Μικρό ταξίδι στο Κιλκίς

Συμβαίνει, στη διάρκεια ενός ταξιδιού, να χάνεις τρία φρεσκοαγορασμένα μπουκάλια νερό σε ισάριθμες μέρες. Κι έτσι ν’ αντιλαμβάνεσαι ότι έχεις και κουβαλάς μαζί σου υπερβολικά πολλά πράγματα. Απλά, δεν έχεις αρκετά χέρια για το τάμπλετ, τη φωτογραφική, τον καπνό, τα γυαλιά, τα εισιτήρια, το κινητό, τα ρέστα… Δεν είσαι ο κύριος των αντικειμένων, μάλλον φροντιστής και κηδεμόνας τους, μάλλον δέσμιος της ανάγκης σου για όλα αυτά.

Η ειρωνεία είναι πως όταν δεν είσαι στη Θεσσαλονίκη για κάποιο φεστιβάλ, έρχεσαι εδώ για ψώνια, για να προσθέσεις και άλλα αποκτήματα στον ήδη κορεσμένο μικρόκοσμό σου. Ως επισκέπτης σε αυτήν ειδικά την πόλη, καταναλώνεις. Αφιερώνεσαι στην εξερεύνηση της ανεξάντλητης ντόπιας αγοράς, διατρέχοντας όλη την γκάμα από κρόκο Κοζάνης μέχρι kinky εσώρουχα. Μικρό το κακό, λες, εάν σ’ αυτή τη διαδικασία χάνεις και κανένα μπουκάλι νερό.

Να όμως που αυτή τη φορά, ένα ταξίδι μέσα στο ταξίδι σε βγάζει από τη Θεσσαλονίκη με κατεύθυνση βόρεια, προς το κοντινό Κιλκίς. Στη διάρκειά του αποκαλύπτεται πόσο ζηλότυπα η πόλη και τα θέλγητρά της έχουν αιχμαλωτίσει την προσοχή σου. Και πόσο μονομερής είναι μια εμπειρία της Θεσσαλονίκης που αγνοεί τα περίχωρα.

Ήδη, η μεγάλη αραιοκατοικημένη ζώνη βόρεια του Βαρδάρη, με τους φαρδιούς, άδειους δρόμους, τις εγκαταλελειμμένες βιοτεχνίες και τα εμπορικά κέντρα στη μέση του πουθενά, είναι ένας τόπος υβριδικός, μετέωρος, σαν εκείνους του Ντιτρόιτ που περιγράφει ο Robert Smithson. Η λεγόμενη ανάπτυξη έχει κάνει πολλές απόπειρες να εγκατασταθεί εδώ αλλά δεν έχει καταφέρει να πιάσει ρίζα. Στις παρέες των νεαρών τσιγγάνων που περιφέρονται στα κενά πάρκινγκ έχουν έρθει να προστεθούν άνδρες από το Αφγανιστάν και τη Συρία. Στα χέρια όλων τους βαρύς ο άδειος χρόνος.

Λίγο πιο έξω, ο οικισμός με το περίεργο όνομα Νεοχωρούδα είναι, μαθαίνουμε, τόπος κατοικίας όλο και περισσότερων Θεσσαλονικέων που εργάζονται στην πόλη αλλά δεν θέλουν πια να ζουν μέσα σ’ αυτήν. Μια άτυπη, φυγόκεντρη μετανάστευση δείχνει να βρίσκεται εδώ σε εξέλιξη.

Μερικά ακόμα χιλιόμετρα κι έχουμε πια βγει από την αστική τροχιά έλξης, στους θαμνότοπους και τις καλλιέργειες του Λαγκαδά. Μας το δηλώνουν απερίφραστα δύο γερακίνες που τσιμπολογάνε χαρωπά το πτώμα μιας μικρής αλεπούς στην άκρη του δρόμου. Το θέαμα είναι σαν μικρή ηλεκτρική εκκένωση και μαζί υπενθύμιση: η φύση δεν μπαίνει στον κόπο να στολίσει καμία βιτρίνα.

Κατευθυνόμαστε προς τα λασπόλουτρα της Πικρολίμνης, διασχίζοντας μια αραιή, αναποφάσιστη ομίχλη. Το υγρό στοιχείο κυριαρχεί σε αυτή την εύφορη, επίπεδη γη που το δέχεται μέσα της από τα γειτονικά υψώματα και το αποθηκεύει. Οπουδήποτε εξορύξεις εδώ, στα τρία μέτρα βρίσκεις νερό. Τρακτέρ με φρέζες στα χωράφια σπάνε μεγάλους σβόλους από σκούρο κόκκινο χώμα. Είναι ύλη πρωτογενής που προσκαλεί την αφή (αν όχι τη βρώση.) Στις όχθες της νεκρής λίμνης με τα μουντά νερά όπου πάμε, θα έχουμε αυτήν ακριβώς την εμπειρία. Εμβάπτιση στον μαύρο μεταλλικό πηλό που ήδη χρησιμοποιούσαν οι Ρωμαίοι ως γιατρικό για πόνους σε αυχένα, οσφυική ζώνη και μύες, ζαλάδες, δερματικές παθήσεις… «Είναι κομμάτι του εθνικού μας πλούτου», μας ανακοινώνει περήφανα το προσωπικό. «Η χώρα μας θεωρείται το μέρος που έχει τις περισσότερες ιαματικές πηγές από όλες τις χώρες τις Ευρώπης».

Για ένα σύντομο διάστημα, στη ρηχή πισίνα με τους θειούχους ατμούς, μεταμορφωνόμαστε σε μαύρα αγάλματα, σαν κομπάρσοι στο «Σατυρικόν» του Φελίνι. Η αίσθηση είναι πως έχεις παραδοθεί σε μια διαδικασία που σε ξεπερνά, σε κάτι σαν μια καλοήθη δηλητηρίαση. Για να επιδράσει το φάρμακον ευεργετικά, είναι σημαντικό η έκθεση σε αυτό να έχει τη σωστή χρονική διάρκεια. Όταν η επίστρωση του πηλού ξεραίνεται και αρχίζει να σπάει τραβώντας το δέρμα, είναι ώρα για υδρομασάζ στις ατομικές μπανιέρες με το ανθρακούχο θερμασμένο νερό της λίμνης. Ούτε μισή ώρα αργότερα επιστρέφουμε στο αυτοκίνητο αμίλητοι, λυσιμελείς, ελαφρώς αποχαυνωμένοι. Κρατάμε βάζο με λίγο από τον μαύρο πηλό της Πικρολίμνης, σκεπτόμενοι τρόπους και μεθόδους να τον περάσουμε λαθραία στο αεροπλάνο.  Πρόκειται σαφώς για ουσία που αλλάζει την ψυχική διάθεση, οπότε δεν θα μας έκανε εντύπωση αν είναι καταχωρημένος ως ναρκωτικό.

Στον δρόμο της επιστροφής, κάπου έξω από το Γυναικόκαστρο, πέφτουμε επάνω σε μια αυτοσχέδια, υπαίθρια παράσταση που, χωρίς συζήτηση, σταματάμε στην άκρη του δρόμου για να παρακολουθήσουμε. Τα φαιά, αποδημητικά ψαρόνια συναθροίζονται κατά εκατοντάδες στα σύρματα επάνω από τα σπαρμένα χωράφια απ’ όπου εφοδιάζονται με καύσιμα για το επερχόμενο ταξίδι. Κάθε τόσο, ένα σμήνος αποσπάται από το αραξοβόλι του και περιίπταται σε απρόβλεπτους, δονούμενους σχηματισμούς, τρεμουλιάζοντας σαν επίκληση σε άγνωστη γλώσσα. Καμιά κάμερα δεν μπορεί να συλλάβει αυτόν τον ζώντα πουαντιγισμό, οπότε δεν μπαίνουμε καν στον κόπο. Ακόμα, ωστόσο, και αφού έχουμε επιστρέψει στη σκληρή και λαμπερή Εγνατία, τα ψαρόνια συνεχίζουν να χορεύουν στην πίσω οθόνη του μυαλού.