58 ώρες στο Κάιρο και μια πρώτη επίσκεψη στο Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο

Η Athens Voice συνδέθηκε με Κάιρο. Και όχι μόνο συνδέθηκε αλλά πήγε εκεί και επισκέφθηκε από τους πρώτους το νέο Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο, τα επιβλητικά κτήρια στη Νέα Διοικητική Πρωτεύουσα του Καΐρου και έριξε μια κλεφτή ματιά στην καινούργια όπερα της εκτεταμένης μητρόπολης, τη μεγαλύτερη και πιο χλιδάτη όπερα σε όλη την Αφρική. Τελευταίες ημέρες του Οκτωβρίου στην πρωτεύουσα της Αιγύπτου είχε δροσιά, ήταν πολύ ευχάριστα και το βραδάκι ήθελες ζακέτα ή σακάκι. Την ημέρα ένα αεράκι έφερνε την άμμο της ερήμου και τη σήκωνε από τις ντούνες των τεράστιας έκτασης κατασκευαστικών έργων και της οργιώδους ανοικοδόμησης. Οι κόκκοι της άμμου ξέραιναν τα μαλλιά και κολλούσαν στο αντηλιακό. Η δροσιά-δροσιά αλλά κι ο ήλιος-ήλιος.

Κάιρο: Στο σύμπλεγμα της Νέας Διοικητικής Πρωτεύουσας

Πρώτος σταθμός στη Νέα Διοικητική Πρωτεύουσα το ξενοδοχείο Σεν Ρίτζις, που φιλοξένησε τη δεύτερη Παγκόσμια Διάσκεψη για τον Πληθυσμό, την Υγεία και την Ανθρώπινη Ανάπτυξη. Ένα ξενοδοχείο με κλασική ατμόσφαιρα, στο υπερσύγχρονο κομμάτι μιας πόλης που έχει χίλια και ένα πρόσωπα. Από τα ταπεινά σπίτια της Γκίζας στον ψηλότερο ουρανοξύστη της Αφρικής, στα σούπερ, αναβαθμισμένα και τεχνολογικά εξελιγμένα κτήρια που στεγάζουν τα υπουργεία, και από εκεί στις συστάδες των νεόδμητων πολυκατοικιών που στοιχίζονται σαν κορμοί δέντρων σε ένα πυκνό, ατέλειωτο high tech δάσος. Στη νέα πρωτεύουσα τα φώτα του δρόμου θα λειτουργούν ταυτόχρονα ως wi-fi hotspot, η πρόσβαση στα κτήρια θα γίνεται με «έξυπνες» ηλεκτρονικές κάρτες. Ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης θα βελτιστοποιεί τη χρήση του ηλεκτρικού ρεύματος, του φυσικού αερίου και του νερού, καθώς και τη διαχείριση των αποβλήτων. Προς το παρόν λίγοι κατοικούν σε αυτά τα διαμερίσματα και όταν το βλέπεις αυτό είναι λίγο σκιαχτικό. Θα πάψει να είναι όταν κατοικηθεί και γεμίσει ζωή η καινούργια, τεράστια περιοχή μιας και δίνονται κίνητρα στους υπαλλήλους προκειμένου να αποκτήσουν μια στέγη προδιαγραφών για την οικογένειά τους σε πολύ χαμηλή τιμή. Κάποιοι «αντιστέκονται» καθώς τους αρέσει το κέντρο και οι νέες πόλεις, όπως το «Νέο Κάιρο» και η «Πόλη 6ης Οκτωβρίου».

Η σχεδόν φουτουριστική Νέα Διοικητική Πρωτεύουσα του Καΐρου διαθέτει υπογειοποιημένα δίκτυα ρεύματος, κάτι που ισχύει σχεδόν για το σύνολο της πόλης των 20 εκατομμυρίων κατοίκων που μαζί με τα 10 έως 15 εκατομμύρια των ανθρώπων που πηγαινοέρχονται για δουλειές και ψώνια από την περιφέρεια του Καΐρου, αγγίζει τα 30 έως 35 εκατομμύρια ημερησίως. Σαν να λέμε τρεις Ελλάδες μαζί συναντώνται, δουλεύουν, μετακινούνται, ζουν και αναπνέουν! 

Η νέα πρωτεύουσα είναι ένα mega project, το κόστος του οποίου ξεπερνά τα 58 δισεκατομμύρια δολάρια, χτίζεται από το μηδέν από το 2006 και αναμένεται να στεγάσει την προεδρία, κυβερνητικές υπηρεσίες, το Κοινοβούλιο, όλα τα υπουργεία, πρεσβείες, επιχειρήσεις και περίπου 6,5 εκατομμύρια κατοίκους δίχως να θυμίζει σε τίποτα το Κάιρο. Για την καθημερινή μετακίνηση των 50.000 κυβερνητικών υπαλλήλων έχει προβλεφθεί το monorail, ένα σούπερ γρήγορο ηλεκτρικό τρενάκι που θα έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος της χρονιάς.

Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο (Grand Egyptian Museum-GEM): Το πετράδι της Αιγύπτου

Πίσω στην Γκίζα κόβει την ανάσα ένας ακόμη ομφαλός, εκτός από τις Πυραμίδες και τη Σφίγγα. Ένας ομφαλός επιβλητικός, εντυπωσιακός. Φαραωνικό και μεγαλοπρεπές το Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο (Grand Egyptian Museum - GEM), όπου το ακρωνύμιο στα αγγλικά σημαίνει «πετράδι» και είναι στην κυριολεξία ένα κόσμημα, σαν το πετράδι του στέμματος.

Επισκεφθήκαμε, στο στάδιο της πιλοτικής λειτουργίας του, ένα από τα πιο εντυπωσιακά μουσεία στον κόσμο και το μεγαλύτερο παγκοσμίως αφιερωμένο σε έναν πολιτισμό, με μέγεθος όσο ογδόντα γήπεδα ποδοσφαίρου. Προς το παρόν έχουν ανοίξει δώδεκα αίθουσες, ενώ τα επίσημα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν στο τέλος του χρόνου.

Από την πρώτη κιόλας στιγμή αισθάνεσαι το πρώτο ρίγος: νιώθεις ότι εισέρχεσαι στο εσωτερικό πυραμίδας κολοσσιαίων διαστάσεων. Δεύτερο ρίγος: σε υποδέχονται οι Φαραώ που κάθονται στους θρόνους τους, ενώ ο φωτισμός είναι σχεδόν μυστηριακός.

Ο σχεδιασμός του μουσείου είναι μοντέρνος και τεράστιας κλίμακας, με μια επιβλητική πρόσοψη από γυαλί και πέτρα που παρέχει εξαιρετική θέα προς τις Πυραμίδες. Το μουσείο, το οποίο στην πλήρη λειτουργία του θα φιλοξενεί 100.000 εκθέματα, στοχεύει να προσφέρει διαδραστικές εμπειρίες και να ενισχύσει τη γνώση και την κατανόηση του αρχαίου αιγυπτιακού πολιτισμού μέσω σύγχρονων τεχνολογιών και πολυμέσων. Η δοκιμαστική λειτουργία του μουσείου ξεκίνησε στις 16 Οκτωβρίου 2024, επιτρέποντας σε έως και 4.000 επισκέπτες ημερησίως να εξερευνήσουν βασικούς χώρους, όπως η Μεγάλη Αίθουσα, οι εξωτερικοί κήποι και ορισμένα από τα εκθεσιακά τμήματα, αν και πολλά από τα βασικά εκθέματα, όπως η συλλογή θησαυρών του βασιλιά Τουταγχαμών, θα παραμείνουν κλειστά μέχρι την πλήρη λειτουργία του Μεγάλου Αιγυπτιακού Μουσείου. Για πρώτη φορά στα χρονικά αυτοί οι θησαυροί θα εκτίθενται μαζί με αντικείμενα από τους προϊστορικούς χρόνους μέσω των πολλών χιλιάδων ετών του πολιτισμού των Φαραώ της Αιγύπτου μέχρι τις (συγκριτικά) πιο σύγχρονες αρχαιοελληνικές και ρωμαϊκές περιόδους της αιγυπτιακής ιστορίας. Το μουσείο είναι επίσης το πρώτο στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή με πιστοποίηση βιώσιμης κατασκευής, διαθέτοντας ενεργειακά αποδοτικά συστήματα και φυσικό φωτισμό.

Ο πιστοποιημένος ξεναγός με τα τέλεια αγγλικά -είχε σπουδάσει στο Ρέντινγκ- στάθηκε σε ένα γλυπτό που αναπαριστά ένα ζευγάρι. Άνδρας και γυναίκα είναι σχεδόν ισοϋψείς και αγγίζονται με μια χειρονομία που αποτελεί την πρώτη απεικόνιση τρυφερότητας. Και μετά μας έδειξε ένα άλλο θαύμα, τον περίφημο οβελίσκο, όπου για πρώτη φορά μπορεί ο επισκέπτης να δει το εσωτερικό του και το εσωτερικό ενός οβελίσκου γενικώς.

Ήταν τον Ιανουάριο του 2002 όταν η αιγυπτιακή κυβέρνηση προκήρυξε παγκόσμιο διαγωνισμό για τον σχεδιασμό ενός νέου μουσειακού συγκροτήματος για να στεγάσει, να εκθέσει και να διαφυλάξει μερικούς από τους μεγαλύτερους αρχαίους θησαυρούς της ανθρωπότητας.

Τον επόμενο μήνα, ο τελετουργικός θεμέλιος λίθος τέθηκε στην τοποθεσία που επιλέχθηκε για το νέο έργο, μια τοποθεσία μόλις δύο χιλιόμετρα μακριά από τα μεγαλύτερα μνημεία της Αιγύπτου και το μοναδικό εναπομείναν θαύμα του αρχαίου κόσμου - τις Πυραμίδες της Γκίζας.

Το 2003, ο νικητής του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού ανακοινώθηκε σε συνέντευξη Τύπου στο Κάιρο, με την ιρλανδική εταιρεία Heneghan Peng Architects να εξασφαλίζει τη σύμβαση για να μετατρέψει την υπερσύγχρονη ιδέα της στο νέο Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο. Η κατασκευή του νέου μουσείου ξεκίνησε με σοβαρότητα το 2005, αλλά οι αναποδιές περιβαλλοντικής, οικονομικής και πολιτικής φύσης ταλαιπώρησαν σύντομα το φιλόδοξο έργο και ακολούθησαν μνημειώδεις καθυστερήσεις.

Καθώς το ξέσπασμα της Αραβικής Άνοιξης έφτασε στην Αίγυπτο στις αρχές του 2011 και η χώρα βίωσε για αρκετά χρόνια πολιτική αστάθεια και αβεβαιότητα, οι εργασίες για το έργο σταμάτησαν. Ο τουρισμός στην Αίγυπτο μειώθηκε επίσης κατά τη διάρκεια αυτών των ετών, «στεγνώνοντας» τα ταμεία της κυβέρνησης και θέτοντας σε κίνδυνο το μέλλον του νέου μεγαλοπρεπούς μουσείου, όπως αναφέρεται στον ιστότοπο του Μουσείου.

Όμως, μετά την αποκατάσταση της κυβέρνησης το 2014 και τη διατήρηση αυτής της σταθερότητας έκτοτε, το έργο σύντομα επανήλθε σε τροχιά και η κατασκευή του συνεχίστηκε με τη βοήθεια διεθνών δανείων για την κάλυψη των οικονομικών ελλείψεων που προκλήθηκαν από τις παρατεταμένες επιπτώσεις της τουριστικής ύφεσης.

Το Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο είναι πραγματικά γκράντε, είναι μεγαλοπρεπές. Ήθελα κρατήσω την ανάμνηση, να κρατήσω μια χειροπιαστή απόδειξη της ομορφιάς του. Και τη βρήκα στο πραγματικά καλαίσθητο Πωλητήριο του μουσείου. Έγινε δικό μου ένα μενταγιόν με το μάτι της Αιγύπτιας Βασίλισσας Τίγε από λάπις λάζουλι, πέτρας που έχει πολλές ιδιότητες. Μια από αυτές είναι να προσελκύει νέους φίλους και να εξασφαλίζει την αγάπη των παλιών. 

Αυτές οι 58 ώρες ήταν γεμάτες. Δεν άκουσα μόνο τα τραγούδια της Νέσμα Μαγκχούμπ, μεγάλο αστέρι της Αιγύπτου, τη γνώρισα κιόλας και φωτογραφήθηκα μαζί της. Επιπλέον, έγινα μάρτυρας και του επικίνδυνου... ολυμπιακού αθλήματος της Αιγύπτου στο οποίο επιδίδονται χιλιάδες καθημερινά: επιχειρούν να διασχίσουν πεζή τον περιφερειακό δρόμο του οποίου η κυκλοφορία δεν διακόπτεται. Δεν υπάρχουν φανάρια, ούτε διαβάσεις, διότι θα προκληθεί απίστευτη συμφόρηση. Πώς τα καταφέρνουν οι άνθρωποι… Είδα και τα ατελείωτα collective taxis, μικρά λευκά βανάκια-ταξί στα οποία επιβαίνουν 12 άτομα με κοινό προορισμό, για να τους βγει πιο φθηνά. Άλλος για Χαν Ελ Χαλίλι… Το βράδυ πριν την αναχώρηση ήταν η ώρα της «Φλυαρίας πάνω στον Νείλο». Tharthara fawq al-Nîl όπως είναι ο τίτλος του βιβλίου του Ναγκίμπ Μαχφούζ.

Διασχίζοντας με ποταμόπλοιο τον «πατέρα των αφρικανικών ποταμών» μου ερχόταν στο μυαλό το «Έγκλημα στον Νείλο» της Αγκάθα Κρίστι, ιδίως την ώρα που περνούσαμε κάτω από γέφυρες και έπρεπε να σκύψουμε για να μην «βρούμε», με τα φώτα των πολυτελών ξενοδοχείων να λούζονται στον ποταμό. Ευτυχώς κανένα έγκλημα δεν διαπράχθηκε. Τουναντίον, η καληνύχτα συνοδεύτηκε από γλυκό τσάι και την προσφώνηση «Habibi».

Η Αίγυπτος στο μεταίχμιο Αφρικής και Ευρώπης είναι μια χώρα - επίλεκτο μέλος της κλειστής οικογένειας της Μεσογείου. Συνδυάζει το βαρύ ιστορικό της παρελθόν με τον εκκοσμικευμένο προσανατολισμό της, αποτελεί κράτος-φάρο για τις υποσαχάριες αφρικανικές χώρες ενσωματώνοντας τα σύγχρονα ρεύματα του 21ου αιώνα. Ένας αιγυπτιακός λαός, προκομένος που μοχθεί καθημερινά για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και σταθερά φίλος της Ελλάδας.