Valparaiso: Η A.V. στην πόλη του γκράφιτι

Φτάνοντας στο Valparaiso, το πρώτο πράγμα που διαπιστώνεις είναι ότι έχεις βρεθεί σε έναν αλλόκοτο, πολύχρωμο λαβύρινθο. Δαιδαλώδεις δρόμοι σκαρφαλώνουν τους 42 λόφους του, ταξιδεύοντάς σε σε μια πόλη που μοιάζει να έχει βγει από σελίδες κόμικ. Τοίχοι, φράχτες, σκάλες, σκουπιδοτενεκέδες, όλα καλυμμένα με γκράφιτι, εικόνες που νομίζεις ότι δραπέτευσαν από κάποια γκαλερί μοντέρνας τέχνης. Αποικιακά κτίρια του 19ου αιώνα σπαρμένα ανάμεσα σε σπίτια με προσόψεις από κυματιστή λαμαρίνα, βαμμένη σε εκτυφλωτικά χρώματα. Κάποτε, τις λαμαρίνες αυτές τις χρησιμοποιούσαν τα πλοία ως κοντέινερς. Και όταν ξεφόρτωναν τα εμπορεύματά τους τις παρατούσαν στο λιμάνι, από όπου κατέληγαν στα φτωχόσπιτα των λόφων.

Παίρνουμε το ασανσέρ του Cerro La Concepciόn, που μας βγάζει μπροστά στο διάσημο Café Turri. Ένα διάλειμμα στην περιπλάνησή μας με θεσπέσια θαλασσινά και χιλιανό κρασί. Τα ιστορικά ασανσέρ του Valparaiso είναι χρωματιστά κουτιά που κινούνται πάνω σε ράγες, και για λίγα πέσος σε γλιτώνουν από το ανέβα-κατέβα το λόφο και από τα ατελείωτα σκαλοπάτια. Σήμερα λειτουργούν μόνο τα 15 από τα 29, και συγκαταλέγονται στη λίστα των 100 πιο απειλούμενων ιστορικών θησαυρών παγκοσμίως. Οι ιλιγγιώδεις κλίσεις τους, ο κρότος που ακούγεται καθώς ξεκινούν, καθώς και το γεγονός ότι μαρτυρούν απροκάλυπτα την ηλικία τους σε κάνουν την πρώτη φορά που μπαίνεις μέσα να μουδιάσεις. Όλα κατασκευάστηκαν μεταξύ 1883 και 1916, τότε που το λιμάνι αυτό της Χιλής ήταν ένα από τα σπουδαιότερα του Ειρηνικού. Ύστερα ήρθε ο σεισμός του 1906, που ισοπέδωσε ένα μεγάλο μέρος της πόλης. Και 8 χρόνια αργότερα το Valparaiso δέχτηκε το τελειωτικό χτύπημα, όταν, με τη λειτουργία της διώρυγας του Παναμά, περιορίστηκε η εμπορική του κίνηση και άρχισε να παρακμάζει.

O θόρυβος του λιμανιού ανακατεύεται με τη βοή της πόλης. Από μερικές καμινάδες ανεμίζουν πειρατικές σημαίες. Συστάδες από μαύρα καλώδια διασταυρώνονται πάνω από το κεφάλι σου, με φόντο τις κόκκινες και κίτρινες λαμαρίνες των σπιτιών. Εμπνευσμένα πόστερς ζωγραφισμένα στο χέρι σε προσκαλούν σε κάποιο ιδιωτικό πάρτι. Στην Plaza Victoria η μπάντα της αστυνομίας παίζει για τους περαστικούς, προσπαθώντας ακόμα να αποκαταστήσει τη χαμένη της τιμή από τα χρόνια του Πινοσέτ. Στο δρόμο, φυσιογνωμίες παράξενες τραβάνε την προσοχή μου. Ναυτικοί, κλοσάρ, φυλές της πόλης. Θέλω να φωτογραφίσω έναν της φυλής «Πόκεμον», με ασημένιο πρόσωπο και πράσινα μαλλιά, καθώς κινείται μπροστά από ένα τεράστιο σουρεαλιστικό γκράφιτι. Όμως μας συμβούλεψαν να μην κυκλοφορούμε με τη μηχανή στο χέρι, και έτσι χάνω το στιγμιότυπο. Το μέρος αυτό έχει τη μεγαλύτερη εγκληματικότητα στη Χιλή. Λιμάνι, φτώχεια, ανεργία. Φυσικό είναι. Σημάδια ζωής και σημάδια εγκατάλειψης. Στο ιστορικό κέντρο της πόλης, που έχει ανακηρυχθεί από την UNESCO Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ερείπια κτιρίων που ανατινάχθηκαν από εκρήξεις γκαζιού στέκουν για χρόνια σιωπηλοί μάρτυρες της οικονομικής κατάρρευσης.

Aτμόσφαιρα παρακμής, μποέμ, αίσθηση ότι συνεχώς κάτι γίνεται. Όμως το Valpo, όπως αποκαλούν οι ντόπιοι το Valparaiso, με τα εννέα πανεπιστήμια, τα φεστιβάλ τέχνης και τους καλλιτέχνες που τα τελευταία χρόνια καταφθάνουν από το Σαντιάγκο και την Ευρώπη, αρχίζει να βρίσκει και πάλι το δρόμο του.

Παίρνουμε το λεωφορείο που διασχίζει χρωματιστές φτωχογειτονιές στα ψηλά των λόφων. Μας αφήνει στη Bellavista. Επισκεπτόμαστε τη La Sebastiana, το σπίτι του Pablo Neruda που έχει μετατραπεί σε μουσείο. Συνεχίζουμε τη βόλτα μας στο Museo del Cielo Abierto, που σήμερα φιλοξενεί 20 γιγάντια γκράφιτι. Όλη η ιστορία ξεκίνησε το 1969, όταν μαθητές της Σχολής Καλών Τεχνών έκαναν εδώ τα πρώτα γκράφιτι, πυροδοτώντας τα επόμενα χρόνια ένα ρεύμα που μετέτρεψε μια συνοικία του λόφου Bellavista σε έναν τεράστιο καμβά αφηρημένης τέχνης. Το 1973, η δικτατορία του Πινοσέτ έδωσε τέλος σε αυτή την έκφραση: οι τοίχοι μιλούσαν, έπρεπε να σωπάσουν. Μετά το 1990 η ιδέα χάρισε πνοή στο project, που ονομάστηκε Museo del Cielo Abierto (Μουσείο του Ανοιχτού Ουρανού), και διάσημοι Χιλιανοί ζωγράφοι προσκλήθηκαν να φιλοτεχνήσουν τα περισσότερα γκράφιτι που βλέπουμε σήμερα σε αυτή την περιοχή. Τώρα η Bellavista σχεδιάζει μέσα στα επόμενα χρόνια μια νέα έκρηξη.

Η πόλη αυτή, μία από τις πιο μαγευτικές και παράξενες της Λατινικής Αμερικής, πλημμυρισμένη στο χρώμα, την τέχνη, τη φτώχεια, η πόλη στην οποία πάντα επέστρεφε ο Pablo Neruda, έχει ένα δικό της, ξεχωριστό παλμό. Valparaiso σημαίνει Κοιλάδα του Παραδείσου. Σίγουρα ο παράδεισος δεν βρίσκεται πια εδώ. Τώρα εδώ βρίσκεται η ζωή.

Info: Πού να μείνετε: Σε ένα από τα τρία πιο ατμοσφαιρικά μικρά ξενοδοχεία, στον ιστορικό λόφο Cerro Alegre/ Casa Higueras Calle Higuera 133, Cerro Alegre (56-32) 249 7900 / Hotel Casa Tomas Somerciales San Enrique 446, Cerro Alegre (56-32) 2331006/ Zero hotel Lautaro Rosas 343, Cerro Alegre (56-32) 2370719