Ταξιδια

Η Σάμος της Φωτεινής Πιπιλή

Σάμος, το νησί που έχει όλη την Ελλάδα μέσα του

A.V. Guest
ΤΕΥΧΟΣ 880
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Η Φωτεινή Πιπιλή, δημοσιογράφος και πολιτικός, γράφει για τη δική της Σάμο.

Πράγματι, τη Σάμο την έχω ξεχωριστή στις πλούσιες μνήμες μου από όλα τα νησιά, γιατί είναι όλη η Ελλάδα και οι ξεχωριστές ομορφιές της εκεί. Μοναδικές παραλίες στη νότια πλευρά, πυκνά δάση, βουνά, χωριά χωμένα στο πουθενά, μικρό φαράγγι που ο καταρράκτης του σπαταλάει το πάλλευκο χρώμα του στα σμαραγδένια νερά, σοκάκια στις πόλεις που θες να γυρίζεις ώρες μέσα τους, βυζαντινά εκκλησάκια, καθολικές εκκλησίες, στέρεο ακόμη ρωμαϊκό υδραγωγείο, παλαιοί νερόμυλοι και ένας πλούσιος «Τσελεμεντές» από ντόπια φρεσκομαζεμένα υλικά για κρεοφάγους, βίγκαν και λάτρεις της κουζίνας της μαγείρισσας με το τσεμπέρι. Όλο αυτό το «πακέτο», ειδικά για τους ξένους τουρίστες, κορυφώνεται με την απαραίτητη για όλους επίσκεψη στο περίφημο Ευπαλίνειο όρυγμα, εκπληκτικό επίτευγμα της υδραυλικής μηχανικής, που από το 1992 έχει χαρακτηριστεί από την UNESCO μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. 

Από τον 6ο αι. π.Χ. μια σήραγγα μήκους 1036 μέτρων στο Πυθαγόρειο της Σάμου, αυτό το υδραγωγείο, έργο του Ευπαλίνου, «σκίζει πτυχία» των μεγαλύτερων μηχανικών του κόσμου με το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ότι ανοίχθηκε ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές του βουνού και τελικά οι δύο σήραγγες συναντήθηκαν στο μέσον με αξιοθαύμαστη ακρίβεια επιπέδου… μετροπόντικα. Εξίσου συναρπαστικό με το ταξίδι στο όρυγμα και την έκπληξη που δημιουργεί για το επίτευγμα είναι το σπουδαίο κατάλοιπο από την εποχή του βιομηχανικού πλούτου στο Καρλόβασι της Σάμου, το ερειπωμένο , εγκαταλελειμμένο, εντυπωσιακό ακόμη και μετά τους σεισμούς του 2020 σύμπλεγμα τα «Ταμπάκικα της Σάμου». Ένα μεγάλο υπαίθριο μουσείο αρχιτεκτονικής καλαισθησίας καταλαμβάνει ακόμη την παραλία στο Καρλόβασι. Το Καρλόβασι μετράει από τα μέσα του 19ου αι. βαθιές συγκινήσεις από την εμπορική και βιομηχανική ανάπτυξη λόγω του λιμανιού. Οινοποιεία, επεξεργασία καπνού, ελιάς, ναυτιλία, ναυπηγική, αλλά και βιομηχανία αρχικά με σαπωνοποιεία και αργότερα με τα ιστορικά βυρσοδεψεία (ταμπάκικα).

Το Πυθαγόρειο έχει μια πολύχρωμη νησιώτικη νοστιμιά. Αναμφισβήτητα είναι το πιο τουριστικό μέρος στη Σάμο γιατί στη νότια πλευρά υπάρχουν παραλίες αχανείς και τόσο μα τόσο ειρηνικές που θέλεις να κατοικήσεις μέσα στα νερά τους. Αλλά εκεί βρίσκονται και οι σημαντικές αρχαιότητες του Ηραίου της Σάμου, αρχαιότατος τόπος θρησκευτικής λατρείας. Όμως εγώ και οι μνήμες μου από τα τρία ταξίδια μου στη Σάμο για διακοπές, προσπερνούμε την αρχιτεκτονική κομψότητα που χαρακτηρίζει το Βαθύ – σε μια παραλιακή γειτονιά είδα το πιο χαρακτηριστικό δείγμα εκλεκτικιστικής τεχνοτροπίας σε ένα δίπατο σπίτι, και επιστρέφω πίσω στο Καρλόβασι να σας μιλήσω για τα υπέροχα και καλοδιατηρημένα κυρίως νεοκλασικού ρυθμού αρχοντικά. Αρκετά από αυτά με έντονα χρώματα σε τόνους ώχρας, κεραμιδί, κίτρινου, ανοιχτού καφέ, που, όπως στέκονται ακόμη όρθια, σου δείχνουν τον δρόμο βλέποντάς τα να ξεφυλλίσεις τα στοιχεία του πολιτισμού που χαρακτηρίζουν το νησί. 

* Η Φωτεινή Πιπιλή είναι δημοσιογράφος και πολιτικός.