Σόφια: Ανάμεσα σε παλιές μνήμες και τη νέα ταυτότητα

Μετά από πολλά χρόνια μπήκα στο αμάξι για τη διαδρομή Θεσσαλονίκη - Σόφια με τον καινούργιο πια δρόμο και μια καινούργια Ευρωπαϊκή χώρα ξεπλυμένη από το κόκκινο του 20ού αιώνα. Έχοντας ακόμη πολύ δυνατές τις πριν χρόνια μνήμες μου, ένιωσα ότι ταξίδεψα ανάμεσα στους δύο της κόσμους, ακολουθώντας κατά κάποιο τρόπο την ίδια πορεία αυτού του κράτους που επίσης παίζει με τις δικές του μνήμες. Υπάρχει ένας παραλληλισμός στο μυαλό μου που συνδέει Θεσσαλονίκη -Σόφια με την ταινία του Βιμ Βέντερς «Παρίσι - Τέξας» και εκείνη τη δίχως προορισμό περιπλάνηση του Χάρι Ντιν Στάντον, σε ένα μεταφορικό πεδίο για την αναζήτηση ταυτότητας.

Σόφια: Διαχρονική γοητεία και νεωτερικότητα 

Πέρασμα λοιπόν από τα κάποτε σύνορα του Προμαχώνα, χωρίς στάση ευτυχώς, ανάμεσα σε λεωφορεία και πολλά ελληνικά αυτοκίνητα που φτάνουν μέχρι εδώ για κάποια ψώνια ή για βενζίνη που είναι πάντα φθηνότερη. Πάνω στο δρόμο δεξιά υπάρχει μια υπαίθρια αγορά με καθαριστικά, ελιές σε μεγάλες συσκευασίες, κρασιά και πολλά τυριά χωρίς ταυτότητα αραδιασμένα σε ψυγεία.

Από την άλλη η χώρα με υποδέχτηκε με τεράστιες ταμπέλες που προτείνουν βραδιές στα καζίνο της περιοχής. Ρουλέτες ωραίες τύπισσες και μοντέλα με μανικετόκουμπα…όλα σε μια εικόνα καρφωμένη στα χωράφια. Πιο μακριά, με εκατόν είκοσι χιλιόμετρα την ώρα τρέχουν οι στέγες από τα μικρά χωριά. Απολαυστικές εικόνες καθώς έχουν κρατήσει την ομοιομορφία τους και γλυκαίνουν με παρελθοντική νοσταλγία τα μάτια. Ο Στρυμώνας ποταμός ακολουθεί για πολλά χιλιόμετρα την ελικοειδή διαδρομή του δρόμου, αυτή που ο γαλλόφωνος συνοδηγός αποκάλεσε sinueux και το κράτησα. 

Η είσοδος στη Σόφια μου προκάλεσε μια χρονική παλινδρόμηση καθώς στη σειρά στέκουν απείραχτες οι εργατικές κατοικίες, ατημέλητες και μετέωρες στο γαλάζιο. Τη συμφωνία της εικόνας επιβεβαίωσε ένα κάρο με τσιγγάνους που κατέγραψα πίσω από το παρμπρίζ. Όμως η πόλη με το πρώτο πάτημα σου εκπέμπει μια φρεσκάδα ανανέωσης. Φροντισμένοι δρόμοι, χαλαρή κίνηση και αυτά τα υπέροχα κίτρινα τραμ που διασχίζουν τις κεντρικές αρτηρίες προκαλώντας για διαδοχικά κλικ. Λάτρεψα την οδό Βίτοσα, τον κεντρικό πεζόδρομο της πόλης με τα πολλά καφέ στη σειρά, όλα τα εμπορικά και τα πλήθη που ξεφυτρώνουν από κάθε στενό στο πλακόστρωτο. Κόσμημα για την πόλη η Vitosha Boulevard καθώς συνδυάζει μοντέρνα αρχιτεκτονική με ιστορικά κτίρια, τη ζωντάνια με τη γραφικότητα, την πολυτέλεια με τον πολιτισμό. Ξεκινάει από την πλατεία Sveta Nedelya, διανύει δυόμιση περίπου χιλιόμετρα μέχρι το Εθνικό Παλάτι Πολιτισμού, όπου φιλοξενούνται εκθέσεις και συναυλίες. Όλες οι διεθνείς μάρκες εδώ ανακατεμένες με βουλγαρικά σουβενίρ και εστιατόρια όπως το Raketa Rakia Bar όπου δοκίμασα παραδοσιακά πιάτα ξεκινώντας από τα τυριά και φυσικά την φημισμένη rakia της χώρας σε δώδεκα ετικέτες. Δεν όλες γιατί είναι…αλίμονο! 

Το ενθαρρυντικό για κάθε στην εδώ περιπατητική οδό είναι ότι από παντού είναι εμφανές το Βουνό Βίτοσα που τη βάφτισε. Απέχει μόλις λίγα χιλιόμετρα και είναι εμπειρία αφού ενώνει την αστική ζωή με τη φύση και προκαλεί τους ντόπιους σε έναν υπέροχο συνδυασμό. Τους παρακολουθώ Κυριακή πρωί να τρέχουν με τα αθλητικά, να περπατάνε νωχελικά ή να βάζουν σε δοκιμασίες το σκύλο κάτω από το βλέμμα της εκπαιδεύτριας με τα σταυρωμένα στη μέση χέρια. Φόρος τιμής στον άγνωστο ταξιδιώτη είναι το άγαλμα που με έκανε να σταθώ προσοχή μπροστά του. Ο ταξιδευτής του χρόνου με μια βαλίτσα στα πόδια και το βιβλίο στη μασχάλη αντικατοπτρίζει με τον καλύτερο τρόπο τα χιλιάδες βλέμματα εκείνων που στάθηκαν σε αυτή την πόλη, τα όλα μας μαζεμένα ταξίδια μαζί με εκείνα που δεν κάναμε ακόμη! 

Θα το ήθελα στην πλατεία Αριστοτέλους αντί της άμορφης» Γυναίκας στο λεωφορείο» που στήθηκε εκεί αναπαριστώντας λέει την καθημερινή πάλη της εργαζόμενης! Όσες έχουν αυτοκίνητο μάλλον δεν αγωνίζονται! Επιστρέφω…

Υπάρχουν ωστόσο και άλλα αγάλματα που προσδιορίζουν αλλιώς το παρελθόν και είναι αδύνατο να μην τα δεις σε κάποιο στενό. Μαρμάρινες, σκληρές φιγούρες μιας άλλης ζωής που κοιτούν με λαχτάρα το τώρα. Θυμάμαι τους γονείς μου να μου μιλάνε για αυτή την πόλη με μια αίσθηση του «κάποτε» στη πιο βαριά του μορφή. Τότε παίρναν μαζί τους καλσόν για να «δωροδοκήσουν» και περάσουν εύκολα τα σύνορα όχι με τόση ταλαιπωρία ή για να έχουν ένα κάπως καλύτερο δωμάτιο στο φθηνό ξενοδοχείο. Νομίζω ότι τώρα που ήρθα οι φίλοι γείτονες μου επιστρέφουν μαζεμένα όλα εκείνα τα καλσόν καθώς με δωροδοκούν και αγοράζω φθηνά ποτά και πούρα, αφού η φορολογία τους τα έχει κοντά στη μισή τιμή από την χώρα μας.

«Στη Σόφια, το "Orient Express" φαινόταν να σταματάει στο μέσο ενός ονείρου. Οι γυναίκες με τα χρυσά κοσμήματα και οι στρατιώτες με τα σπαθιά θύμιζαν σκηνές από ένα μυθιστόρημά μου που δεν είχα γράψει ακόμα.». Αυτό σημειώνει η Άγκαθα Κρίστι συνεπαρμένη από αυτή την ανόθευτη έλξη της πόλης στον καιρό. Διαχρονική γοητεία μιας πολιτείας που μοιάζει με πλωτό μουσείο να πλέει στα Βαλκάνια. Περπάτημα κι άλλο περπάτημα στο Μπόρισοβα Γκράντινα, στο παλαιότερο και πιο εμβληματικό πάρκο με τις λιμνούλες και στο μικρότερο Γκράντσκα Γκράντινα, σημείο συνάντησης κυρίως για τους κατοίκους. Αλλά όποιο δρόμο νομίζω και αν ακολουθήσεις κάπως μαγικά θα πέσεις μπροστά στη λάμψη του Καθεδρικού Ναού Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι. Στέκομαι απέναντι από αυτό το χρυσοκέντητο θρησκευτικό μνημείο, σύμβολο της Ορθοδοξίας καθώς είναι ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο. Ζωντανό μνημείο ιστορίας, τέχνης και πνευματικότητας σύμβολο της εθνικής ταυτότητας, της πίστης και της ιστορικής μνήμης της χώρας. Αντανακλά τη σύνδεση Βουλγαρίας - Ρωσίας και την ευγνωμοσύνη προς τον ρωσικό λαό με τον οποίο οδηγήθηκε η χώρα σε απελευθέρωση από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Δεν αγαπώ τα νούμερα αλλά δεν μπορώ να προσπεράσω τα 45 μέτρα ύψος του κεντρικού τρούλου, 10 ψηλότερος από τις περιβόητες 12όροφες της πόλης μου, τα 3.170 τετραγωνικά μέτρα που καταλαμβάνει και του 12 τόνους βάρος της κεντρικής καμπάνας χυτευμένης στη Μόσχα.

Δεν κατάφερανα προφέρω τη φράση "на сладко" που σημαίνει "γλυκός" στα ρωσικά και υποδηλώνει την προσθήκη ζάχαρης. Την έδειξα ωστόσο με το κινητό στη νεαρή σερβιτόρα κι εκείνη μου έφερε έναν καφέ σιροπιαστό από την πολύ ζάχαρη. Είναι αγαπημένος εδώ καθώς εύκολα συνδυάζεται με σνακ, γλυκίσματα και χαλαρή κουβέντα. Μετά ξανά σβάρνα τα στενά. 

Εκκλησία Αγίας Σοφίας με βυζαντινά ψηφιδωτά από την οποία και πήρε το όνομά της η πόλη, Εθνικό Παλάτι Πολιτισμού, υπέρλαμπρη Ρωσική Εκκλησία του Αγίου Νικολάου του Θαυματουργού. Άντρες σοβαροί στην πρώτη ματιά που περνάνε δίπλα, νεαροί με ακουστικά στα τραμ και κυρίες που δεν ξέχασαν να διαβάζουν βιβλία. Street art με πολιτικά μηνύματα στους τοίχους, δρόμοι που φωτίζονται με αμυχρά φανάρια, σκιές περαστικών που χορεύουν στους τοίχους των νεοκλασικών κτιρίων, σιωπηλά σοκάκια με μπαρ που γεμίζουν με ντόπιους που συζητάνε ατελείωτα. Πολιτική ή ποδόσφαιρο. Το ίδιο είναι έτσι κι αλλιώς! Έρχεται έντονη η μυρωδιά του καφέ ανακατεμένη με αυτή της banitsa, της παραδοσιακής πίτας με τυρί που δεν σηκώνει αντίσταση. Χώθηκα στο Crafter Bar εντυπωσιασμένος από τον κατάλογο με τις μπύρες. Μου θύμισε το flipper board από μικρά αεροδρόμια της λατινικής Αμερικής με εκείνο το χαρακτηριστικό ανεμισμα της κίνησης των καρτών. Νέοι με τις μπύρες στα χέρια, τα κινητά στις τσέπες και τα χαμόγελα στα χείλη. Η Σόφια είναι μια πόλη που δε φοβάται πια να γελάσει δυνατά! Δεν είναι τέλεια, όπως τίποτα δεν είναι τέλειο. Έχει έντονη τη γρατζουνιά του χρόνου στα στενά που χρειάζονται μια φροντίδα, οδηγεί ακόμη παλιά αυτοκίνητα ή τα έχει παρκάρει κάτω από οικοδομές. Αλλά νομίζω ότι αυτές οι πες ατέλειες είναι που της δίνουν αυτή τη ζεστή και αληθινή αίσθηση. Μοιάζει με βόλτα στις σελίδες του βιβλίου που κρατάει ο αγαπημένος μου μπρούτζινος ταξιδευτής.