Εδιμβούργο, ένα αναπάντεχο χωροταξικό μοντάζ

Κοιτάζω γύρω µου. Καμπύλα βοτσαλωτά δρομάκια και κρυφές γωνιές που μοιάζουν να έχουν απόδρασή από κάποιο σύγγραφα noir-gothic. Βρίσκομαι στην καρδιά του Εδιμβούργου, στο Royal Mile έναν πεζόδρομο μήκους ενός µιλίου που συνδέει τα δύο σημεία αναφοράς: το υπέροχο μεσαιωνικό κάστρο που αγκαλιάζει ολόκληρή την πόλη και το παραμυθένιο Παλάτι του Χόλυγουντ, το εξοχικό τής βασιλικής οικογένειας τής Αγγλίας. Α, ναι, το Εδιμβούργο είναι ένας τόπος που «ζει» η λογοτεχνία. Ο Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον βάσισε τον κεντρικό Χαρακτήρα του περίφημου Δρ. ΤΖέκιλ, κύριο Χάιντν σε έναν τοπικό δολοφόνο. Έναν ήρωα µε διχασμένη προσωπικότητα, μετωνυμία μιας πόλης όπου το σημαντικό χάος της παλιάς γοτθικής συνοικίας αντιπαρατίθεται στη νεοκλασική αίγλη της Νέας Πόλης και τα σικάτα μαγαζιά του κέντρου στην underground κουλτούρα του Trainspotting.

Το κάστρο του Εδιμβούργου απλώνεται σαν βεντάλια από πάνω µου. Ανεβαίνω. Μιλάμε για ένα υπέροχο γοτθικό συγκρότημα, χτισμένο στην κορυφή ενός ηφαιστειογενούς λόφου. Στην είσοδό του διεξάγεται κάθε χρόνο το Military Tattoo, μια στρατιωτική παρέλασή που αποτελεί τη μεγάλή ατραξιόν του Διεθνούς Φεστιβάλ του Εδιμβούργου. Σε ειδικό δωμάτιο του κάστρου έχω την τιμή να απολαύσω τα εμβλήματα του σκωτσέζικου θρόνου - την κορόνα, το σκήπτρο και το σπαθί τής πόλης. Αυτό που µε ξεκουφαίνει λίγο αργότερα είναι το ηχητικό σήμα κατατεθέν του Εδιμβούργου: το One Τ’clock Gun, ένα κανόνι που πυροδοτείται από το κάστρο καθημερινά εκτός Κυριακής ακριβώς στη 13.00, από το 1861! Και πάλι στο Royal Mile. Π High Kirk of St Giles είναι ο μεγαλύτερος καθεδρικός ναός τής Σκοτίας µε το περίφημο παρεκκλήσι Thistle Chapel. Στην είσοδο του ναού βλέπω στο δάπεδο µια καρδιά από βότσαλα - ή High Kirk of St Giles, εµπνευσµένή από το ομώνυμο µμυθιστόρημά του Γουόλτερ Σκοτ. Κατεβαίνοντας τον πεζόδρομο μέσα από αναρίθμητα μαγαζάκια που πουλάνε ουίσκι, το διάσημο σκωτσέζικο ύφασμά ταρτάν, πίπιζες και γκάιντες, καταλήγω στο Παλάτι του Χόλυγουντ, την παλαιότερή βασιλική κατοικία, ή οποία ακόμα και σήμερα χρησιμοποιείται από το σόι τής Ελισάβετ.

Το ευρύτερο τοπίο έχει και αυτό τις παραξενιές του. Το Εδιμβούργο είναι μια πόλη παραθαλάσσια και ταυτόχρονα έχει περισσότερους λόφους και από τη Ρώμη»… Μια βόλτα στα σοκάκια αρκεί να µε βυθίσει σε ένα αναπάντεχο χωροταξικό μοντάζ. Στρίβω από μια άνευ ενδιαφέροντος γωνία και µ΄ ένα αστραπιαίο jump cut μένω µε το στόµα ανοιχτό στη μαγευτική θέα της θάλασσας. Φτάνω αμέριμνος στην κεντρική αρτηρία, την George Street και ο ποταμός Forth μαζί µε τους λόφους του File εμφανίζονται ξαφνικά σε σινεμασκόπ γενικό πλάνο...

Είναι βέβαια και το φως... Το φως του Εδιμβούργου είναι διαυγές, θα το χαρακτήριζα -τηρουμένων φυσικά των αναλογιών- ως το βόρειο αδερφάκι του αττικού. Και αυτό σε μια πόλη που πριν από 100 χρόνια έφερε το υποτιμητικό παρατσούκλι «Auld Reekie» (Παλιοκαπνισμένη) εξαιτίας του ανθυγιεινού πέπλου από αναθυμιάσεις κάρβουνου και άνθρακα από τις καμινάδες. Σήμερα τα πράγματα είναι τούμπα: το κέντρο του Εδιμβούργου αποτελεί τοποθεσία παγκόσμιας κληρονομίας via UNESCO.

Γραμμή στον δεύτερο σημαντικότερο λόφο της πόλης: τον Carlton Hill, από όπου μένω στην πανοραμική θέα της πόλης έτσι όπως απλώνεται ως κάτω στη θάλασσα. Στη βορινή πλευρά δεσπόζει το Nelson Monument, που χτίστηκε το 1807 προς τιμήν της νίκης του λόρδου στη ναυμαχία του Τραφάλγκαρ, ενώ στο κέντρο του λόφου υπάρχει η κιτς ατραξιόν της πόλης: το National Monument, ένας ημιτελής ναός με 12 κολόνες που φιλοδοξούσε να γίνει μια «φωτοτυπία» του Παρθενώνα. Θου, Κύριε... Το παρατσούκλι του Εδιμβούργου «Αθήνα του Βορρά» δεν είναι τυχαίο... Ευτυχώς για όλους μας έχει τελειώσει μόνο η δυτική πλευρά του ναού!

Κατεβαίνω στη βάση του λόφου, στην περίφημη Princess Street, τον κεντρικό εμπορικό δρόμο της πόλης. Σημείο αναφοράς της αποτελεί το πολυώροφο υπερκατάστημα Waverley Shopping Centre. Πιο κάτω, το Scott Monument, ένας γοτθικός πυλώνας από μάρμαρο της Καμάρας ύψους 55 μ. αφιερωμένος στον μεγάλο συγγραφέα. Δεν έχω δει ψηλότερο μνημείο στον κόσμο προς τιμήν ενός ανθρώπου των γραμμάτων!

Ώρα για την άλλη πλευρά του Ιανού. Η Νέα Πόλη του Εδιμβούργου είναι χτισμένη με αυστηρή ορθογώνια λογική, μια γεωμετρική αυστηρότατα που σπάει η καλαισθησία των κτισμάτων. Trendy μπαράκια και ντιζαϊνάτο shopping με ακολουθούν κατά μήκος της George Street, ενός δρόμου με έντονο γεωργιανό χαρακτήρα που ενώνει την κατάφυτη Charlotte Square, την ομορφότερη πλατεία της πόλης, με τα St Andrew Square.

Όμορφα, δεν λέω, αλλά n καλύτερη περίοδος να επισκεφθεί κανείς το Εδιμβούργο είναι τον Αύγουστο, όταν στην πόλη γίνεται κάτι το παγκόσμια μοναδικό: το Ετήσιο Διεθνές Φεστιβάλ, το μεγαλύτερο φεστιβάλ τέχνης του κόσμου µε περίπου ένα εκατομμύριο επισκέπτες. Για πάνω από ένα μήνα η πόλη γεμίζει κινηματογραφικές πρεμιέρες, παραστάσεις πάσης φύσεως (Θέατρο, όπερα, Χορό, τζαζ και κλασική μουσική, stand up comedy), αλλά και δημόσια απαγγελία ποιημάτων, Χάπενινγκ και ό,τι άλλο βάλει o νους σου. Ένα πραγματικό overdose τέχνης!

Γοτθική allure, γεωργιανή elegance, art overdose, όλα μαζί συνθέτουν την καλή υδροσκοπική εμπειρία που προσφέρει η Αθήνα του Βορρά, μια από τις ομορφότερες και ατµοσφαιρικότερες πόλεις του βόρειου ημισφαιρίου.