Τουρίστες, αυτά τα άγρια πλήθη

Ο μαζικός τουρισμός είναι πηγή πλούτου για πολλές χώρες αλλά έχει καταστροφικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, στην ποιότητα της ζωής των αυτοχθόνων και στις σχέσεις μεταξύ των πολιτών από διαφορετικές χώρες: οι Ταϋλανδέζοι παραπονιούνται ότι Αμερικανοί και Βρετανοί που επισκέπτονται τη χώρα τους διαμαρτύρονται για τα «κακά αγγλικά» των ντόπιων· οι κάτοικοι της Ισλανδίας, της Βενετίας, του Ντουμπρόβνικ έχουν αγανακτήσει γιατί οι τουρίστες δεν σέβονται τους κανόνες της καθαριότητας και των ωρών κοινής ησυχίας· στη Βαρκελώνη, στο Λονδίνο, στο Άμστερνταμ και στη Μάλαγα, οι ντόπιοι δεν πλησιάζουν πια τις τουριστικές περιοχές διότι τις θεωρούν αλωμένες από άγρια πλήθη.

Έχουν παρατηρηθεί απαράδεκτες μορφές συμπεριφοράς: Κινέζοι που κακοποιούν ζώα στην Ιαπωνία ή που χαράζουν το όνομά τους σε τοίχο του ρωμαϊκού Κολοσσαίου, χρήστες social media που ποζάρουν σκασμένοι στα γέλια με φόντο το Άουσβιτς. Ο εκδημοκρατισμός του τουρισμού σημαίνει πως πληθυσμοί χωρίς καμιά κουλτούρα μπαινοβγαίνουν σε αεροπλάνα, αγοράζουν πακέτα εκδρομών και κάνουν επισκέψεις αστραπή σε διάφορες χώρες μόνο και μόνο για να υπερηφανευτούν αργότερα ότι πήγαν. «Έχω πάει!» Πολλοί δεν κατανοούν απολύτως τίποτα από την τοπική κουλτούρα, από τα ήθη και τα έθιμα, έχουν εξωφρενικές απαιτήσεις και φέρονται στους ντόπιους σαν να είναι υπηρέτες τους. Παραπονιούνται για το φαγητό, για τις ώρες λειτουργίας των καταστημάτων, για το ότι τα φάρμακα έχουν διαφορετικά εμπορικά ονόματα. Επίσης, καθώς θεωρούν ότι βρίσκονται «σε διακοπές», δείχνουν ανάρμοστη χαλαρότητα, γδύνονται σε δημόσιους χώρους, πίνουν και μεθάνε και φέρονται σαν παραβατικοί έφηβοι. Στις τουριστικές πόλεις αυξάνονται οι βανδαλισμοί -ιδιαίτερα τα γκραφίτι- ενώ πολλαπλασιάζονται οι καβγάδες για το φαγητό λες και οι τουρίστες περιμένουν ότι το φαγητό θα είναι το ίδιο με εκείνο της πατρίδας τους. Η έλλειψη περιέργειας, η αλαζονεία, η στενοκεφαλιά συνδυάζεται με χοντράδες: Αμερικανοί έχουν απαθανατιστεί να φωτογραφίζουν χωρίς άδεια Γιαπωνέζες με παραδοσιακή ενδυμασία, να κλέβουν κομματάκια από αρχαία ερείπια, να πετάνε τα σκουπίδια τους (μαζί με σπασμένα γυαλιά) στις παραλίες και να κάνουν σαματά στο μετρό. Πολλοί, από διάφορες εθνικότητες, ακουμπάνε τα πόδια τους, με ή χωρίς παπούτσια, στα καθίσματα των τρένων ή πιάνουν δύο θέσεις για να χωρέσουν τα πράγματά τους. Προστίθεται μια ακόμα πληγή: νεαροί τουρίστες ζητιανεύουν για να συνεχίσουν το ταξίδι τους· κοιμούνται στον δρόμο, ζητούν βοήθεια από ντόπιους και ξένους και, κυρίως, αφήνουν τα σκουπίδια τους όπου βρουν. Σε πόλεις όπου ήδη η καθαριότητα είναι ήδη πλημμελής, οι τουρίστες ξεχνούν ό,τι έχουν μάθει σε επίπεδο κοινωνικής συμπεριφοράς: οι Μαλαισιανοί παραπονιούνται ότι οι τουρίστες τούς έχουν πλημμυρίσει με σκουπίδια κι ότι όπου υπάρχουν κάδοι τούς αγνοούν και πετάνε τα σκουπίδια στο χώμα.

Το χειρότερο πρόβλημα -για τους ίδιους τους τουρίστες τουλάχιστον- είναι το να αψηφούν τους κινδύνους· να μην υπακούν σε υποδείξεις σχετικές με την ασφάλειά τους: μερικοί, λόγου χάρη, πλησιάζουν άγρια ζώα, οδηγούν με βάση τους δικούς τους κανόνες, κολυμπάνε σε νερά που θεωρούνται επικίνδυνα είτε λόγω ρευμάτων ή/και καρχαριών. Προστίθενται παραβιάσεις της τροχαίας, αυθαίρετο πάρκινγκ, γκρίνιες στα μέσα μεταφοράς, παζάρια με εμπόρους για τις τιμές, συμπλοκές σε κατάσταση μέθης. Στην Αθήνα, στη Βενετία, στη Φλωρεντία, στο Παρίσι, στο Άμστερνταμ, στην Μπανγκόκ, στο Τόκιο, οι τουρίστες είναι όλο και λιγότερο καλοδεχούμενοι: οι ορδές που κατακλύζουν τα αεροδρόμια και ξεχύνονται σε ιστορικές πόλεις δεν φαίνεται να έχουν ιδέα από ιστορία, ηθολογία, κοινωνική αγωγή.