Μαλάκα: Ένα μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς στη Μαλαισία

Όχι, δεν με έπιασε υβριστική διάθεση (σύνδρομο Tourette). Περί ιστορικής πόλεως πρόκειται, στο Δυτικό τμήμα των ομώνυμων στενών: αιώνες τώρα, περνάνε πλοία από εκεί, πλέοντας από τη θάλασσα της Κίνας στον Ινδικό ωκεανό και στη Μέση Ανατολή (και Σουέζ…). Η πειρατεία, ενδημική, καραδοκεί - ενίοτε και στις μέρες μας.

Δύο ώρες οδικώς νοτίως της πρωτεύουσας και τρεις ώρες βορείως της Σιγκαπούρης, η Μαλάκα, που η ονομασία της προέρχεται από το ομώνυμο δέντρο, έχει πλέον κυρίως τουριστικό ενδιαφέρον. Ήδη επί Βρετανών, ο ρόλος της επισκιάστηκε από τη νήσο Penang, βορειότερα (στα προσεχώς).

Διακανονισμοί των Στενών (Straits Settlements) ήταν η επίσημη ονομασία του βρετανικού μορφώματος στην περιοχή.

Είχαν προηγηθεί πολλοί άλλοι. Τον 15^ο αιώνα, η Μαλάκα ήταν έδρα τοπικού σουλτανάτου που είχε εκτιμήσει τη στρατηγική τοποθεσία στις εκβολές του ομώνυμου ποταμού: η πόλη ήκμασε τότε ως εμπορικός κόμβος. Αρχές του 16^ου αιώνα την καταλαμβάνουν οι Πορτογάλοι και στη συνέχεια οι Ολλανδοί, έως ότου πάρουν τη σκυτάλη οι Βρετανοί. Πολύτιμη ιστορική-λογοτεχνική πηγή αποτελούν τα Χρονικά της Μαλαισίας (Malay Annals) των αρχών του 16^ου αιώνα που υμνούν την προ-αποικιακή Μαλάκα και τον Σουλτάνο της: τα διαφορετικά χειρόγραφα του έργου αυτού είχαν περιπετειώδη διαδρομή έως ότου διασωθούν. Το βασικότερο βρίσκεται πού αλλού; Στην Αγγλία.

Η πόλη έχει κηρυχθεί από την Unesco μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Τα Σαββατοκύριακα, συρρέουν επισκέπτες από τη γειτονική Σιγκαπούρη - καλύτερα να πας μεσοβδόμαδα.

Κατάλυμά μου ένας καλόγουστος μπουτίκ ξενώνας με έντονα κινεζικό χαρακτήρα. Οπτικά απολαυστικός, ακουστικά κουραστικός: στη ρεσεψιόν παίζει ακατάπαυστα κινέζικα τραγούδια που στα αυτιά μου ηχούν σαν χαζοχαρούμενα παιδικά.

Δέκα λεπτά περπάτημα ως το ιστορικό κέντρο. Τα τελευταία χρόνια, έχει καλλωπιστεί και το ποτάμι-κανάλι που οδηγεί στη θάλασσα προσφέρεται για βόλτα. Θυμίζει αντίστοιχες ευρωπαϊκές αναπλάσεις/ αναβαθμίσεις «gentrification». Στη μία όχθη βρίσκονται κοκκινωπά κτίσματα της Ολλανδικής περιόδου, εξ ων μια εκκλησία, τα υπολείμματα του Πορτογαλικού φρουρίου, μια ξύλινη απομίμηση του παλατιού του τοπικού Σουλτάνου καθώς και άλλα κτίρια αποικιακής οσμής. Σε μια πρώην λέσχη στεγάζεται ιστορικό μουσείο της ανεξαρτησίας της Μαλαισίας, με φωτογραφικό υλικό καθώς και γελοιογραφίες της δεκαετίας του 1960: ως στυλ θυμίζουν πάρα πολύ εκείνες του Φωκίωνα Δημητριάδη (για τους παλιούς). Διασκεδαστικό-εκνευριστικό θέαμα στην περιοχή είναι τα υπερστολισμένα τουριστικά τρίκυκλα που παίζουν εκκωφαντική μουσική- ο ορισμός της ηχορύπανσης.

Περνώντας το γεφύρι, βρίσκεσαι στην τοπική Chinatown: όχι με την έννοια του συνεχούς υπαίθριου-ημιυπαίθριου παζαριού. Βλέπεις παλιά σπίτια-μαγαζιά κινέζων που δραστηριοποιήθηκαν επιχειρηματικά στην πόλη, σε αγαστή συνεργασία με τους Βρετανούς, των οποίων και υιοθέτησαν συνήθειες - ορισμένοι μάλιστα εκχριστιανιζόμενοι. Ένα τέτοιο σπίτι-αρχοντικό έχει μετατραπεί σε μουσείο, όπου βλέπεις συγκερασμό κινέζικων και βρετανικών στοιχείων. Κατά τα άλλα, κινέζικοι τόποι λατρείας συνυπάρχουν με τζαμιά (το ένα μάλιστα είναι σαν παγόδα!) και χριστιανικές εκκλησίες.

Το πρώτο βράδυ πήρα ταξί (άδραξα grab) και πήγα στην ακτή, όπου βρίσκεται συστοιχία Πορτογαλικών ταβερνών: ορισμένοι εστιάτορες μού την πέφτανε προσπαθώντας να με πείσουν δια της φάτσας τους ότι είναι γνήσιοι απόγονοι των Πορτογάλων αποίκων! Εκεί αγνάντεψα το πέλαγος, τα καράβια, την απέναντι ακτή της Ινδονησίας - περί στενών πρόκειται! Και κατέληξα να τρώω μαγειρική fusion ενός ντόπιου, κοσμογυρισμένου μάγειρα σε βαπόρια. Μουσική υπόκρουση, παλιά αμερικάνικα τραγούδια της εφηβείας μου. Την επομένη προτίμησα το κοντινό μου κινέζικο, ελληνοπρεπές, με πλαστικές καρέκλες έξω και ψησταριά, και το κάπνισμα να επιτρέπεται (Διότι πολλοί το απαγορεύουν ακόμα και υπαίθρια! Επίδραση Σιγκαπούρης άραγε;)

Στην τηλεόραση, το Al Jazeera που δέσποζε στην πρωτεύουσα, έχει αντικατασταθεί με αγγλόφωνο κρατικό κινέζικο κανάλι και Bloomberg. Το πρώτο αναφέρεται ενθουσιωδώς στην επίσκεψη του κινέζου προέδρου στη Γαλλία.

Έφυγα χορτασμένος, έχοντας σεργιανίσει πολύ, επιτρέποντας στις εντυπώσεις να κατακαθίσουν. Το τελευταίο βράδυ, φωτογραφίζοντας ποτάμι και τουριστικό πλοιάριο με φόντο μια γοτθική εκκλησία, ο νους μου πήγε στο Παρίσι.

Επόμενος σταθμός, το ελάχιστα γνωστό Ίπο, μετά από 5ωρη διαδρομή προς Βορρά, ανάμεσα σε πυκνή τροπική βλάστηση – που η εξωτικότητά της ξεθωριάζει, καθώς τείνει πλέον να γίνει καθημερινότητα.

Εξαιρώντας την αισθητή κινεζική παρουσία και την επιβλητική βικτοριανή αρχιτεκτονική, προεξάρχοντος του σιδηροδρομικού σταθμού, δε με εντυπωσίασε ιδιαίτερα. Την παράσταση έκλεψε και τη στάση μου δικαίωσε το Κάστρο του Κέλλυ (Kelly’s castle): σκωτσέζος που έκανε περιουσία σε επιχειρήσεις κασσίτερου και καουτσούκ, και βάλθηκε να κτίσει μια τεράστια έπαυλη μέσα στη ζούγκλα περί το 1920, με Ινδούς εργάτες. Δεν το χάρηκε ούτε αυτός, ούτε κάποιοι απόγονοι. Είναι κακό στη ζούγκλα να κτίζεις παλάτια, σιγοτραγουδούσα, χαζεύοντας τα αλλόκοτο στοιχειωμένο θέαμα.

 Έφυγα με τρένο, τιμώντας το μεγαλοπρεπή σταθμό. Πάντα στη δυτική πλευρά της χώρας: η ανατολική, τέτοια εποχή, πλήττεται από μουσώνες και έχει άλλωστε λιγοστό ιστορικό ενδιαφέρον.