Wadi Rum στην Ιορδανία: Η έρημος των Βεδουίνων

Επιστρέφοντας από ένα εξαντλητικό road trip στην Κολομβία, το μόνο που ήθελα ήταν να σφραγιστώ σε ένα δωμάτιο για να ισορροπήσω την τρέλα που για ένα μήνα έζησα. Το εισιτήριο όμως ήταν σε αναμονή, πρόκληση πάντα, και έτσι δύο μέρες μετά, από την ζούγκλα των Αμαζόνας έπεσα σαν με αλεξίπτωτο στην Κοιλάδα της Σελήνης. Η έρημος Wadi Rum βρίσκεται στα νότια της χώρας και για αιώνες ήταν ο δρόμος που ακολουθούσαν τα καραβάνια ταξιδεύοντας από τη Σουηδική Αραβία προς την Δαμασκό. Σήμερα έχει αλλάξει ρόλο. Από πέρασμα έχει μεταμορφωθεί σε ένα απέραντο κινηματογραφικό στούντιο, καθώς σε διαφορά σημεία του γυρίζονται ταινίες ενώ κι από μόνη της η έρημος εδώ είναι ένα φιλμ επιστημονικής φαντασίας. Το story ξεκίνησε από τον «Λόρενς της Αραβίας», έφτασε μέχρι τον «Πόλεμο των άστρων» και συνεχίζεται! Έτσι η πρόκληση είναι μεγάλη για εκείνους που θέλουν να περπατήσουν σε αυτό το εξωπραγματικό παραμύθι που παγιδεύει τα μάτια στο πορτοκαλί, το κίτρινο, το κόκκινο βάμμα της άμμου των πελώριων ογκόλιθων στη μέση του τίποτα. Το ίδιο «τίποτα» έχει ακινητοποιήσει και το μοναδικό τρένο της Ιορδανίας, που είδα στην αριστερή πλευρά της πορείας μου αγκυροβολημένο πάνω στον σιδηρόδρομο Hejaz, που κατασκευάστηκε από τους Οθωμανούς κάπου το 1900 με σκοπό το προσκύνημα στους ιερούς τόπους. Ακόμη η τουρκική σημαία, κρεμασμένη από το 1962, μοναδικό απομεινάρι της επικής ταινίας, να θυμίζει τα επιβλητικά βήματα του Τόμας Έντουαρτ Λόρενς πάνω στη στέγη της αμαξοστοιχίας και τις αραβικές φυλές έτοιμες να μπουν στη μάχη.

Λέω ότι όσο μεγαλώνω, τόσο απομακρύνομαι από εκείνα τα ταξίδια με την ευρωπαϊκή ανάσα, τα καλοσιδερωμένα ρούχα και τη Samsonite βαλίτσα. Επιστρέφω με αυτοπεποίθηση στο σάκο και στα ορειβατικά μου. Αυτόν εναπόθεσα στην καρότσα του αγροτικού για να ζήσω στο pick της την όση διαδρομή μέχρι το camp. Σκόνη, δεν λέω, και μια καλή ταχύτητα που έκανε το σώμα να αναπηδάει. Παρατηρούσα, όσο το αυτοκίνητο χωνότανε στην έρημο, τα βράχια από μακριά να τρεμουλιάζουν μέσα στον δυνατό ήλιο. Κάτι μου έκανε εκείνες τις νοερές οφθαλμαπάτες, που σέρνω από ανάλογες ταινίες. Επιβλητικό κίτρινο, ατάραχο μπλε και μια σκιά χαμηλά που κι άλλο τονίζει το φως. Δίκαια ο τόπος έχει χαρακτηριστεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Βουνά, αμμόλοφοι, πέτρινες καμάρες, βράχια και κάποια μικρά καραβάνια με καμήλες στο βάθος να ακολουθούν τη γραμμή τους. Πολλοί μάγοι με δώρα, σκέφτηκα, αφού η χριστουγεννιάτικη καρτ ποστάλ έχει κάνει δουλειά τόσα χρόνια στη μνήμη! Το αυτοκίνητο σταμάτησε στο στόμιο ενός βράχου. Μια σκηνή φτιαγμένη από μαλλί γίδας, όπως αργότερα μου είπε ο Isam, και πολλές καμήλες να τριγυρνάνε. Μία έγινε αμέσως φίλη μου και έβγαλα μια σέλφι μαζί της. Σαν διαφήμιση του κάμελ, αφού ένα τσιγάρο εκεί ήταν μακρύ σαν την αιωνιότητα του ποιητή. Ανοιχτό το παραπέτασμα για την υποδοχή στο τυπικό σπίτι των Βεδουίνων. Σαν επισκέπτης έπρεπε να σταθώ στην είσοδο για να με καλέσει με ένα νεύμα ο οικοδεσπότης. «Ahlan wa sahlan», μου είπε, έλα με ειρήνη. Έτσι κάπως βρέθηκα σταυροπόδι και με ένα φλιτζάνι τσάι στα χέρια, ανάμεσα στα ανδρικά μέλη της οικογένειας, αφού οι γυναίκες μένουν κρυμμένες στην κουζίνα της σκηνής. Μπορεί να είναι έρημος αλλά εδώ φύονται αρκετά βότανα και φυτά. Το φασκόμηλο δίνει ένα δυνατό τσάι, ιδανικό όπως λένε για την ψυχή και το πνεύμα. Ο Isam μου εξήγησε ότι η λέξη Βεδουίνος προέρχεται από την αραβική λέξη «badawi» που σημαίνει «αυτός που βαδίζει στην έρημο» και αντιπροσωπεύει νομαδικές φυλές. Με έναν τόνο υπερηφάνειας μού είπε ότι είναι γνήσιοι απόγονοι της φυλής των Ναβατεανών, φυλή που 2.000 χρόνια πριν δημιούργησε την Πέτρα, ένα από τα επτά σύγχρονα θαύματα. Μετά το τσάι ακολούθησε γεύμα με ρύζι, σαλάτες και καλοψημένο κρέας. Ό,τι και αν τρώγαμε, φυσικά, σε αυτό το μέρος, με αυτή την αύρα και τη θέα της ερήμου ανοιχτή μπροστά μας, υπέροχο θα ήταν. Το ότι όμως όλο το γεύμα περίμενε ώρες υπομονετικά σε κάρβουνα κάτω από την άμμο… τι να περιγράψω! Χαμηλά το ρύζι με πατάτες, καρότα και κρεμμύδι και πιο ψηλά κομμάτια αρνί και κοτόπουλο. Λάτρεψα το λεγόμενο zarb! Ο πρεσβύτερος της οικογένειας πήρε στα χέρια του μια «ραμπάμπα», ιδιαίτερο μουσικό όργανο αραβικής μουσικής, και μας τραγούδησε. Περισσότερο έμοιαζε να απαγγέλει ποίημα καθώς άγγιζε με λεπτότητα το όργανο. Γαλήνη! Αυτή η λέξη – κατάσταση έπαιζε μόνο στο μυαλό μου.

Με το ίδιο αγροτικό και την ίδια θέση καρότσας βρέθηκα στο φαράγγι Khazali, σε ένα μεγάλο πάρκινγκ για καμήλες. Εντυπωσιακές βραχογραφίες και επιγραφές θυμίζουν στον κόσμο το πέρασμα των Ναβαταίων. Κι άλλο χρώμα από τα ντυμένα με υφαντά ζώα. Ο Ali, ένας νεαρός με όμορφα χαρακτηριστικά και ελαφρά βαμμένα, όπως συνηθίζεται, μάτια, δέχτηκε να φωτογραφηθεί. Έσφιξε στο κεφάλι το χειροποίητο ερυθρόλευκο μαντίλι «keffiyeh», απαραίτητο αξεσουάρ τους την άμμο, τον ήλιο και το νυχτερινό κρύο της ερήμου, και έδωσε σχήμα στις επόμενες εικόνες μου. Με τόσες ταινίες που γυρίζονται εδώ όλοι οι βεδουίνοι νιώθουν μέρος του σκηνικού, γι’ αυτό και δεν κάνουν πολλές πολλές ερωτήσεις. Ακόμη και μόνος να βρεθείς, το σίγουρο είναι ότι δεν θα έχεις θέμα με γνωριμίες και καλή παρέα. Οι νεαροί Βεδουίνοι είναι ανοιχτοί προς όλους τους ορίζοντες, προς όλες τις φυλές και τις θρησκείες των επισκεπτών τους. Και κυρίως είναι περίεργοι να γνωρίσουν ένα ακόμη άτομο που θα τους πει μια ακόμα μικρή του ιστορία, σαν ασφαλιστική δικλείδα για την κατά τα άλλα δική τους έρημο.

Αλλά θα το πω… ό,τι και να έχεις δει εδώ, αν δεν ζήσεις το ηλιοβασίλεμα, μπορεί να είναι και χαμένο. Δεν θα το περιγράψω ρομαντικά, αλλά μωρό μου θα ήθελα πολύ να σε είχα αγκαλιά εδώ, στο πολλά υποσχόμενα τοπίο. Μια φλεγόμενη τρύπα στο γαλάζιο που έγινε κόκκινη και πύρωσε οπτικά τους κόκκινους βράχους και την κόκκινη άμμο και το κόκκινο μπουφάν μου και πιστοποίησε με τον καλύτερο τρόπο την πολυχρησιμοποιημένη φράση «μαγικό ηλιοβασίλεμα». Σε κάποια από αυτές τις κορυφές σκέφτηκα, ο Λόρενς της Αραβίας είδε τους «Επτά Στύλους της Σοφίας». Έκρυψε τον ήλιο στη σκιά του Akash, όνομα που σημαίνει αέρας. Μιλούσε με θαυμασμό για την πανίδα και χλωρίδα της ερήμου και μάζεψε την εμβληματική σκιά του ανθρώπου της ερήμου. Το φως μάς άφησε και άγγιξε τις κορυφές των βράχων και το κρύο μάς τύλιξε σχεδόν απειλητικά. Κατευθυνθήκαμε στο σκίσιμο κάποιων τεράστιων βράχων και το αυτοκίνητο χάθηκε στην κοιλάδα, ανάμεσα σε αλλά 50 ή και 100 αγροτικά. Όλος ο κόσμος κάτω από μια στέγη. Νεαροί Βεδουίνοι, ανάμεσα στα πολλά τους πειράγματα και τα γέλια, προφέρουν τσάι σε όλους. Το σώμα δέχεται με ενθουσιασμό τη ζέστη του ροφήματος. Εδώ το ευχάριστο διάλειμμα για να μπορέσει το μυαλό να κάνει download τις πολλές εικόνες που έχει μέχρι τώρα συλλέξει.

Με την επιστροφή στο camp βρήκαμε έτοιμη τη φωτιά να καίει στη μέση και τον κόσμο γύρω να απολαμβάνει την παραδοσιακή μουσική και τους εντυπωσιακούς χορούς νεαρών Βεδουίνων. Τοπικές συνταγές και απίστευτα καλό -για έρημο μιλάμε- φαγητό. Η γη γύρω μας, με ένα σαγηνευτικό τρόπο είχε αλλάξει χρώμα. Κι όσο η φωτιά έριχνε τη λάμψη της, τόσο τα αστέρια δυνάμωναν και φώτιζαν άφοβα την έρημο. Σαν χάρτης με σημάδια άνοιξε ο ουρανός, ο ίδιος, που κάποτε σηματοδοτούσε την πορεία των καραβανιών. Καμιά φωτορύπανση, πέρα από κάτι άκυρους δορυφόρους. Έμεινα να χαζεύω τους κιτρινισμένους από τα χαμηλά φώτα πορείας θόλους των καταλυμάτων. Martian Dome ονομάζονται. Γεωδαιτική κατασκευή που μου θύμισε τον «ομφαλό της Γης», το αρχαιότερο ανάγλυφο που συνάντησα στο μουσείο των Δελφών. Το εξαιρετικό deisgn που στη σύγχρονη μορφή του γέννησε ο αρχιτέκτονας Buckminster Fuller κάνει εντελώς απόκοσμη εικόνα. Πολυτέλεια και περιπέτεια στον ίδιο θόλο. Μπροστά μου ένας διάφανος ορίζοντας, ένα αστρικό τοπίο και μια σιωπή ιδανική για να κατανοήσεις το πόσο απλή μπορεί να είναι η ομορφιά. Έτσι καρφωμένα όπως μένουν τα μάτια στους αστερισμούς, νομίζεις ότι θα δεις τους υπότιτλους να πέφτουν τεράστιοι μπροστά σου. Και ακολούθησε και ένας αρχέγονος ύπνος, με ανοιχτές φυσικά τις κουρτίνες της σκηνής, και τα γυαλιά της να βλέπουν κάποια καραβάνια που επιστρέφαν καθυστερημένα στην κατασκήνωση.

Λίγο πριν την ανατολή και καθώς μια μίξη χρωμάτων παιχνίδιζε πίσω από τα βράχια, η έρημος ξυπνούσε με αργές κινήσεις και το μαύρο εγκατέλειπε τον ορίζοντα, ο ήλιος προκάλεσε μια φωτεινή έκρηξη στην κατασκήνωση και άγγιξε από την αρχή τους βράχους, ήρθαν στο μυαλό μου τα λόγια του Ιμάμη, σε πολλές όμως επαναλήψεις: «ο Θεός είναι Μεγάλος… ο Θεός είναι Μεγάλος…».