Χειμώνας στο Τόκιο: Photo story από την Ιαπωνία της πανδημίας

Ανταλλάσσουμε μηνύματα σχεδόν κάθε μέρα. Φωτογραφίες, emoji, stickers, φαγητά. Στέλνω στην ανιψιά μου αυτή τη φωτογραφία και της γράφω, «Βρες μου 5 περίεργα πράγματα». Βρήκε περισσότερα. Λέξεις στη σκάλα για βιβλία και γάτες – πιο πολλές δε φαίνονται, της λέω, η «γραμματοσκαλιά» –  η πορσελάνινη γάτα-φύλακας, ασυμμετρίες στο πεζοδρόμιο, τα κάγκελα-δέντρα, μια γλώσσα έξω. Ένας άνθρωπος της διπλανής πόρτας, σκέφτομαι, με τους Γιαπωνέζους μεταβολιστές να είναι σιωπηλά εκτός εαυτού. Επέστρεψα στο Τόκυο, για ένα χρόνο.

Πέρασα τα σύνορα μια μέρα πριν κλείσουν. Ήρθα τρέχοντας δηλαδή, για να μη μείνω πάλι απ’ έξω. Πιστοποιητικό εισόδου, γενικό απαγορευτικό, ακυρώσεις, καινούριο πιστοποιητικό, καινούριο απαγορευτικό – αυτός ο κύκλος πρέπει να εξελιχθεί. Το πρώτο ξημέρωμα μετά τα τεστ, έλεγχοι, πολλοί έλεγχοι, βίζα. Στο ξενοδοχείο του αεροδρομίου, η πρώτη φωτογραφία. Έφτασα, ανακούφιση. Στο «εσωτερικό» δεν υπάρχουν τουρίστες. Τα σύνορα είναι κλειστά. Όλα τα υπόλοιπα είναι ανοιχτά.

Καραντίνα. Δεν επιτρέπεται να πάρω ταξί, ούτε συγκοινωνίες. Μετακόμιση με λιμουζίνα πιστοποιημένη για covid-19. Δεν λέμε πολλά με τον οδηγό, φοράει γάντια, μάσκα, μας χωρίζει ένα τζάμι, ένας κόσμος ολόκληρος. Από το παράθυρο ξεδιπλώνεται η πόλη, «εδώ, ναι, ευχαριστώ». Σημειώνω τη θερμοκρασία μου κάθε μέρα στις 10 το πρωί για δύο βδομάδες. Συμπτώματα: «όχι», «όχι», «όχι». Θέλω να γράψω «πονοκέφαλο από το Νέτφλιξ». Στη λιμουζίνα σκέφτομαι ότι το τεστ ήταν θετικό και δεν μου το λένε.

Πίσω από τις πολυκατοικίες και τους ουρανοξύστες βρίσκονται απέραντα χωριά. Στην κάτω πόλη (σιταματσι) ανάμεσα στα σύγχρονα σπίτια, άλλα είναι ξύλινα, κάθε παράθυρο έχει μια συλλογή από γλάστρες, κούκλες, φυλαχτά. Στα στενά νομίζω θα ανοίξω την πόρτα και θα μπω σα γίγαντας σε ένα μαγικό σπίτι, είμαι σίγουρος, δεν υπάρχουν κλειδαριές ασφαλείας. Σκέφτομαι αυτή την ατάκα από το Tokyo Story, «if we get lost, we’d never find each other again». 

Η πόλη είναι ένα επιτραπέζιο παιχνίδι «μονόπολη», παίζουμε καθημερινά, αν και οι οδοί δεν έχουν όνομα, η αρίθμηση των κτιρίων δεν είναι γραμμική, η κατεύθυνση δεν είναι κυκλική, επίπεδη με ωρολογιακή φορά, αλλά στο χρόνο με τη φορά του ανεμοδείκτη. Τη λέω «πολύπολη». Δεν υπάρχει «πήγαινε κατευθείαν στην φυλακή». Υπάρχει «πηγαίνετε κατευθείαν στο κομπάν – παρακαλώ». Το αστυνομικό τμήμα της γειτονιάς, κομπάν, στην περιοχή Νέζου έχει για σήμα ένα αρκουδάκι. Μερικές φορές θέλω να μπω μέσα λαχανιασμένος και να φωνάξω στα αγγλικά, «we have an emergency, somebody stole my teddy bear». Φαντάζομαι όλη την «πολυπόλη» να γίνεται άνω κάτω, περιπολικά, σειρήνες και ανακρίσεις.

Ο κλέφτης έχει ήδη ξεφύγει στα προάστια με τη γραμμή-γάτα. Συνενοχή.

Μένω σε ένα διαμέρισμα 25 τετραγωνικά μέτρα, που ωστόσο έχει ότι χρειάζομαι. Κάθε μέρα δηλώνω τη θερμοκρασία μου και μπαίνω στο πανεπιστήμιο. Το γραφείο μου είναι μεγαλύτερο από το σπίτι μου, σ’ ένα κτίριο χτισμένο το 1930, που μοιάζει να είναι η εξαίρεση της Ιαπωνίας. Οι συνάδελφοι μου δείχνουν το κτίριο και σχεδόν ντρέπονται, παλιό, ρωγμές, βρωμιές. Δεν είμαστε καλά. Λέω, «δεν πειράζει, τα περισσότερα που ξέρω κάπως έτσι είναι». Γύρω-γύρω δέντρα γκίνγκο γυμνά, θα έρθει και σας η σειρά σας. 

Μετά την καραντίνα, όταν πήγα στο πανεπιστήμιο την πρώτη φορά, ανταμώσαμε ξανά με τον καθηγητή Ουένο και το σκύλο του, Χάτσικο. Είχαμε μεγάλη συγκίνηση αλλά κρατήσαμε τις μάσκες μας.

Συνολικά διδάσκω τρία μαθήματα σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές. Γράφω ένα βιβλίο για τη χωροταξία και την ανάπτυξη στην επαρχία, χωριά, μικρές πόλεις, μεγαλύτερες πόλεις της περιφέρειας. Συχνάζω σε ένα καφέ που λέγεται RURAL, που δουλεύουν κάτι φοιτητές. Ναι, είναι ανοιχτά. Τους λέω είστε το πνευματικό μου καταφύγιο και γελάνε, μου λένε ιστορίες από χωριά, σε νησιά, σε βουνά, φεστιβάλ που θα γίνουν, μου λένε «το καλοκαίρι θα πάμε μαζί». Θα πάω στα χωριά. Δεν υπάρχει περιορισμός στην κινητικότητα, αλλά ο ηθικός νόμος επιβάλλει να περιμένω. Θα πάω όμως.

Είμαι σίγουρος ότι το νησί των λωτοφάγων είναι η Ιαπωνία. Στο πάρκο Ουένο βλέπω τους πεθαμένους λωτούς και θυμάμαι να προσέχω, αν φάω πολλούς, δε θα γυρίσω ποτέ. Αν δε φάω, είναι σα να μην ήρθα.

Μου εξηγούν πως πρώτα ανοίγουν οι δαμασκηνιές, νωρίς. Σε μερικά πάρκα υπάρχουν περίπατοι να τις δεις. Οι Γιαπωνέζοι φωτογραφίζουν τη Δαμασκηνιά και εγώ φωτογραφίζω τους Γιαπωνέζους που φωτογραφίζουν τη Δαμασκηνιά. Περιμένουμε να κλιμακωθεί το φαινόμενο, κυκλοφορούν εθνικοί χάρτες που μας προειδοποιούν πότε θα γίνει η κορύφωση ακριβώς, πότε θα γίνει της Κερασιάς.

Ασκήσεις αμηχανίας, η αξία στην εσωστρέφεια, σιωπή - ναι εντάξει, τα θυμάμαι αυτά. Να είμαι ευγενικός, ναι. Η «πολύπολη» έχει τους κανόνες της, αν και οι κανόνες είναι πιο εύκολοι για μένα, ένας ξένος. Αυτό που δεν ήξερα είναι ότι οι Γιαπωνέζοι υποκλίνονται και στο Ζουμ. Τα λέμε την Άνοιξη.