10 μέρες στη Σλοβενία

Βρισκόμαστε για λίγες ημέρες στην ύπαιθρο του Dane στη Σλοβενία, πολύ κοντά στα Ιταλικά σύνορα. Τα πάντα εδώ είναι καινούργια κι επομένως, γεμάτα κρυφά μηνύματα. Για παράδειγμα, όλους τους χώρους του ξενοδοχείου, (δωμάτια, σκάλες, διαδρόμους) τους διατρέχει οριζόντια μια μπορντούρα με μια μάλλον αδιάφορη απεικόνιση ενός εξοχικού, με δέντρα και σύννεφα, που η επανάληψη την κάνει να δείχνει σαν ακινητοποιημένη σεκάνς κινηματογραφικού φιλμ.

Είναι σαν, για όσο είσαι επισκέπτης, το ξενοδοχείο να έχει σταθεί ακίνητο περιμένοντας να λήξει η παραμονή σου εδώ. Τότε, η μπορντούρα θα ξεκινήσει πάλι να κινείται και τα σύννεφα να ταξιδεύουν επάνω απ’ το εξοχικό μέχρι να μπει στην ρεσεψιόν ο επόμενος επισκέπτης οπότε τα πάντα θ’ ακινητοποιηθούν πάλι προσωρινά. 

Σλοβενία: Ένα δεκαήμερο ταξίδι σε μία από τις πιο όμορφες χώρες του πλανήτη

Το μόνο που προδίδει την μυστική ζωή του ξενοδοχείου είναι ότι, σε ανύποπτο χρόνο, τα σύννεφα στην μπορντούρα μετατοπίζονται αδιόρατα, έστω κι αν αυτό είναι κάτι που ποτέ κανείς δεν το προσέχει.

Καλοφροντισμένο κι εύτακτο, το ξενοδοχείο κουρνιάζει σε ένα υψίπεδο που κατηφορίζει προς την Τεργέστη την οποία σκοπεύουμε να επισκεφτούμε σύντομα. Έχει το αμίμητο όνομα Γκραχόρ, το οποίο αποφασίζουμε ότι παραπέμπει σε καμπούρη υπηρέτη που σε καλωσορίζει στον πύργο με το λυχνάρι στο χέρι, μια νύχτα με καταιγίδα. Παρά την ετερόκλητη αισθητική του (Τούρκικα χαλιά, βουκολικά ξυλόγλυπτα και Αιγυπτιακοί πάπυροι!) οι υπηρεσίες του είναι άμεμπτες και το προσωπικό του τόσο φιλικό όσο και αυστηρό στις σωστές αναλογίες. Όταν είναι κεφάτοι δεν διστάζουν να μοιραστούν την καλή τους διάθεση, όπως ούτε να σε επιπλήξουν έτσι και ανάψεις τσιγάρο σε άλλο χώρο από τους προδιαγεγραμμένους. Ο επαγγελματισμός εδώ, δεν δείχνει να αναιρεί την ισοτιμία.

Στον εναέριο χώρο που περιβάλλει το κτίριο, την εναλλασσόμενη συννεφιά και λιακάδα οργώνουν ασταμάτητα χελιδόνια που δεν κουράζονται να κυνηγιούνται και να προβάρουν απότομα φρεναρίσματα και ξαφνικές αλλαγές κατεύθυνσης. Είναι εντυπωσιακό πόση ώρα μπορείς να παρακολουθείς αυτούς τους ασπρόμαυρους δερβίσηδες χωρίς την παραμικρή σκέψη! Παρομοίως με το πόσο κραταιά και κατευχαριστημένα δείχνουν τα δέντρα της περιοχής.  Πόσο …υμνητικά. Στον περίβολο του Γκραχόρ, νεαρές ελιές σε κιούπια έχουν ανθίσει και οι μέλισσες τις τιμούν δεόντως. Διαπιστώνοντας την εξαιρετική ποιότητα του Σλοβένικου λαδιού στο δείπνο, αναρωτιόμαστε πως και δεν έχουμε ακούσει ποτέ γι’ αυτό. Άραγε επειδή μιλάμε για μια χώρα μόλις δύο εκατομμυρίων κατοίκων με την έκταση της Πελοποννήσου; Σε πλήρη αντίθεση πάντως με την Ελλάδα, τόσο εδώ όσο και στην πρωτεύουσα, την Λουμπλιάνα, η κοινωνική ζωή, όπως θα διαπιστώσουμε, κατεβάζει αυλαία όχι αργότερα από τις 10 το βράδυ. Μόνο μέχρι τότε μπορείς να παραγγείλεις ποτό ή φαγητό…! Πρόκειται για ένα σκάνδαλο που για όσο βρισκόμαστε εδώ, οι Έλληνες δεν καταφέρνουμε το ξεπεράσουμε.

Σε απόσταση 20 λεπτών, στην Ιταλική πλευρά των συνόρων, η Τεργέστη με την πλούσια ιστορία καταφέρνει να κρύψει την απογοήτευσή της για τα περασμένα μεγαλεία πίσω από την καλοδιατηρημένη αρχιτεκτονική και την υψηλή κουλτούρα: η μεγαλύτερη piazza της Ευρώπης δίπλα στην θάλασσα / αισθησιακοί, Αναγεννησιακοί άγιοι στην Ελληνορθόδοξη εκκλησία (η λεγόμενη Δυτική σχολή αγιογραφίας)… Στο Μουσείο Τέχνης, με την βοήθεια ψηφιακής τεχνολογίας, η έκθεση Van Gogh κάνει ορατή την ρευστή κίνηση στους πίνακες και την προβάλει σε δάπεδο και ταβάνι... Ο παλμός της πόλης ωστόσο, χτυπάει στην κοντινή παραλία της Μπάρκολα όπου συναθροίζεται η νεολαία της.

Η Αδριατική ακτή δεν είναι κάτι το ιδιαίτερο και τα παραταγμένα βράχια της θυμίζουν αρκετά τον δικό μας Φλοίσβο. Είναι, παρόλα αυτά, εντυπωσιακή για άλλο λόγο. Παρότι για πάνω από δυο χιλιόμετρα δεν πέφτει καρφίτσα και ο μέσος όρος ηλικίας δεν είναι πάνω από 25, η όλη ατμόσφαιρα είναι συγκρατημένη και χαμηλών τόνων, χωρίς τις εξάρσεις που έχουμε συνηθίσει στην Ελλάδα. Ανάμεσα, δε, στους λουόμενους πολλές παρέες από σκουρόχρωμους κολυμβητές, ίσως Μαρόκο; Ο Σλοβένος φίλος που μας ξεναγεί επιβεβαιώνει ότι, όντως, η συντηρητική βόρεια Ιταλία γενικά και, ειδικά, το γειτονικό Μοφαλκόνε, είναι τόπος προώθησης μεταναστών από την Ιταλική κυβέρνηση ώστε να έχουν λιγότερη ορατότητα.

Την επόμενη ημέρα, στην διαδρομή με τραίνο προς τις φημισμένες ασβεστολιθικές σπηλιές της Πόστοϊνα, τα δάση και οι λειμώνες μαρτυρούν την πρωτιά της χώρας σε όλη την Ευρώπη σε υπόγεια νερά. Οι οικισμοί που περνούν δίπλα μας αποπνέουν ευταξία, ησυχία, αργούς ρυθμούς. Όλα, χαρακτηριστικά που μαθαίνουμε να συνδέουμε με αυτόν τον τόπο και τους ανθρώπους του.

Η εμπειρία μας στις σπηλιές είναι το ακριβώς αντίθετο, μια …αντίστροφη φαντασμαγορία. Ένας άλλος πλανήτης στα ενδότερα αυτού που γνωρίζουμε. Εδώ μέσα, μυρίζει κλεισούρα, κάνει κρύο (ενώ μερικά μέτρα παραπέρα ο Ιούνης καλά κρατεί) και το σκοτάδι διακόπτεται μόνο από προβολείς που φωτίζουν τα γλυπτά φυσικών δυνάμεων σε παράκρουση. Λιωμένοι πολυέλαιοι και αναποδογυρισμένες πιατέλες με μακαρόνια κρέμονται πάνω απ’ το κεφάλι μας, τα τοιχώματα κατάστικτα από δόντια, καρφιά και κέρατα κατά εκατοντάδες. Επιβιβαζόμαστε σε ένα τραινάκι για μια διαδρομή πέντε χιλιομέτρων, στην διάρκεια της οποίας τα εκθέματα γίνονται όλο και πιο ευφάνταστα. Οι συνεπιβάτες μας, ένα γκρουπ Κινέζοι τουρίστες, σχολιάζουν ακατάπαυστα και βγάζουν εκστατικά επιφωνήματα δείχνοντας τούτο κι εκείνο. Επιτέλους βουβαίνονται όταν φτάνουμε στον τελικό προορισμό μας, την κεντρική αίθουσα του γκρότο, η οποία έχει εμβαδόν πάνω από 200 τετραγωνικά και ύψος σαράντα μέτρα! Εδώ συνειδητοποιώ την ετυμολογία του «γκροτέσκος». Γιγάντια μανιτάρια ακινητοποιημένα την στιγμή της έκρηξης, κυλιόμενες μάζες ύλης που συσσωρεύονται με ταχύτητα ενός εκατοστού ανά δεκαετία. Τίποτα, πουθενά, σαν αυτή την εικόνα βιβλικής καταστροφής που συντελείται στους ρυθμούς της αιωνιότητας, για λόγους που ουδόλως αφορούν το είδος μας.

Το κρύο, το σκοτάδι, τα σχήματα που μας περιβάλλουν, είναι μια συνθήκη παντελώς ανοίκεια, μια εμπειρία συμπυκνωμένης ξενότητας. Επιβεβαίωση αποτελεί ο πιο διάσημος κάτοικος αυτού του υπόγειου ερέβους, το ολμ ή πρωτέας (proteus anginus) τυφλό αμφίβιο τριάντα εκατοστών με κόκκινα βράγχια και υποτυπώδεις πνεύμονες που ζει εδώ και πουθενά αλλού στον πλανήτη και που, εξαιτίας του σάρκινου χρώματος του, οι ντόπιοι αποκαλούν «ανθρώπινο ψάρι.» Βγαίνοντας πάλι στο καθησυχαστικό φως της μέρας, κάνω την παράλογη σκέψη, «Χριστέ μου, τι αμαρτίες θα πρέπει να έχει κάνει κανείς για να γεννηθεί ως κάτι τέτοιο!»

Ο τελευταίος σταθμός του ταξιδιού, η Λουμπλιάνα, δεν είναι Μεσόγειος και δεν είναι Δύση, παρά τα δυτικού τύπου προϊόντα και τις ενοχλητικές κυλιόμενες αφίσες με διαφημίσεις που βρίσκονται παντού. Η δική της ξεχωριστή ταυτότητα που τόσο εκθείασε ο αγαπημένος συγγραφέας Ίβο Άντριτς, είναι άλλη, Βαλκανική. Το καθεστώς του Τίτο σεβάστηκε την Αυστρο-ουγγρική έφεση στους θυρεούς, τα αετώματα, τους πυργίσκους στις γωνίες των κτιρίων… Παρέταξε τους κύβους του με σεβαστική διάθεση έτσι που τα δυο αρχιτεκτονικά στυλ συνυπάρχουν χωρίς παραφωνίες. (Ίσως με αυτό να σχετίζεται εν μέρει και ο όρος Yugonostalgia που πήρε κάποια στιγμή το αυτί μας.) Στην ενότητα του αστικού χώρου συνηγορούν το ποτάμι που διασχίζει την πόλη και τα αρχαία δέντρα-γίγαντες στο πάρκο του Τίβολι. Πρόκειται για μια πόλη-δάσος. Παρόμοιο μήνυμα σαλπίζουν οι επίσημοι φύλακες της Λουμπλιάνα, τα τέσσερα αγάλματα στην Γέφυρα των Δράκων. Τα μεμβρανώδη φτερά, ορθάνοιχτα σαγόνια κι οι μυτερές ουρές συνθέτουν μια ανέλπιστη κατάφαση στην δύναμη της φαντασίας να αναβαθμίζει την καθημερινότητα.

Την τελευταία βραδιά, με ψιλόβροχο, παίρνουμε ένα λεωφορείο προς άγνωστη κατεύθυνση και χανόμαστε για λίγο στα προάστεια της πόλης. Στην σύντομη βόλτα μας διαπιστώνουμε ότι, όντως, δεν δείχνει να υπάρχει ούτε ένα σπίτι χωρίς σοφίτα ή/και φεγγίτες, όποια και αν είναι η τεχνοτροπία του. Επιστρέφοντας στο ξενοδοχείο, ξεσπάει θύελλα. Ανοίγουμε τα παράθυρα διάπλατα και καθόμαστε στο σκοτάδι παρακολουθώντας τα αστραπόβροντα. Έχουμε πλήρη επίγνωση ότι οι θερμοκρασίες της Αθήνας που θα συναντήσουμε σε λίγες ώρες, δεν θα έχουν κανένα από το έλεος αυτής της βροχής.