Sol omnibus lucet. Ο ήλιος λάμπει για όλους

Το σώμα, η επίγεια ομορφιά, δικαιώνονται στη Φλωρεντία της Αναγέννησης διαμορφώνοντας μια νέα αντίληψη για τη ζωή. Ο άνθρωπος αναδύεται από τα σκοτάδια του Μεσαίωνα και πάλι στο φως. Ο Ουμανισμός βρίσκει βήμα και διέξοδο στην αρχιτεκτονική και η εξάπλωσή του προκάλεσε μια θυελλώδη ανατροπή της διανόησης. Ο αριστοτελισμός εγκαταλείπεται και ο Πλάτωνας, ο στοχαστής με τις έννοιες περί ψυχής, εκείνος που ανέλυσε την ουσία, που ανέδειξε το άφθαρτο και αιώνιο που πηγάζει από την ίδια την ψυχή στεφανώνεται στο ύψιστο βάθρο. Καλώς ορίσατε, αγαπητοί, στην πόλη θρύλο.

Εκατομμύρια επισκέπτες, τουρίστες ή ταξιδευτές, περπατούν λειαίνοντας μεθοδικά τους λιθόστρωτους δρόμους της πόλης του κρίνου, της πρωτεύουσας της Τοσκάνης, είτε για πρώτη είτε για πολλοστή φορά. Όλοι κατά βάθος ξέρουν καλά ότι παρά τα αποθέματα δυνάμεων και καλής διάθεσης, όσες μέρες κι αν διαθέτουν για την εξερεύνηση της Φλωρεντίας ποτέ δεν είναι αρκετές.

Η πόλη μύθος μας σκεπάζει σαν πελαργίνα με φτερά προστατευτικά,διηγείται γενναιόδωρα ιστορίες και οράματα. Λαμπρές προσωπικότητες, δάσκαλοι της ζωγραφικής, σκαπανείς της γλυπτικής, ρηξικέλευθοι της φιλοσοφίας περπάτησαν στους πλακόστρωτους δρόμους. Βιβλιοθήκες, μουσεία, ακαδημίες, γνώση, αισθητική, ομορφιά συγκεντρωμένη και συμπυκνωμένη και πάθος ακόρεστο όμοιο μ’ εκείνο των Μεδίκων για εξουσία, χρήμα και αβυσσαλέα θέληση ώστε γραφτεί με χρυσά γράμματα το όνομά τους στα βιβλία της ιστορίας.

Οι πόρτες ανοίγουν διάπλατα αρχίζοντας από το ιστορικό κέντρο, Centro storico. Βόρεια του ποταμού Άρνου, δεσπόζουν στην Piazza del Duomo γοτθικός καθεδρικός ναός Duomo, αφιερωμένος στην Αγία Μαρία των λουλουδιών (Santa Maria del Fiore). Διάβασα πως χτιζόταν για περίπου δυο αιώνες. Ο τρούλος του Μπρουνελέσκι αυτός που κτίστηκε δίχως σκαλωσιά, είναι ταμάτια της πόλης που παρατηρεί και καταγράφει τα πάντα. Ο δημιουργός του, μαέστρος της αρχιτεκτονικής έφτιαξε το αριστούργημαέχοντας ζηλέψει παράφοραεκείνον της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, κι η συντεχνία των υφασματάδων που χρηματοδότησε το έργο του είχε μηνύσει πως έπρεπε να είναι ο φάρος της πόλης.

Το κωδωνοστάσιο του Giotto, στέκεται αγέρωχο κι ανεξάρτητο.Το ύψος των ογδόντα τεσσάρων μέτρων του προσφέρει στην κορυφή την απόλαυση μιας σπάνιας θέας μετά από κοπιαστική ανάβαση εκατοντάδων σκαλοπατιών.

Το Βαπτιστήριο του Ιωάννη χτίστηκε τον ενδέκατο αιώνα, με δομή οκταγωνική μιας και το νούμερο οκτώ συμβολίζει την όγδοη μέρα κατά την οποία ο Χριστός ανέρχεται και ζει αιώνια.

Μερικές ανάσες δρόμος στέκει περήφανο το Palazzo Medici Riccardi, το παλάτι που έχτισε ο πατριάρχης Κόζιμο των Μεδίκων και παππούς του Λαυρέντιου του Μεγαλοπρεπή, κοντά στην Piazza San Lorenzo με την ομώνυμη εκκλησία, που το εξωτερικό της δεν τελείωσε ποτέ. Σε ετούτο εδώ το ναό κείτονται τα κορμιά των περισσότερων μελών της διάσημης οικογένειας. Το παρεκκλήσι των Μεδίκων στο παλάτι, το προσκύνημα των μάγων «La Cappella dei Magii» του Benozzo Gozzoli κόβει την ανάσα.

Λαυρεντιανή βιβλιοθήκη. Οι βιβλιόφιλοι θα την έχουν ακούσει, οι γνώστες την ξέρουν. Έρωτας με την πρώτη ματιά. Είναι σπουδαία. Ένα σπάνιο διαμάντι. Φως. Ουμανισμός. Τη σχεδίασε ο Μιχαήλ Άγγελος, ο προστατευόμενος του Λαυρέντιου του Μεγαλοπρεπή. Ένας από τους πολλούς που δούλεψαν για να οργανωθεί, ο βυζαντινός λόγιος. Ο Ιανός Λάσκαρης.

Όλα τα μεγάλα και θαυμαστά αναπνέουν στην Piazza della Signoria. Παλάτι (Palazzo Vecchio), μουσείο, το συντριβάνι του Ποσειδώνα, και το πιο διάσημο γλυπτό του μαέστρου που ακούσει στο όνομα Μιχαήλ Άγγελος, Δαυίδ.

Εάν δεν επισκεφτείτε την Ακαδημία Καλών Τεχνών (Galleria dell Academia) την πρώτη ακαδημία ζωγραφικής στην Ευρώπη, που στεγάζει το πελώριο άγαλμα του Δαυίδ ύψους πέντε μέτρων σκαλισμένο σε ένα ενιαίο κομμάτι μαρμάρου εδώ υπάρχει ένα πιστό του αντίγραφο. Τα επιδέξια χέρια του μαέστρου ταξίδευαν δουλεύοντας το σκληρό υλικό, για πάνω από τέσσερα χρόνια δίνοντας μορφή κι ανάσα στο σώμα του Δαυίδ ώστε να αποτυπωθεί η ένταση μιας στιγμής, εκείνης που ετοιμάζεται να ρίξει την πέτρα στον Γολιάθ.

Σε ετούτη εδώ την πλατεία οι Μέδικοι, μετά το φονικό στο Ντουόμο ανήμερα του Πάσχα, τότε που μαχαιρώθηκε ο πρίγκιπας, ο όμορφος Τζιουλιάνο, κρέμασαν τους προδότες, τους Pazzi, αφού πρώτα τους είχαν ξεκοιλιάσει. Τα έντερά τους αιωρούνταν άχαρα για μέρες από τις τρύπιες κοιλιές τους.

Στην πόλη του κρίνου ζωγραφίζουν τις όμορφες, εδώ ανθίζουν προδοσίες, έρωτες και πάθη, πολλά θα μείνουν ανομολόγητα όπως εκείνο του Σάντρο Μποτιτσέλι για τη Σιμονέτα Βεσπούτσι. Σε όλα του τα έργα αυτή ζωγράφιζε, για αυτήν ανέπνεε, διάβασα πως, όταν πέθανε ο μαέστρος, το μόνο που ζήτησε ήταν να ταφεί, όχι δίπλα της, όχι. Στα πόδια της. Omnia victir Amor! Τα πάντα ο Έρωτας νικά!

Uffizi. Το 1560 ο μεγάλος δούκας της Τοσκάνης, ο Cosimo I των Μεδίκων, κάλεσε τον αγαπημένο του αρχιτέκτονα, Giorgio Vasari, να σχεδιάσει ένα κτήριο σε σχήμα U ώστε να στεγαστούν τα διοικητικά και δικαστικά γραφεία της Φλωρεντίας (uffici, γραφεία στα ιταλικά). O μαέστρος έφτιαξε και το μυστικό πέρασμα, ένα μυστικό διάδρομο Corridoio Vasariano, που περνά πάνω από το Ponte Vecchio και ενώνει τα Uffici με το Palazzo Pitti.

Τα αρχιτεκτονικά θαύματα απαιτούν θυσίες. Ο Vasari αναγκάστηκε να γκρεμίσει μια σειρά από κτήρια ώστε να υλοποιήσει το όραμα του δούκα, ανάμεσά τους μια παλιά, σημαντική εκκλησία, του San Pier Scheraggio. Η Anna Maria Luisa των Μεδίκων, η τελευταία απόγονος της δυναστείας, δώρισε όλα τα έργα τέχνης στην πόλη με σκοπό να χρησιμοποιηθούν για το κοινό καλό και για να προσελκύουν την περιέργεια των ξένων. Τα γραφεία μετατράπηκαν σε μουσείο. Κι είναι ένας ύμνος στην τέχνη, που ο γλυκός σκοπός του θα χαϊδέψει και τα πιο αδιάφορα αυτιά. Τα αγάλματα των μεγάλων δάσκαλων, του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, του Μιχαήλ Άγγελου, του Τιτσιάνο, του Σάντρο Μποτιτσέλι θα σας υποδεχτούν.

Ponte Vecchio. Η παλαιότερη γέφυρα της πόλης, η πλέον φωτογραφημένη, ενώνει το βόρειο και νότιο κομμάτι της Φλωρεντίας. Σήμερα διασχίζοντάς την ο επισκέπτης χαζεύει τα μικροσκοπικά κοσμηματοπωλεία, ανατρέχοντας πίσω στους αιώνες ήταν γεμάτη από κρεοπωλεία, στη βαριά δυσοσμία των οποίων οφείλεται η αλλαγή. Οι άρχοντες ως δείγμα κοινωνικής θέσης και οικονομικής τάξης έτρωγαν κρέας, διαχωρίζοντας τους εαυτούς από τον φτωχό λαό. Η τάση αυτή ενίσχυσε το ναρκισσισμό τους και χάρισε στους εύπορους την ποδάγρα. Η περίσσεια ουρικού οξέος ταλαιπώρησε τους Μέδικουςκαι όχι μόνο. Υπέφεραν από πόνους αβάσταχτους και υπέκυπταν στην αρρώστια.

Διασχίζοντας τη γέφυρα, ησυχάζει η ματιά στις ήσυχες γειτονιές από ετούτη την πλευρά του Άρνου, για αυτό και ονομάζεται η περιοχή Oltrano. Ακολουθώντας τις ελαφρά κοπιαστικές ανηφόρες θα βρεθείτε στην Piazzale Michelangelo, και στην κορυφή του λόφου από ένα πλάτωμα θα αποζημιωθείτε στο έπακρο μιας κι από εκεί η Φλωρεντία απλώνεται φιλήδονα στα μάτια σας.

Το Palazzo del Bargello είναι για τους λάτρεις της γλυπτικής ό,τι για τους εραστές της ζωγραφικής τα Uffizi.

Η Βασιλική της Santa Croce, ο μεγαλύτερος Φραγκισκανικός ναός, που θυμίζει την παριζιάνικη Notre Dame, είναι ένα ιερό προσκύνημα, μιας κι εκεί θάφτηκαν τα κορμιά των άξιων τέκνων, όπως ο Γαλιλαίος, ο Μιχαήλ Άγγελος, ο Μακιαβέλι, ο Ροσίνι και ο Μαρκόνι.

Εκκλησίες, πλατείες, μουσεία, βιβλία, κώδικες, μυστικά, ίντριγκες και πάθη  ατελείωτα. Αδύνατο να χωρέσουν αιώνες ιστορίας σε μερικές αράδες. Αγαπητοί, αν πάλι όλα αυτά ακούστηκαν πολλά,  ακολουθείστε την αγαπημένη ιταλική προτροπή. Il bel di far niente. Μην κάνετε τίποτα. Καθίστε σε μια από τις πλατείες και αφουγκραστείτε το ρυθμό της αρχοντικής πόλης, ενσωματωθείτε στην έννοια της πλατείας. Σε κάθε μια από αυτές (Piazza del Duomo, Piazza della Signoria, Piazza della Republica (μετοArcone, αψίδα φλωρεντίνικης αρχιτεκτονικής), Piazza Santa Croce, Piazza del Mercato centrale) θα νιώσετε την ανάσα της Φλωρεντίας.

Κάθε πλατεία δεν είναι μόνο ένα σημείο συνάντησης φίλων, εραστών, συνεργατών, και κοινών συνωμοτών. Η piazza δεν ορίζεται μονάχα ως τόπος κοινωνικής και πολιτικής διαμαρτυρίας. Στις πλατείες αφήνεσαι ελεύθερος να δημιουργήσεις αναμνήσεις και προσωπικό αφήγημα.

Ιστορικά καφέ της πόλης για dolce sosta con vista (γλυκιά στάση με θέα) είναι  to Gilli (Piazza della Republica, άνοιξε το 1773), το Paszkowski (Piazza della Republica, άνοιξε το 1846), το GiubbeRosse (Piazza della Republica, άνοιξε το 1897), το Rivoire (Piazza della Signoria, άνοιξε το 1872).

Γαστρονομικές ατασθαλίες και μνημειώδεις οινοποσίες επιβάλλονται δια ροπάλου κατά προτίμηση μετά τη δύση του ηλίου. Τα πολυβραβευμένα κρασιά της Τοσκάνης θα ικανοποιήσουν και τον πιο απαιτητικό ουρανίσκο. H μπιστέκα φιορεντίνα θα σας μείνει αλησμόνητη (ποτέ καλοψημένη, σχεδόν ωμή ή μέτρια ψημένη αλλιώς διαλέξτε κάτι άλλο), η burata είναι μια πανδαισία της άνοιξης, και το gelato αδιαμφισβήτητος βασιλιάς. Δοκιμάστε την κουζίνα των φτωχών (cucinapovera). Panino con bolito (βραστό μοσχάρι σε σάντουιτς), trippa alla fiorentina (πατσάς, κοιλιά).

Καθώς έφευγα έπεσε πάνω μου ο Μιχαήλ Άγγελος, έτρεχε βιαστικά με το καλέμι στο χέρι, μα δεν πρόλαβα να του πω πόσο τον συμπονώ που όλοι τον λένε ζωγράφο ενώ εκείνος ήθελε να είναι μόνο γλύπτης...

Σας είπα όσα έχω δει, βιώσει κι αγαπήσει. Il resto alla prossima. Arrivederci e grazie. Ευτυχείτε, αγαπητοί.

Υ.Γ. Ιδανικές εποχές για το ταξίδι: αρχές της άνοιξης και τέλος φθινοπώρου. Προτιμώ το Νοέμβρη, τα χρώματα της Τοσκάνης το πορτοκαλί, κόκκινο, αχνό πράσινο είναι μαγικά, οι τουρίστες λιγότεροι και το ψιλόβροχο προσθέτει λίγο δράμα και μ’ αρέσει. Αγοράστε τα εισιτήρια για τα μουσεία on line αποφεύγοντας ουρές, ταλαιπωρία και καυγάδες. Απευθείας πτήση για τη Φλωρεντία δεν υπάρχει. Από Ρώμη και Μιλάνο με το τρένο η διάρκεια ταξιδιού είναι μιάμιση ώρα με τα γρήγορα τρένα (Freccie) ενώ από τηBologna είκοσι λεπτά. Δείτε δρομολόγια και αγοράστε εισιτήρια on line (treniitalia).