Παγγαίο: Εκεί που η ιστορία συναντά την περιπέτεια

Με δυο διπλά espresso στη μία του τεράστια παλάμη ήρθε ο Θόδωρας, λεπτά πριν το ραντεβού μας έξω από το χωριό Μεσορόπη. Άντρας κοντά στα εξήντα, ψηλός, με βήμα σταθερό, όπως όλων των ορειβατών, που τον έφερε μπροστά στο ανοιχτό παράθυρο του αυτοκινήτου μου. «Από τη σκόνη του τετράτροχου και μόνο υπέθεσα ότι σωστά έρχομαι. Είσαι ο Γιώργος...»

Ήμουνα. Και η καλά πιασμένη σκόνη στα χαμηλά μέρη του τζιπ ξεκίνησε αργά την ανηφόρα. Οι δυο μας είχαμε σχεδιάσει από μέρες τη διαδρομή μέχρι την κορυφή του Παγγαίου, ανάλογη με όλες εκείνες της παιδικής μας γεωγραφίας. Πυκνό δάσος, ανοιχτωσιές, νερά και κόντρα νερά για πείσμα της εποχής, βράχια και κορυφογραμμές ήπιες για τα μάτια που από συνήθεια ψάχνουν το ακατόρθωτο. Οι τέσσερις τροχοί γίνανε τέσσερα πόδια την ώρα ακριβώς που το κάλεσμα του Παγγαίου έμοιαζε με ανάσα θεών στα πρόσωπά μας. Διασχίσαμε τον χρυσοφόρο τόπο· δύο κάθετες γραμμές οι σκιές μας τέμναν τα αιωνόβια δέντρα. Ελικοειδή περάσματα, πηγές που αναβλύζαν νερό διαμαντιένιο στο δυνατό φως, πανάρχαια μονοπάτια που έφερναν στη μύτη κύματα φρέσκου αέρα, μέντας, ρίγανης, ίσως και ξεραμένου τσαγιού, ξεφυλλίζοντας έτσι τις πολλές ορειβατικές μου μνήμες. Εικόνες μπερδεμένες ανάμεσα στο χειμώνα και την άνοιξη που επίσημα πήρε την τροχιά της με την εαρινή ισημερία στις 20 του Μάρτη. 

Υπάρχουν τουλάχιστον πέντε καταγεγραμμένες διαδρομές για να κατακτήσεις τα πιο ωραία σημεία του βουνού. Το μονοπάτι της Εικοσιφοίνισσας ήταν ότι πιο δυνατό είχα ακολουθήσει σε προηγούμενη επισκέψη αφού το βουνό μου έδωσε μια αίσθηση εναγκαλισμού καθώς διέσχιζα κατά μήκος τις πλαγιές του, μέχρι να με πετάξει από τα πυκνά δάση στις επιβλητικές του κορυφές. Ωστόσο κυρίαρχο λόγω νερών και αυτής της εποχής είναι αυτό το μονοπάτι της Μεσορόπης που λίγο μπασταρδέψαμε παρακάμπτοντάς το σε αρκετά σημεία. Πέντε ώρες η υπολογιζόμενη διαδρομή και την ακολουθήσαμε με ένα φωτεινό διάλογο. Πολλές τραβέρσες μέχρι τα υπολείμματα της βρύση «Καρτάλη», γλυκιά ανηφόρα με ανατολική κατεύθυνση μέχρι το επόμενο ύψος. Κάτω από τα πόδια μας κανείς δεν ξέρει τι κρύβει το βουνό που συνδέθηκε με μαύρες ιστορίες της μυθολογίας. Βίαιος θάνατος του Ορφέα εδώ, εδώ και ο τραγικός μύθος του θράκα βασιλέα Λυκούργου που εναντιώθηκε στη λατρεία του Διόνυσου και επιτέθηκε στις Βάκχες της ακολουθίας του. Ο Διόνυσος σε αντίποινα του τάραξε τα φρένα του εγκεφάλου και τον έβαλε να κατακρεουργήσει το ίδιο το παιδί του, νομίζοντας πως κλαδεύει ένα αμπέλι. Τη μαυρίλα του όλου συμπλήρωσαν οι Ηδωνοί, που για να επαναφέρουν τη γονιμότητα της γης τους τον έδεσαν εδώ, όπου άγρια άλογα τον κατασπάραξαν. Πάνω αιωρούνται μύθοι και κάτω από τα πόδια μας σπήλαια που γεννούσαν χρυσό και υπόγειες αίθουσες που τελευταία ανακαλύφθηκαν, με διαδρόμους και στενά περάσματα που διασταυρώνονται και οδηγούν σε μικρότερες και μεγαλύτερες αίθουσες διακοσμημένες με σταλακτίτες, σταλαγμίτες, και ελικτίτες.

Το Παγγαίο είναι βουνό υποεκτιμημένο για ορειβάτες λόγω του ομαλού των διαδρομών του και από τον απλό επίσης περιπατητή γιατί δεν παράγει εκείνο το «ουάου». Χαμηλό και χαμηλών τόνων με ένα τεράστιο όνομα όμως που πηγάζει από το «Παν Γαία», την πρώτη δηλαδή αρχέγονη ήπειρο που συγκέντρωνε όλες τις ηπείρους. Ονομαζόταν και Καρμάνιον, όνομα που κράτησε εύκολα η μνήμη μου, αφού λάτρεψα την ελεύθερη μετάφρασή του: «Η ατέρμονος πορεία της ψυχής». 

Θα μπορούσε αυτό και μόνο να είναι ένα μεγάλο διαφημιστικό σλόγκαν ορατό δεξιά του ασφάλτινου δρόμου που κατευθύνεται προς την Καβάλα. Δύσκολα αντιστέκεσαι στον πειρασμό της φράσης. Αυτή την «πορεία» ακολουθώ με τον συμπορευόμενο που μας δημιουργεί ένα σύμπλεγμα συναισθημάτων, θα έλεγα κοινό για οποιαδήποτε διάσχιση του οποιοδήποτε δάσους του κόσμου. 

«Οδοιπορείς συχνά λοιπόν, Θόδωρα, σε ένα βουνό με δεκάδες θεότητες να περιστρέφονται σαν αστέρες πάνω σου...Τέλειο!».

«Σωστή διατύπωση. Για μας τους ντόπιους το Παγγαίο, εξαιρώντας βέβαια από κάθε άποψη τον Όλυμπο, είναι το ωραιότερο βουνό της Ελλάδας. Θα το ζήσεις στη μικρή κλίμακα του χρόνου σου και με λίγο περπάτημα ως την κορυφή "Μάτι", αν καταφέρουμε βέβαια να πατήσουμε τα 1.956 μέτρα. Από εκεί θα απολαύσεις τα όρη της Λεκάνης, του Φαλακρού, του Μενοικίου, των Κερδυλλίων και του Συμβόλου. Θα δεις τη Θάσο και το Άγιο Όρος. Το βουνό μας είναι φιλόξενο, μαγευτικό, με μια μοναδική αύρα που εγώ τουλάχιστον είναι δύσκολο να σου περιγράψω με λόγια. Η ιερότητα του χώρου και τα ανεξίτηλα σημάδια των λαών που πέρασαν από δω, του δίνει κάτι παραπάνω από δέντρα, νερά και ζωικό πλούτο. Οι κατάφυτες, θύλακες χρυσού, πλαγιές του κατοικήθηκαν από τα πανάρχαια χρόνια. Ο πλούτος του Παγγαίου και η στρατηγική του σημασία σαν μαγνήτης τράβηξαν θεούς και ημίθεους, βασιλιάδες, στρατηγούς και απλούς ανθρώπους κάθε εποχής. Στον περίγυρο του βουνού κατοίκησαν Θρακικές φυλές και οι δυναμικοί, ψηλόσωμοι Σάτρες που δεν μπόρεσε να υποτάξει ούτε ο Ξέρξης, ούτε ο Φίλιππος, αλλά ούτε και ο Μέγας Αλέξανδρος».

Ο συνοδοιπόρος σκούπισε ένα βράχο για να μου δείξει τα ερωτηματικά του. Βραχογραφήματα ή ακιδογραφήματα ονομάζονται τα πανάρχαια λαξευμένα σε σκληρό γρανίτη σύμβολα που απεικονίζουν άγρια ζώα, ανθρώπους να ιππεύουν, άροτρα, τόξα και ακόντια. Σημάδια της πολιτιστικής εξέλιξης φυλών που θέριεψαν στα πόδια του Παγγαίου. Κάποια από αυτά κρατάνε καλά μέχρι και σήμερα τα μυστικά τους. Ανερμήνευτες παραστάσεις, άγνωστα σύμβολα και γεωμετρικά σχήματα. Παρατηρώ μια χαραγμένη πολύ προσεκτικά ηλιακή λέμβο, από εκείνες που οι αρχαίοι Αιγύπτιοι απεικόνιζαν την ουράνια κίνηση του Ρα-Ήλιου, του μεγάλου θεού τους. Μην με ρωτάς τι δουλειά έχει εδώ στο Παγγαίο!

«Ακόμη περισσότερα σύμβολα καταστράφηκαν. Είχαν, βλέπεις, την ατυχία να ερμηνευτούν σαν σημάδια θυσαυρών από θησαυροθήρες, που αφού ώρες έξυναν -τους βλέπω- το κεφάλι τους πάνω από τις παραστάσεις, τα κατέστρεφαν αμέσως μετά με πέτρες και σφυριά διεκδικώντας έτσι τη μοναδικότητα της υποτιθέμενης θέσης, του υποτιθέμενου θησαυρού».

Φταίει που το Παγγαίο ήταν χρυσό στους αιώνες. 

Μια υδάτινη χαίτη μπροστά μας με πέταξε έξω από την κουβέντα. Λατρεύω να πίνω νερό με τη χούφτα από πηγές βουνών. Και διάλεξα τα λόγια του Κοσμά Χαρπαντίδη για να κλείσω αυτόν τον μικρό τον διάλογο με το Παγγαίο:

«Αρκετές φορές, βλέποντας πάνω από τον Στρυμονικό κόλπο να διαγράφεται στα δύο άκρα του ορίζοντα, από την μια η κωνική σιλουέτα του Άθωνα κι από την άλλη του Παγγαίου, αναρωτήθηκα ποιό από τα δύο βουνά δικαιούται καλύτερα να πάρει στην παγκόσμια ιστορία το όνομα «Άγιο Όρος». Διότι, αν η πολιτεία των Αγιορειτών Μοναχών είναι ένα μοναδικό παγκόσμιο φαινόμενο πνευματικού εξαγνισμού, το Παγγαίο περιλαμβάνεται ανάμεσα σε κείνες τις ιερές κορυφές απ’ τις οποίες ξεχύθηκαν προς τον αρχαίο κόσμο μυστικιστικές λατρείες και θρησκευτικές ζύμες, που την επίδρασή τους, όσο και αν αυτή δεν μπορεί εύκολα να μετρηθεί, δεν θα την αρνηθεί ποτέ κανείς».