Αλβανία: Ένα ταξίδι σύντομο, μεστό, πυκνό

Αρχές δεκαετίας του 1970, ένας Μαοϊκός αποφάσισε να κολυμπήσει από την Κέρκυρα απέναντι, στον αλβανικό επίγειο παράδεισο. Ο εκεί Άγιος Πέτρος τον ξυλοφόρτωσε δεόντως και τον έστειλε στον χουντικό ομόλογό του στην Ελλάδα για τα περαιτέρω…

Άκουγα την ιστορία αντικρίζοντας από την Κέρκυρα  τα κοντινά βουνά της Αλβανίας. Απορώντας που οι φίλοι που με φιλοξενούσαν δεν είχαν δεήσει ποτέ να κάνουν τον διάπλου, αποφάσισα να το επιχειρήσω. Με πολύ διαφορετικούς όρους από το 1970: ούτε χούντα, ούτε Χότζα.

Ούτε κολύμπι: το δελφίνι για Άγιους Σαράντα κάνει περίπου 45 λεπτά, όσο Πειραιάς-Αίγινα. Με τη διαφορά ότι υπάρχει χρονοβόρος έλεγχος διαβατηρίων. Φτάνοντας, έρχεσαι αντιμέτωπος με αυτό που αποκαλούμε «άναρχη δόμηση», σε όλο της μεγαλείο: δεκάδες πολυκατοικίες ξεφυτρώνουν από παντού. Αγοραστές, κυρίως Σκανδιναβοί και Πολωνοί. Όπου φύγει φύγει! Πρώτος σταθμός το Μπουτρίντ (Βουθρωτό): υπέροχος αρχαιολογικός χώρος νοτίως των Σαράντα. Ελληνιστική και κυρίως Ρωμαϊκή αρχαιότητα (θέατρο, λουτρά), οχυρώσεις, κτίρια μεσαιωνικά, Ενετικά, Αλή Πασάς. Η ιστορία της Μεσογείου μέσα σε μια καταπράσινη χερσόνησο που έχει κηρυχτεί από την Unesco μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

Και από εκεί, Αργυρόκαστρο. Δεινοπαθήσαμε να βρούμε τον ξενώνα, σε ένα ανηφορικό δρομάκι στις παρυφές της λιθόκτιστης παλιάς πόλης, κοντά στο κάστρο. Κράτηση μέσω διαδικτύου, λόγω καλών κριτικών. Ο ξενοδόχος απεδείχθη όντως φιλόξενος, αλλά και γνήσιος Βορειοηπειρώτης, με οικογένεια στην Ελλάδα. Από το μπαλκόνι αγνάντευες την παλιά πόλη, ακούγοντας κότες και σκυλιά - σαν χωριό. Επίσκεψη στο κάστρο: εκεί που κόβαμε εισιτήρια ρωτώντας κάτι στα αγγλικά, ο ταμίας μάς ακούει να μιλάμε και με αποπαίρνει: «Γιατί δεν μιλάς ελληνικά, ρε, να συνεννοηθούμε;». Το ίδιο θα επαναληφθεί συχνά: πολλοί έχουν ζήσει στην Ελλάδα. (Κατά τα άλλα, περνάνε και τα ιταλικά, στις δε νεότερες ηλικίες, αγγλικά). Στην άκρη του κάστρου, με κτίσματα του Αλή Πασά, το σημείο από όπου η θρυλική Αργυρώ πήδηξε στον γκρεμό εν όψει της οθωμανικής κατάκτησης. Στο πλάτωμα, ο χώρος έχει διαμορφωθεί ευχάριστα για πολιτιστικές εκδηλώσεις. Το δε φρούριο λειτούργησε για πολύ ως φυλακή - εσχάτως από το κομμουνιστικό καθεστώς. Αργότερα, επίσκεψη σε παλιό αρχοντικό, με εσωτερικούς χώρους ενδεικτικούς της καθημερινότητας τον 18ο αιώνα: ξενάγηση από κάποιους απογόνους. Στο μικρό τζαμί, στο κέντρο, ωραίες τοιχογραφίες και, στο ισόγειο, συμπαθές δροσερό καφέ και βιβλιοπωλείο. Τέλος, τριγυρίζοντας στα απότομα καλντερίμια, ανακαλύπτω εκκλησία του 19ου αιώνα. Μπαίνω μέσα. Ψαλμωδίες από κασετόφωνο. Ψυχή ζώσα. Ανάβω κεράκι.

Την επομένη, Μπεράτι. Πανέμορφη παλιά πόλη, υπό την προστασία της Unesco και αυτή, με ποτάμι που τη διασχίζει. Καταλύω στον ξενώνα του Νίκο (έχει ζήσει στην Ελλάδα), όπου γεύομαι εξαίρετες όψιμες φράουλες. Βοηθούσης και της δροσιάς/συννεφιάς, οργώνω περπατώντας την πόλη, αρχίζοντας από το κάστρο: κατοικείται ακόμη, με σπίτια, ξενώνες, ταβέρνες. Η Βυζαντινή εκκλησία των Βλαχερνών είναι ανοικτή στο κοινό: ωραίες τοιχογραφίες του Ονουφρίου υιού, ψαλμοί από ηχείο. Άλλες εκκλησίες καλοδιατηρημένες αλλά κλειστές. Οχυρώσεις εντυπωσιακές. Η θέα επίσης. Καταλήγω για βραδινό στην εξίσου γραφική απέναντι όχθη, που στα οθωμανικά χρόνια φιλοξενούσε χριστιανικό πληθυσμό. Εκεί, στην ταβέρνα-αυλή του πολύγλωσσου Λορέντζο, θα γευθώ το δικό του εξαίρετο κόκκινο κρασί και πατάτες τηγανιτές υπέροχες. Μουσική υπόκρουση ελληνικά τραγούδια, ορισμένα εκ των οποίων στην Ελλάδα θα με είχαν τρέψει σε άτακτη φυγή. Το ποτ πουρί αχταρμάς περιλάμβανε ευτυχώς και Λέοναρντ Κοέν, Θεοδωράκη. Επιστρέφοντας στον ξενώνα, η πόλη πανέμορφα φωταγωγημένη. Μπαίνω διστακτικά να περιεργαστώ το παλιό τζαμί, εν ώρα προσευχής. Ένας νέος με προτρέπει χαμογελαστά να πλησιάσω την ολιγομελή ομάδα πιστών. Καμία σχέση με μουσουλμανικές χώρες, όπου συχνά σε στραβοκοιτάνε. (Τα τζαμιά έχουν προσφάτως (αν)οικοδομηθεί με χορηγία Σαουδαραβική και Τουρκική).

Τα μικρά υπεραστικά λεωφορεία είναι βολικά, αλλά έχουν ιδιορρυθμίες: νωρίς το απόγευμα σταματάνε εντελώς! Έτσι την επομένη, πάλι με τοπίο ελιές, αμπέλια, χωράφια, πάω νωρίς Τίρανα. Πόλη μάλλον άχαρη: το ιστορικό κέντρο το κοσμούν ιταλικής έμπνευσης μεσοπολεμικά κτίρια. Παραδίπλα, σύγχρονες αρχιτεκτονιές: πανύψηλοι γυάλινοι πύργοι με πρωτότυπα σχήματα και χρώματα. Παλιές πολυκατοικίες έχουν χρωματιστεί, σπάζοντας το γκρι. Δεντροστοιχίες και υποδειγματικός σεβασμός στους πεζούς καθιστούν την πόλη συμπαθή. Όπως άλλωστε και ο πανταχού παρών, αξιοπρεπέστατος εσπρέσο με 80 λεπτά - ας όψονται τα εν Ελλάδι καφέ…  Το πλέον αξιοθέατο ήταν τα δύο «Bunkart», ιδίως το πρώτο, στις καταπράσινες βόρειες παρυφές της πόλης: ένα λαβυρινθώδες υπόγειο από μπετόν, καταφύγιο κτισμένο από το καθεστώς Χότζα, με αίθουσες συνεδρίασης του κόμματος και ειδικό γραφείο για τον μεγάλο ηγέτη. Με προτροπή της Β. Κορέας, χιλιάδες τέτοια λαγούμια κτίστηκαν, δεκαετία του ‘70, απορροφώντας σεβαστούς πόρους μιας πάμφτωχης χώρας. Σε μια αίθουσα, όπου παρουσιάζεται η ιστορία της σύγχρονης Αλβανίας, βλέπεις μαυρόασπρο ντοκιμαντέρ για τον ελληνο-ιταλικό πόλεμο του 1940: γυρισμένο από την άλλη πλευρά…

Συνέρχομαι από το μελαγχολικό κλειστοφοβικό ταξίδι στο ζοφερό παρελθόν, επισφραγίζοντας την ελληνο-ιταλική φιλία με υπέροχα ραβιόλια. Αισθητή ιταλική παρουσία σε εστιατόρια και σουπερμάρκετ. Οι τιμές των τροφίμων (κρασί, καφέ, μπισκότα, τυρί, λάδι, φρούτα) υψηλές, ελληνικού επιπέδου.

Γλωσσικά, συγκρατώ ότι me=με. Στο δε κρατημένο τραπέζι, η ταμπέλα γράφει rezervuar. 

Ταξί για αεροδρόμιο. Εμπειρία: ηλεκτροκίνητο, αθόρυβο, απαστράπτον. Κόστος 11 ευρώ. Ο δε μικρός σύγχρονος αερολιμένας διαθέτει ελεύθερο wifi.

Ταξίδι σύντομο, μεστό, πυκνό: γνώση του γείτονα, αυτογνωσία. Το συνιστώ.