Egill Helgason: «Η Φολέγανδρος και η εύθραυστη ομορφιά της»

Η Φολέγανδρος είναι ένας βράχος μέσα στο πέλαγος. Ένα νησί γεμάτο βουνά, λόφους, πέτρα κι απόκρημνα βράχια. To νησί ήταν φτωχό. Χρησίμευε ως τόπος εξορίας για τους «εχθρούς της πατρίδας». Το νερό ήταν λιγοστό και το έδαφος άγονο. Τον καιρό που η τοπική οικονομία περιοριζόταν σε μια μικρής κλίμακας κτηνοτροφία και αλιεία, ο τόπος ήταν στ’ αλήθεια πάμφτωχος. Ο εκσυγχρονισμός –η ηλεκτροδότηση και η ύδρευση– ήρθαν στο νησί σχετικά αργά. Οι μεταφορές και η συγκοινωνία ήταν πραγματικός Γολγοθάς, καθώς δεν υπήρχαν σχεδόν καθόλου λιμάνια. Τον χειμώνα, η πρόσβαση στο νησί είναι ακόμα και σήμερα πολύ δύσκολη, όμως εγώ δεν έχει τύχει να ζήσω αυτή την εμπειρία.

Πρέπει κάποια στιγμή να πάω στη Φολέγανδρο τον χειμώνα.

Η δική μου γνωριμία με την Ελλάδα ξεκίνησε πριν από περίπου 30 χρόνια, όταν ήμουν ανταποκριτής στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη. Εξουθενωμένος, στον δρόμο της επιστροφής, αναζήτησα ένα ησυχαστήριο, για να καθαρίσω το μυαλό και την ψυχή μου από τον τρόμο και τη θλίψη που είχα ζήσει εκεί. Πρώτα, έφτασα στην Ύδρα. Εκεί, έμεινα για αρκετούς μήνες. Δεν σταματούσα να λέω ότι σ’ εκείνο το νησί ξαναβρήκα τον εαυτό μου. Η Ύδρα είναι ένα πανέμορφο νησί. Καμιά φορά, μάλιστα, γίνεται τόσο ειδυλλιακή που φαντάζει εξωπραγματική. Εκεί, ζούσε τότε μια κόμισσα, που καλούσε όλη την καλή κοινωνία στα ξέφρενα πάρτι της. Μία πρόσκληση σ’ ένα απ’ αυτά σε έκανε αυτόματα μέλος της κλίκας των εκλεκτών της.

Κάποια στιγμή, θέλησα να φύγω για να γνωρίσω άλλα νησιά και μέρη: Μύκονος, Άνδρος, Ρόδος, Σύμη, Κως, Πελοπόννησος, Πάρος, Νάξος. Αγάπησα πολύ τη Νάξο: τα βουνά της, το πράσινο, τις παραλίες και τις πολλές δυνατότητες που προσέφερε η οικονομία του νησιού. Όμως, πριν από 21 χρόνια, ταξίδεψα για πρώτη φορά στη Φολέγανδρο. Είναι αδύνατο να μετρήσω τις φορές που την έχω επισκεφτεί από τότε. Στη Φολέγανδρο με περίμεναν η μαγευτική της Χώρα, αλλά και η Άνω Μεριά – ένα απόμερο χωριό στην άλλη πλευρά του νησιού, όπου μπορούσες ακόμα να δεις αγρότες πάνω σε γαϊδουράκια και ηλικιωμένες γυναίκες με μαύρα τσεμπέρια. Η Άνω Μεριά είναι γνωστή για τη μακροζωΐα των κατοίκων της. Θυμάμαι μια μικροκαμωμένη γυναίκα, που φαινόταν να έχει πατήσει τα εκατό, να με προσπερνάει στο περπάτημα καθώς ανέβαινε μαζί μου μια απότομη ανηφόρα.

Όπως είναι φυσικό, πολλά έχουν αλλάξει από τότε. Ο φρενήρης μαζικός τουρισμός του 21ου αιώνα αφήνει το σημάδι του και στη Φολέγανδρο, όπως και στην πατρίδα μου, την Ισλανδία. Αν και η πρόσβαση στο νησί παραμένει δύσκολη, ο αριθμός των ξενοδοχείων και των εστιατορίων έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Καμιά φορά όλο αυτό μου φαίνεται υπερβολή. Όμως, το νησί δεν είναι δικό μου. Εγώ είμαι ένας απλός επισκέπτης. Ελπίζω οι κάτοικοι της Φολεγάνδρου και των άλλων νησιών να χειριστούν το φαινόμενο με την προσοχή και τη σύνεση που χρειάζεται. Η ομορφιά του τόπου τους είναι εύθραυστη. Όπως ακριβώς και η ομορφιά της Ισλανδίας.

Όμως, εκείνο που με μάγεψε περισσότερο στη Φολέγανδρο, πέρα απ’ τα κρυστάλλινα νερά και τη θέα της στο Αιγαίο, ήταν η φιλοξενία των κατοίκων. Οι άνθρωποι στη Φολέγανδρο υποδέχτηκαν την οικογένειά μου με ζεστασιά και αγάπη από την πρώτη στιγμή. Ο γιος μας, που ήταν ενός έτους όταν επισκέφτηκε τη Φολέγανδρο για πρώτη φορά, άρχισε αμέσως να παίζει με τα παιδιά του νησιού. Πολλά από αυτά είναι ακόμη φίλοι του. Με τη γυναίκα μου παντρευτήκαμε εδώ το 2008, κάτω από μια πελώρια ομπρέλα για τον ήλιο και με θέα τα αμέτρητα νησιά του Αιγαίου. Πουθενά αλλού στον κόσμο η ζωή μας δεν είναι τόσο ξένοιαστη και χαρούμενη όσο εδώ. Ερχόμαστε κάθε χρόνο και συναντάμε πάντα τους ίδιους ανθρώπους. Έχει διαπιστωθεί ότι το ποσοστό των επισκεπτών που έρχονται και ξανάρχονται στη Φολέγανδρο είναι πολύ υψηλό.

Είμαι ένας από τους πιο φανατικούς θαυμαστές της Ελλάδας. Είμαι πρόεδρος του Φιλελληνικού Συνδέσμου της Ισλανδίας. Μιλάω και γράφω στα ισλανδικά μέσα ενημέρωσης για την Ελλάδα. Ιδιαίτερα την περίοδο της κρίσης, προσπάθησα να ευαισθητοποιήσω την κοινή γνώμη σχετικά με το ελληνικό ζήτημα. Διαβάζω πολλά βιβλία και άρθρα για την Ελλάδα. Το ενδιαφέρον μου όμως δεν περιορίζεται στην αρχαιότητα. Μελετώ τη Βυζαντινή περίοδο, την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης, θέλω να μαθαίνω για όλα όσα απασχόλησαν κατά καιρούς αυτόν τον τόπο: για τους πολέμους, τις μεταναστεύσεις, τις εμφύλιες συγκρούσεις. Δεν χορταίνεται η ιστορία αυτής της χώρας. Είναι συναρπαστική κι ανεξάντλητη.

Εκτός από την Ιστορία της, η Ελλάδα με έχει γοητεύσει και με τη μουσική, τη λογοτεχνία και την ποίησή της: Καβάφης, Ελύτης, Σεφέρης. Οι ποιητές αυτοί είναι σπουδαίοι. Νιώθεις πως η γλώσσα ξαναγεννιέται μέσα από την πένα τους. Κάποια στιγμή, επιχείρησα να μάθω ελληνικά. Όμως μάλλον ήμουν πολύ μεγάλος όταν ξεκίνησα. Καταλαβαίνω πάρα πολλά, αλλά πολλές φορές μού παίρνει πολύ χρόνο να βάλω σε σειρά τις λέξεις που ζουν ατόφιες στο κεφάλι μου και να σχηματίσω σωστές προτάσεις. Παρ’ όλα αυτά, δεν σκοπεύω να σταματήσω την προσπάθεια. Όπως και δεν θα σταματήσω ποτέ να επισκέπτομαι την Ελλάδα, όσο μπορώ.

* Ο Έγιτλ Χέλγκασον είναι δημοσιογράφος και παρουσιαστής. Είναι οικοδεσπότης εκπομπών πολιτικού και πολιτιστικού περιεχομένου στην κρατική ισλανδική τηλεόραση.