Ακολουθώντας τα ίχνη του Norman “Sailor Jerry” Collins στη Χαβάη

Ερωτεύεσαι τη Χαβάη κεραυνοβόλα. Η υπόσχεση του αδιάλειπτου καλοκαιριού είναι ανάγλυφη στο ξεροψημένο κορμί της, η ηχώς του ωκεανού παίζει γιουκαλίλι στα αυτιά σου, το υποτροπικό κλίμα τυλίγει τοπίο, ουρανό και θάλασσα σε έναν φαντασμαγορικό καμβά που εκτροχιάζει τον άχαρο φετινό ελληνικό χειμώνα σε μια ονειροχώρα 30 βαθμών Κελσίου ικανή να λιώσει τις έγνοιες σαν τζελ στα μαλλιά. Θεόρατοι φοίνικες βγαλμένοι από εξώφυλλα των Gun Club, πλέγματα αυτοκινητόδρομων καμωμένα από την μυθολογία του σελιλόιντ, νεφελώδη παστέλ εμπορικών συστοιχιών σε τολμηρή συμφωνία με τα ζωηρότερα χρώματα της φύσης, κραυγαλέα πολυτέλεια σε αντιδιαστολή με επιδεικτικό περιθώριο, το χαβανέζικο μιξάζ κρύβει αναπάντεχες μποέμικες παρεκκλίσεις και φεγγάρια βουντού πίσω από την καρτποσταλική του πρόσοψη, με τις ώρες τις ημέρας να μη μοιάζουν αρκετές για να εξερευνήσεις κάθε πτυχή της Aloha State.

photo © James Grant

Σέρφερ, σκέιτερ, χίπστερ και χίπιδες, οικογενειάρχες και συνταξιούχοι καθ’ οδόν προς τον απαραίτητο προσκυνηματικό τουρισμό στο Περλ Χάρμπορ, ταξιδιώτες κάθε γεωγραφικής προέλευσης και κοινωνικής συνομοταξίας, νέοι κινηματογραφικής ομορφιάς εργαζόμενοι στη βιομηχανία αναψυχής, άστεγοι που κάνουν ισόβια στο χορταστικότερο μέρος επί Γης για να πεινάσεις, Αμερικάνοι, Γιαπωνέζοι, Πορτορικάνοι, Φιλιπινέζοι, αυτόχθονες, μια πολυεθνική κοινότητα σε 100% αμερικανικό έδαφος με πολυνησιακά χαρακτηριστικά, ένα αυτόνομο σύμπαν που σε εμπνέει ακαριαία να δηλώσεις αφοσίωση στην υπεροχή του. Η 50η πολιτεία των ΗΠΑ είναι μια από τις ωραιότερες εμπειρίες που έχει η ζωή να προσφέρει.

photo © James Grant

Βρισκόμαστε εδώ με απώτερο σκοπό: Το ρούμι Sailor Jerry μας έχει προσκαλέσει να γιορτάσουμε τα 106 χρόνια από τη γέννηση ενός θρύλου. Ο Norman “Sailor Jerry” Collins έφτασε σε ηλικία 29 ετών το 1930 στη Χαβάη και δεν την εγκατέλειψε ποτέ ως το θάνατό του το 1973. H επιτομή του αουτσάιντερ που οπλισμένος με δονκιχοτισμό και χαρισματικότητα μεταμόρφωσε μονοκοντυλιά την ιστορία του τατουάζ, ο Norman Collins ριζοσπαστικοποίησε μια παρακατιανή υποκουλτούρα σε σημείο να την αναγάγει σε τέχνη, διαμόρφωσε τη σκηνή της tattoo art αναμειγνύοντας παραδοσιακή αμερικάνικη εικονογραφία με γιαπωνέζικη τεχνική αρτιότητα και κατοχύρωσε μια φήμη που ταξιδεύει μέχρι την εποχή μας.

photo © James Grant

Το έργο του, αποτελούμενο από 18 σχέδια σε χαρτί ιχνογραφίας, 26 φύλλα τυποποιημένων συνόλων και 37 ομαδοποιημένα στένσιλ αποτελεί το υλικό σώμα μιας κληρονομιάς που εξακολουθεί να αποτυπώνεται καθημερινά στο δέρμα χιλιάδων εραστών του τατουάζ. Πρόκειται για μια παρακαταθήκη 81 κειμηλίων των οποίων την κυριότητα διαχειρίζεται το Sailor Jerry, ένα ρούμι που μοιράζεται κοινό ήθος με τον εμπνευστή του: οι προσωπικότητες που αγνοούν τον μέσο όρο και ακολουθούν το δικό τους μονοπάτι μακριά από τη νόρμα είναι οι άνθρωποι του Sailor Jerry, ενός brand που πέρα από το ρούμι και το τατουάζ εκδηλώνεται και μέσα από τη μόδα, το ροκ εν ρολ, τις συναυλίες, τα εικαστικά, το νάιτλαιφ, τις μηχανές, το σερφ, οπουδήποτε η δημιουργικότητα συναντά τον εαυτό της.

photo © James Grant

Είναι προνόμιο να εξασφαλίζεις εισιτήριο για μια επιτόπια αυτοψία στα λημέρια του Norman “Sailor Jerry” Collins. Ξεναγοί μας στο μύθο είναι η Cliodhna Lamont, global brand communication manager της William Grant & Sons και ο Paul Monahan, brand ambassador του Sailor Jerry και πιθανότατα άνθρωπος με ένα από τα δελεαστικότερα επαγγέλματα του σύγχρονου κόσμου: ο Paul ταξιδεύει 270 μέρες το χρόνο εκπαιδεύοντας, εμπνέοντας και διαδίδοντας σε κάθε ενδιαφερόμενο την κουλτούρα του Sailor Jerry. Είναι το πρόσωπο αναφοράς μας σε κάθε παράμετρο του ταξιδιού, και παρότι η ευθύνη είναι συχνά απαιτητική (80% της δουλειάς του συνίσταται στο να αλλάζει αεροπλάνα, να επικοινωνεί με ανθρώπους που δεν εξασκούν την αγγλική ως πρώτη γλώσσα και να εξασφαλίζει μια υπέροχη Sailor Jerry εμπειρία για κάθε καλεσμένο του), γίνεται εξαρχής προφανές ότι συγκαταλέγεται στους λιγοστούς τυχερούς που βιοπορίζονται κάνοντας αυτό που αγαπούν: τα ταξίδια, οι ξένες κουλτούρες, οι ετερόκλητοι τρόποι με τους οποίους το ποτό, η κουζίνα και η νυχτερινή ζωή εκδηλώνονται στα διάφορα σημεία του χάρτη αποτελούν το πάθος του, σε συνδυασμό με μια ομολογημένη κλίση προς το στιλ των fifties και την vintage αύρα των tiki bar.

photo © James Grant

Μαζί τους επίκεινται τέσσερα 24ωρα περιπλανήσεων στο Waikiki και την Chinatown της Χονολουλού, εκδρομές με ένα πάντοτε διαθέσιμο βαν Chrysler Express στο Punchbowl Cemetery, τη Haleiwa και το επέκεινα της North Shore με τα θηριώδη κύματα τα οποία καβαλούν μονάχα οι ακραία ριψοκίνδυνοι  ενόσω οι θεατές μετατρέπουν την αμμουδιά σε κερκίδα γηπεδικών διαστάσεων, επισκέψεις στο U.S.S. Missouri και τα υπόλοιπα εκθέματα της ναυτικής βάσης του Περλ Χάρμπορ (ένα θεματικό πάρκο πολεμικής ιστορίας με χιλιάδες επισκέπτες), μακρινότερες εκδρομές, περισσότερο κολύμπι, ένα αλησμόνητο luau λίγο πριν τον επίλογο σε έπαυλη που φιλοξένησε γυρίσματα του «Lost», και στο μεσοδιάστημα, μαραθώνιες μπαρότσαρκες στη Hotel Street, το μαλακό υπογάστριο της διονυσιακής Χονολουλού συνοδεία αναρίθμητων Ginger Pina Colada και εθιστικών Perfect Ginger κοκτέιλ που αρνούνται μέχρι σήμερα να εγκαταλείψουν τη γευστική μας μνήμη. Η βαθύτερη αλήθεια της Χαβάης ωστόσο θα βρεθεί στο έργο του Norman Collins, το απτό αποτύπωμα του καλλιτέχνη που επιγραμματίζει την ιστορία της Aloha State.

Μαθήματα τατουαζίδικης ιστορίας

Βρισκόμαστε στο Proof Public House στο downtown της Χονολουλού, όπου ανάμεσα σε πίτσες και τα απαραίτητα Perfect Ginger εντρυφούμε στην tattoo art και τον ρόλο του Norman Collins στην εξάπλωσή της, μέσα από μια ειδική προβολή του φιλμ «Hori Smoku Sailor Jerry: The Life of Norman K. Collins». Από πού ήρθε το τατού; Είναι δύσκολο να ανιχνευθούν οι ρίζες του στη Δύση. Μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι οι ναυτικοί που πέρασαν από την Ταϊτή το εκλαΐκευσαν στην αμερικάνικη κουλτούρα. Μπορούν να εντοπιστούν τατουάζ στα 1796 και τον επαναστατικό πόλεμο, ενώ μια πρώτη ακμή τους επέρχεται μεταξύ 1870 και 1930.

photo © James Grant

Το 19ο αιώνα συναντάμε τον Martin Hildenbrandt στη Νέα Υόρκη, πρώτο αναγνωρισμένο επαγγελματία με δικό του στούντιο στην Oak Street το ίδιο περίπου διάστημα που στο βόρειο Λονδίνο ο βρετανός ομόλογός του, D.W. Purdy φιλοτεχνεί τα σώματα μιας αριστοκρατίας που έλκεται από την Ανατολή και τον εξωτισμό, ιδιαίτερα τα πλέον κοσμοπολίτικα μέλη της, όπως ο Εδουάρδος Η΄. Στις απαρχές του 20ου αιώνα, στούντιο τατουάζ καταλαμβάνουν τα μεγάλα λιμάνια της Ευρώπης και των ΗΠΑ, στις περισσότερες περιπτώσεις στελεχωμένα από πρώην ναυτικούς.

photo © James Grant

Εδώ συναντάμε και τα βασικά μοτίβα της μυθολογίας του τατουάζ που δεν παύουν να επανέρχονται μέσα από διάφορα σύμβολα και παραλλαγές: Άγκυρες, σταυροί, δράκοι και λογής πετούμενα, σημαίες, καρδιές, καράβια και θηλυκά μεταφέρουν ιδέες γύρω από την ταυτότητα, τους έρωτες, τις μνήμες, τη θρησκεία, τις προλήψεις ή το πατριωτικό φρόνημα του φορέα τους.

photo © James Grant

Μαθήματα χαβανέζικης ιστορίας

Ο πόλεμος έφτασε στη Χαβάη το Δεκέμβριο του ’41και πόλεμος σημαίνει καλές μπίζνες για το τατουάζ. Πόλεμος σημαίνει πηγαινέλα ναυτικών, επομένως αυξημένη ζήτηση για τατουάζ. Οι κληρωτοί συγκροτούν τον καμβά πάνω στον οποίο θα εξασκηθούν οι tattoo artists όλη εκείνη την περίοδο της οποίας βασικές συνισταμένες ήταν: γίνε λιώμα, βρες γυναίκα, χτύπα τατουάζ. Η 48ωρη άδεια του ναύτη βρίσκει τον δικό της παιχνιδότοπο στη διαβόητη Hotel Street. Ακροβολισμένη στο περιθώριο της Chinatown, η Hotel Street συσπειρώνει στα λίγα τετραγωνικά της όλα τα πορνεία, τα καταγώγια, τα τατουαζίδικα, τη βία και την καταπιεσμένη ενέργεια της Χονολουλού. Η αναλογία είναι 150 γυναίκες προς έναν άνδρα. Ενδεικτικά, σε χορό του στρατού, 8.571 ναυτικοί διεκδικούν μόλις 248 ντάμες.

photo © James Grant

Τριάντα χιλιάδες αρσενικά περιφέρονται στους δρόμους της Hotel Street μια οποιαδήποτε νορμάλ καθημερινή. Τα μπαρ ξεχειλίζουν. Το επιτρεπτό όριο σταματά στα 4 ποτά ανά άτομο προκειμένου να εξυπηρετηθούν όλοι. Υπάρχουν 15 νόμιμοι οίκοι ανοχής, όλοι τους υπό στρατιωτική επιστασία. 250 εργαζόμενες του σεξ –καταχωρημένες ως «ψυχαγωγοί» – αποφέρουν έσοδα 10 εκατομμυρίων δολαρίων το διάστημα του πολέμου.

photo © James Grant

Το 1943, μια «μαντάμ» δήλωσε εισοδήματα 383.000 δολαρίων –περισσότερα από όσα κέρδιζαν οι σταρ του Χόλιγουντ. Τελευταίο τελετουργικό των ναυτικών μετά το σεξ: τατουάζ. Όμοια με τους οίκους ανοχής, τα στούντιο περιορίζονται στη Hotel Street. Ακόμη και οι υπηρεσίες τους κοστολογούνται στα ίδια επίπεδα. 3 δολάρια το «χτύπημα». Στο περιθωριακό αυτό χωνευτήρι ήδη εξασκεί την τέχνη του από τη δεκαετία του ’30 ο εμβληματικότερος εκπρόσωπος της αμερικάνικης tattoo art, Norman “Sailor Jerry” Collins.

photo © James Grant

Μαθήματα sailorjerrικής ιστορίας

Γεννήθηκε στο Ρίνο της Νεβάδα. Απέκτησε το παρατσούκλι του από το απείθαρχο μουλάρι του σπιτιού. Η ξεροκεφαλιά τον συνόδευε για πάντα. Έμαθε την τέχνη στο Σικάγο τη δεκαετία του ’20, συχνά εξασκούμενος σε πτώματα στο νεκροτομείο, δημοφιλής πρακτική της εποχής. Μπαρκάρισε με το ναυτικό, διέσχισε τον Ειρηνικό φτάνοντας στην Κίνα και την Ιαπωνία, αποκρυστάλλωσε την έλξη του προς την κουλτούρα της Ασίας, ανακάλυψε τη Χαβάη και γρήγορα την έκανε σπίτι του. Δούλεψε εναλλάξ και παράλληλα σε λιμάνια και τατουαζίδικα προτού στήσει οριστικά το στούντιό του στο 1033 της Smith Street στη Χονολουλού, όπου ξεδίπλωσε τις σημαντικότερες επινοήσεις του.

Ήταν ο πρώτος που κατόρθωσε να φτιάξει μοβ χρώμα, ενώ έως τη δεκαετία του ’60, η παλέτα της tattoo art περιοριζόταν στο μαύρο, το πράσινο, κίτρινο και το πράσινο. Μονάχα όσοι συναποτελούσαν τον στενό κύκλο του μπορούσαν να αποκτήσουν ένα φιαλίδιο από το βιολετί μελάνι του αγρίως ανταγωνιστικού Sailor Jerry. Έγινε αυτοδίδακτος ηλεκτρολόγος – μηχανικός προκειμένου να κατασκευάσει τις δικές του μηχανές τατουάζ και καθιέρωσε πρώτος την αποστείρωση, νομιμοποιώντας μια βιομηχανία η οποία μικρή σημασία έδινε έως τότε στις συνθήκες υγιεινής. Ενσωμάτωσε τη γιαπωνέζικη παράδοση στην αμερικάνικη τεχνοτροπία, αναμιγνύοντας εξωτικά μοτίβα σε εθνικά σύμβολα, διατηρώντας σχεδόν καθημερινή αλληλογραφία και ανταλλάζοντας σχέδια και φωτογραφίες με αρτίστες της Ιαπωνίας σαν τον Kazuo Oguri και τον Horiyoshi II. Μελέτησε συστηματικά την εικονογραφία του στρατού και του ναυτικού ώστε κάθε σχέδιό του να διαθέτει πιστότητα.

photo © James Grant

Έζησε μυθιστορηματικά, πρωταγωνιστώντας σε καβγάδες, επαγγελματικές αντιπαραθέσεις, σκαρώνοντας φάρσες, εκφράζοντας πολιτικοφιλοσοφικές θέσεις που πιθανότατα σήμερα θα τον κατέτασσαν στο δεξιό άκρο της φιλελεύθερης δεξιάς, παρουσίασε τη δική του εκπομπή στο μεταμεσονύκτιο ραδιόφωνο της Χονολουλού, πέθανε στα 62 του αφήνοντας σαφείς οδηγίες για τη διαχείριση του στούντιο και του μνημειώδους αρχείου του. Το Old Ironside Tattoo του Norman Collins παραμένει μέχρι σήμερα στη θέση του. Εδώ καταφθάνουν οι fan της ολοένα πιο διαδεδομένης ανά τον κόσμο δουλειάς του, εδώ απέκτησε και η A.V. το δικό της Sailor Jerry τατού, βασισμένο σε πρωτότυπο σχέδιο του Norman Collins.

photo © James Grant

Honolulu, μον αμούρ

Τα περισσότερα από όσα μάθαμε για τον Norman “Sailor Jerry” Collins, τον Norman Collins ως πιονέρο της tattoo art αλλά και ως larger than life φυσιογνωμίας που σφράγισε τον τόπο και την εποχή του, μας τα περιέγραψε ένα απομεσήμερο της Χονολουλού με το θερμόμετρο σταθερά στους 30 βαθμούς στο Nextdoor Cinema Lounge & Concert Hall η Samantha Sheesley, συντηρήτρια έργων τέχνης με ειδίκευση στο χαρτί, η οποία έχοντας στο παρελθόν εργαστεί με σχέδια του Πικάσο, νερομπογιές του Σεζάν και ημερολόγια του Σπρίνγκστιν, ανέλαβε για λογαριασμό του Sailor Jerry τη συντήρηση της κληρονομιάς του Norman Collins, η οποία φυλάσσεται στο Conservation Centre of Fine Art & Historical Artifacts της Πενσιλβάνια.

photo © James Grant

Χρειάστηκε ένας χρόνος και δυναμικό δέκα ανθρώπων προκειμένου να συντηρηθεί και να αποθηκευτεί σε κατάλληλες συνθήκες το υλικό του Collins, σε μια ντελικάτη περιπέτεια της tattoo art στην οποία η Samantha Sheesley μας ξεναγεί βήμα βήμα, ενώ παράλληλα παρουσιάζει και επεξηγεί αυθεντικά σχέδια του δημιουργού, σε μια συναρπαστική διάλεξη που αποκαλύπτει τις άπειρες διαστάσεις που μπορεί να εκλάβει κάτι τόσο απλό όσο ένα σχέδιο με μελάνι που φιλοτεχνήθηκε σε έναν ανθρώπινο καμβά στα sixties της Χονολουλού.

photo © James Grant

Τα σχέδια, η επιρροή και το ανεξίτηλο χνάρι του Norman “Sailor Jerry” Collins διακρίνονται καθαρά και σε κάθε στέκι και τοπωνύμιο της Χαβάης που θα επισκεφτούμε σε αυτή την εξωτική τουρνέ. Στις νύχτες του Downbeat, του Bethel Union, του Manifest και του Bevy, στις πράσινες εκτάσεις του Punchbowl Cemetery, στο μνημείο του Περλ Χάρμπορ, στην ασυγκράτητη ομορφιά του νησιού που αποζημιώνει κάθε σου στιγμή εδώ. Η Χαβάη είναι το μέτρο της γοητείας του Sailor Jerry.