August Voice: Τα απέραντα θέρη μου

Όταν «το παιδί ήταν παιδί» -κατά πώς θα ‘λεγε ο Peter Handke στο ξεκίνημα της ταινίας «Τα Φτερά του Έρωτα» του Βιμ Βέντερς, ειδικά αν η Αυστρία και η Γερμανία είχαν καλοκαίρι που να έμοιαζε έστω και λίγο με το ελληνικό- «αγαπούσε τα καλοκαίρια περισσότερο από κάθε άλλη εποχή». Κι αυτό συνέβαινε επειδή όταν το σχολείο τελείωνε, ξεκινούσε η εποχή του παγωτού, του μπάνιου στη θάλασσα, της ξενοιασιάς και της ατασθαλίας. Ύστερα, όταν το παιδί μεγάλωνε, προτιμούσε τους χειμώνες, κι ο λόγος ήταν μόνο ένας: προσπαθούσε να διαφοροποιηθεί από την παιδική του φύση, να αντιμετωπίσει τον εαυτό του ως ενήλικα.

Κι όταν το παιδί μεγάλωσε, επέστρεψε στην αγάπη του για το καλοκαίρι. Τώρα ακολουθεί την αντίστροφη κίνηση, προσπαθεί να πείσει τον εαυτό του ότι παραμένει παιδί παρά την κατάρα της ενηλικίωσης.

Η σκέψη μου τώρα γυρίζει γύρω από τις θάλασσες που με καθορίζουν. Η πρώτη είναι η ανοιχτή θάλασσα της πατρίδας μου. Έτσι όπως το καράβι παίρνει τη στροφή για να μπει στο λιμάνι, αντικρίζω μέσα στο αιγαιοπελαγίτικο μεσημέρι τη μικρή εκκλησία μέσα στο νερό, το Κάστρο ψηλά να δεσπόζει, τη Χώρα χτισμένη αμφιθεατρικά, το βουνό πίσω της και τον αρχαίο ναό αριστερά. Είναι ο πατρογονικός τόπος που δεν γνώρισα παρά μόνο κατά την εφηβεία μου. Ένας τόπος που εδώ και πολλά χρόνια επισκέπτομαι κάθε καλοκαίρι και που ξέρω καλά ότι ανήκω. Η δεύτερη είναι η θάλασσα των παιδικών μου παιχνιδιών. Ένα μικρό θέρετρο στη βορειοανατολική Αττική, που εδώ και χρόνια βουλιάζει από κόσμο μα όταν το γνώρισα, είχε όλες κι όλες μόνο κάτι βάρκες στην παραλία, εκεί όπου -παιδιά ακόμα- μαζευόμασταν και μιλούσαμε για όλα τα θαυμαστά που περιμέναμε να έρθουν. Κι αν τα χιλιάδες αστέρια στον ουρανό δεν μας έκαναν τότε εντύπωση, τώρα η ανάμνησή τους μας στοιχειώνει, με τον τρόπο που το εννοεί ακριβώς ο Jonathan Richman στο “That Summer Feeling”. Και τέλος, είναι ο ελάχιστός μου τόπος. Στην Αττική κι αυτός, στη δυτική πλευρά της, δυο πλαγιές πευκοδάσους κι ένας ήλιος που μερικούς μήνες το χρόνο δύει ανάμεσά τους, μέσα στη θάλασσα. Με την πράσινη θάλασσα -μικρή κατά Ασλάνογλου και Σαββόπουλο- με το σπίτι -96 σκαλοπάτια πάνω- με τη ζέστη του μεσημεριού καθώς μαγειρεύω στη μικρή κουζίνα, με τις ακτίνες του ήλιου κατευθείαν στο πρόσωπο, με τα σιωπηλά πρωινά -νωρίς, πολύ νωρίς- μ’ ένα βαρύ καφέ, με ανοιχτά βιβλία και σημειώσεις, με την ηρεμία του ολόλευκου υπνοδωματίου, με τα τζιτζίκια και την επιμονή τους, με τις ξαφνικές μπόρες, με τον μαΐστρο που ανακατεύει τα νερά, με τις νύχτες που φέρνουν τον Βέγα στο ζενίθ, με τους δρόμους του ήλιου και του φεγγαριού που κάνουν τη θάλασσα να στραφταλίζει, με τον ορίζοντα που παίρνει χρώμα πορτοκαλί μετά τη δύση.

Είναι τώρα η εποχή των θερινών τραγουδιών: Αυτό που δίνει τον τίτλο σε τούτο το μικρό κείμενο ανήκει στα Παιδιά της Παλαιότητας και ναι, «στα απέραντα θέρη μου κοιμάσαι ολόγυμνη εσύ». Κι ελάχιστα πιο δίπλα, ο Φοίβος Δεληβοριάς: «Το καλοκαίρι θα 'ρθει και στη θάλασσα θα επιστραφείς / Μες το βυθό θα προσέχουν οι ιππόκαμποι να μη χαθείς / Κι όταν θα βγάζεις για λίγο σε μια σου βουτιά το μαγιό / Θα 'σαι στον κόσμο η μόνη». To “La Mer” του Charles Trenet, «Η θάλασσα που αντανακλά τον καλοκαιρινό ουρανό, η θάλασσα, δες την πώς χορεύει!». Ο Διονύσης Σαββόπουλος επηρεάζεται από εκείνο το ποίημα του Νίκου-Αλέξη Ασλάνογλου για να γράψει το «Μια Θάλασσα Μικρή», που περιλαμβάνει τον στίχο «Είσαι η στάμνα μου για ένα καλοκαίρι». Επιπλέον όλες οι εικόνες του Σαββόπουλου στο «Καλοκαίρι» και μαζί η αίσθηση να βγάζεις τα «τραπεζάκια σου έξω» γειτονεύοντας -όσο γίνεται- με τα φαναράκια του ανέμου και του ουρανού. Και στο τέλος, το κεντρικό θέμα από το «Καλοκαίρι του Kikujiro» του Joe Hisaishi. Κάπου βαθιά μέσα μου υπάρχει ο Ελύτης: «Στον Παράδεισο έχω σημαδέψει ένα νησί / Απαράλλαχτο εσύ κι ένα σπίτι στη θάλασσα». Και μαζί ένας τεράστιος φόβος: Ότι αν υπάρχει ένα υπέροχο countdown που ξεκινά όταν πλησιάζουν οι διακοπές, υπάρχει κι ένα ακόμα, αδυσώπητο, αυτό της επιστροφής στην καθημερινότητα, που ξεκινά τη μέρα που εγκαταλείπεις την πόλη. Ο Ketil Bjornstad στο “Sommersang”, το «Τραγούδι του Καλοκαιριού» από τα «Τέσσερα Σκανδιναβικά Τραγούδια» μιλάει για το καλοκαίρι του βορρά, που είναι σύντομο όσο μια αγκαλιά και μια μικρή συζήτηση. Όμως, -ευτυχώς- υπάρχει ο Χικμέτ: «Θα γελάσεις απ' τα βάθη των χρυσών σου ματιών / είμαστε μες στο δικό μας κόσμο / Η πιο όμορφη θάλασσα / είναι αυτή που δεν έχουμε ακόμα ταξιδέψει». Έτσι θα είναι κι αυτή τη χρονιά, έτσι θα είναι για ακόμα ένα καλοκαίρι!

Την ώρα που διαβάζεις αυτές τις γραμμές, ακούω το κύμα να χτυπάει στον βράχο του ελάχιστου τόπου ξανά και ξανά, κάποτε πιο άγρια και κάποτε πιο απαλά, ακούω τα παιδιά να παίζουν κάτω χαμηλά στην ακτή, νιώθω το θαλασσινό νερό πάνω στο σώμα -είδος καθαρμού- αφήνομαι στη θεραπεία των ζεστών ακτίνων του ήλιου, μαγνητίζομαι από το στραφτάλισμα της θάλασσας το μεσημέρι, ακολουθώ επαναληπτικά μέσα στο νερό τον δρόμο του ήλιου κι ύστερα τον δρόμο του φεγγαριού, στεγνώνω το σώμα στον αγαπημένο τοίχο από τούβλα που φλέγεται από τον ήλιο του απογεύματος, διαβάζω το ένα βιβλίο πίσω από το άλλο, ακούω μουσικές όχι για να τις χρησιμοποιήσω σε κάποια εκπομπή αλλά απλώς για να τις ακούσω, σκάβω τρύπες στην άμμο, απεργάζομαι μυστικά και φανερά όλες τις μαγικές τέχνες του καλοκαιριού. Το καλοκαίρι μου -κι αυτό το καλοκαίρι μου- θα κρατήσει -αλήθεια σου λέω- για πάντα.