Ο αρχιτέκτονας Φώτης Ζαπαντιώτης γράφει για την αγαπημένη του Ύδρα, που την έχει απολαύσει σε όλες της τις εποχές και τα χρώματα
Κάθε φορά που πατάω το πόδι μου στο λιμάνι χαμογελάω πλατιά, σαν να ζω ξανά το πρώτο ραντεβού με μια παλιά αγαπημένη. Έχω ζήσει την Ύδρα σε όλες της τις εποχές, σε όλα της τα χρώματα, την έχω δει να βρέχεται και να ξεραίνεται. Και πάντα στέκει εκεί όμορφη σαν την πρώτη φορά πριν 20 χρόνια, με τη δική της χαρακτηριστική μυρωδιά απ’ τα νερά του λιμανιού, την κοπριά από τα μουλάρια, τα γιασεμιά και τις λεμονιές, που κάποιος, κάποτε, φρόντισε να φυτέψει σε κάθε αυλή.
Φέρνοντάς την στον νου μου, νιώθω στο πρόσωπο τη ζέστη που αντανακλούν οι στρογγυλεμένες της πέτρες. Λιωμένες από τα εκατομμύρια περπατήματα, τι ιστορίες θα έχουν να πουν. Από μεθυσμένους πειρατές και καραβοκύρηδες, μέχρι τους μεθυσμένους θαμώνες του «Πειρατή». Δυνατή και αγέρωχη, ταπεινή και πλούσια, η Ύδρα σου επιβάλλεται, την νιώθεις σε κάθε σου βήμα, σε κάθε της σκαλί, για να σου θυμίζει ότι εκείνη ήταν πάντα εκεί.
Αν σταθείς στο λιμάνι και κλείσεις τα μάτια, μπορείς να ακούσεις την Ύδρα να αναπνέει. Θα ακούσεις τις φωνές, τα παιδιά, τον ήχο από τις χαρακτηριστικές τέντες του λιμανιού να ανεβοκατεβαίνουν, τις καμπάνες που χτυπάνε σε κάθε γειτονιά, το νωχελικό περπάτημα των μουλαριών στο πλακόστρωτο, τη βουή του λιμανιού από τις φωνές των ντόπιων και θα γίνεις ευθύς κομμάτι της δικής της πραγματικότητας. Έπειτα υψώνεις το βλέμμα και ζητάς από την Ύδρα να σε σώσει.
Οι διαδρομές του Φώτη Ζαπαντιώτη στην Ύδρα
Η Ύδρα ζει μόνη της, χωρίς τον πολιτισμό του αυτοκινήτου, κι αυτό την κάνει τόσο μοναδική στον κόσμο. Αυτάρκης, χτίζει τα σπίτια της, κουβαλάει τις πέτρες της, οργώνει τα χωράφια της και κινείται μέχρι σήμερα με μουλάρια και γαϊδούρια. Δεν ξεχνάω ποτέ την εικόνα ενός γεωργού που έσερνε το αλέτρι του πίσω από μουλάρια και όργωνε το μικρό χωράφι του, πριν σηκωθεί για τα καλά ο ήλιος το πρωί και κάψει τα πάντα. Χτισμένη αμφιθεατρικά, οργανικά με τους λόφους της, εκτείνεται από το λιμάνι της χώρας, στο μικρό λιμανάκι του Καμινιού με το χαρακτηριστικό κόκκινο σπίτι του Μιαούλη και την Κονδυλένια, να σου σερβίρει η κυρία Ελένη καλαμάρι και φρέσκα ψάρια.
Λευκή, πέτρινη, με λίγο κροκί και τερακότα έγινε η θυελλώδης δύναμη στους πίνακες του Τέτση και γέμισε με σχήματα την «Αυλή» του Γκίκα. Όλη η Ύδρα σε μια αυλή.
Οι αποστάσεις που διανύονται λιγοστές, τα πάντα φτάνονται με τα πόδια ή με τα μουλάρια, και η ανεμελιά που σου δίνει η ψευδαίσθηση μιας άλλης εποχής, κάνει το νησί ανεκτίμητο. Βάζεις μια πετσέτα και τα απαραίτητα στην πλάτη και κατηφορίζεις για τη θάλασσα. Μερικές αράδες βράχια, καταγάλανα νερά, πλατφόρμες τσιμεντένιες που δημιουργούν πλατώματα γεμάτα όμορφα κορμιά, νέους κοσμοπολίτες που ήρθαν να δουν τι μάγεψε τον Λέοναρντ Κοέν στον τόσο δα τόπο, να βρουν τη δική τους μούσα, τη δική τους Μαριάν. Αν και για πολλούς παράδοξο, για μένα το μπάνιο στην Ύδρα είναι συναρπαστικό. Διαφορετικό από τις παραλίες που αναζητάμε, θα σε ανταμείψει με το που βουτήξεις και αντικρίσεις τον οικισμό να στέκει από πάνω σου, θα μετρήσεις τα κυπαρίσσια και τους πελώριους αθάνατους, θα χαζέψεις τα ψηλά μπαλκόνια και θα ζηλέψεις κάθε μικρό και μεγάλο παράθυρο. Γυρνώντας τη γλυκιά ώρα του απογεύματος μετά από ένα σύντομο φαγητό στο Πευκάκι, ενδείκνυται ένας καφές στο λιμάνι που σκιάζεται από νωρίς, με ένα καλό βιβλίο ή χαζεύοντας απλώς τους περαστικούς.
Και έρχεται η τέχνη μετά τη δεκαετία του ’50 να μετατρέψει το νησί στο Άγιον Όρος των καλλιτεχνών. Μεγάλα ονόματα ζωγράφων, συγγραφέων και ποιητών της μποέμ μεταπολεμικής Ευρώπης θα βρουν καταφύγιο εδώ. Στα σοκάκια της, θα συναντούσες τότε τον Χατζηκυριάκο Γκίκα με τον Πάτρικ Λη Φέρμορ και τον Τζον Κράξτον να κάνουν παρέα στο αρχοντικό του πρώτου με τα 40 δωμάτια, και τον Λέοναρτ Κοέν να τραγουδά τα βράδια για τη μούσα του στην ΞερήΕλιά. Στο αρχοντικό του ναύαρχου Τομπάζη που στεγάζεται το παράρτημα της σχολής Καλών Τεχνών, λέγεται ότι φιλοξενήθηκε κάποτε ο ίδιος ο Σαγκάλ. Σήμερα, η διεθνής πλατφόρμα σύγχρονης τέχνης του εικαστικού Δημήτρη Αντωνίτση και η δημιουργία του project space στα Σφαγεία του ιδρύματος ΔΕΣΤΕ του διάσημου διεθνώς συλλέκτη Δάκη Ιωάννου έβαλαν αυτό τον μικρό τόπο στον χάρτη της παγκόσμιας σύγχρονης καλλιτεχνικής σκηνής.
Η βόλτα που θα σε θρέψει είναι το πέτρινο μονοπάτι που ξεκινά ψηλά από τον οικισμό (ο δρόμος του παλιού Γηροκομείου) και αφήνοντας πίσω του τη Χώρα, χάνεται στους λόφους της, ανάμεσα στα σπαρτά και τις καλλιέργειες, για να καταλήξει στο πέτρινο γεφύρι του Βλυχού και πάλι πίσω στη Χώρα από τον παραλιακό δρόμο την ώρα του ηλιοβασιλέματος.
Για τους πιο θαρραλέους, η ανάβαση στο μοναστήρι του προφήτη Ηλία. Στην κορυφή του λόφου, χτισμένο σαν φρούριο γύρω από μια μεγάλη αυλή, με το καθολικό να στέκει στη μέση και έναν μοναχό όλον και όλο να φροντίζει για αυτό. Προς μεγάλη μου έκπληξη, η ηλικιωμένη μητέρα του ανεβοκατέβαινε τον λόφο με τα πόδια δύο φορές την ημέρα, γυναίκα με καμπούρα, την είχε μορφώσει ο βράχος και είχε γίνει η ίδια βράχος ώστε να φροντίζει ο γιος της να έχει τα απαραίτητα.
Φεύγοντας από την Ύδρα δεν μπορείς παρά να πάρεις μαζί σου τον τόπο αυτόν σε ένα αμυγδαλωτό. Το ίδιο αμυγδαλωτό από την ίδια οικογένεια Τσαγκάρη, που πήρε μαζί της η Σοφία Λόρεν φεύγοντας από το νησί.
* Ο Φώτης Ζαπαντιώτης είναι αρχιτέκτων μηχανικός και διατηρεί γραφείο με την επωνυμία Fotis Zapantiotis Associated Αrchitects
Τα πολλά και διαφορετικά κομμάτια της δένουν μεταξύ τους με φροντίδα και αγάπη, την οποία αγάπη καταθέτουν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους οι κάτοικοί της…
Εδώ οι Βρετανοί του Αστερίξ είναι ακόμα αναγνωρίσιμοι, πίνουν τσάι και μαζεύονται στα σπίτια τους στις 6μμ που κλείνουν τα μαγαζιά του γραφικού Γκίλντφορντ
17°
