Η Λήμνος του Χρήστου Μπουλιώτη

Αν το χειμώνα η Λήμνος θυμίζει ταινίες του Αγγελόπουλου, τα καλοκαίρια είναι ακουαρέλα διάφανη, στους τόνους του γαλάζιου και της ώχρας. Οι γραμμές της, απαλές και ξεκάθαρες, την κάνουν να μοιάζει με γυναίκα που ξάπλωσε νωχελικά μες στο νερό κι αποκοιμήθηκε ανάμεσα στον Άθω και την Τροία. Η Λήμνος σίγουρα δεν είναι νησί του τύπου των μπουχτιστικών τουριστικών καρτ-ποστάλ. Κι όσοι την αγαπούν βαθιά δεν θα το ήθελαν να γίνει, μια και η μανία για ραγδαία τουριστική ανάπτυξη αλλοιώνει αλόγιστα όχι μόνο τόπο και τοπίο, αλλά και τον κοινωνικό ιστό. Αλώνει τις ψυχές.

Η Λήμνος, ευτυχώς, είναι για τους λίγους και καλούς που, πέρα από τις φυσικές ομορφιές, αναζητούν ταυτότητες στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική, στο τοπικό χρώμα, στους ανθρώπινους ρυθμούς που χάθηκαν πλέον βίαια.

Ίσως δεν είμαι το πιο αντικειμενικό μάτι να ζυγιάσει τα καλά του νησιού που αποδείχτηκε ο προσφιλέστατος τόπος του θεϊκού χαλκιά, του Ήφαιστου. Του νησιού που φιλοξένησε τους Αργοναύτες και τον Φιλοκτήτη. Που έγινε το 1912 ορμητήριο του ναύαρχου Κουντουριώτη για την απελευθέρωση των νησιών του βορειοανατολικού Αιγαίου κι αργότερα, κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, ορμητήριο του στόλου των συμμάχων.

Επαναλαμβάνω: δεν είμαι ο καλύτερος εκτιμητής της Λήμνου. Η αποστασιοποίηση απ’ το συναίσθημα και τα προσωπικά βιώματα είναι δύσκολο πράγμα. Ίσως μεροληπτώ, αλλά δεν γίνεται αλλιώς. Γεννημένος στη Μύρινα, εξακολουθώ να είμαι ένας αθεράπευτος νοσταλγός του τόπου που άφησα πίσω μου παιδί. Τη γοητεία του νησιού μου, είναι αλήθεια, την εισπράττω πιο πολύ μέσα από τον ενθουσιασμό όσων, μετά την πρώτη επίσκεψη, δεν έπαψαν να επιστρέφουν, καθώς ποντάρουν με εμμονή στην αφτιασίδωτη ομορφιά. Οι ανασκαφές που διενεργώ από εικοσαετίας στον κόλπο του Μούδρου μού δίνουν το ξεχωριστό προνόμιο να βαθαίνω στο προϊστορικό παρελθόν της Λήμνου. Ένα συνεχές πήγαινε-έλα από το σήμερα στην 3η χιλιετία π.Χ. Κι είναι ανεκτίμητο τούτο το ταξίδι μες στο χρόνο.

Ο χρόνος μου όμως, όπως και να το κάνουμε, είναι ο τωρινός. Οσάκις επιστρέφω Λήμνο –τα καλοκαίρια πιο πολύ– ξέρω να χαίρομαι το ηλιοβασίλεμα, με τον Άθω στο βάθος του ορίζοντα να ρίχνει κωνική τη σκιά του πάνω στο νησί μας. Να μετράω θαυμαστικά το μπόι του βενετσιάνικου κάστρου, που υψώνεται εμβληματικό πάνω απ’ τη Μύρινα, στο έμπα του λιμανιού. Να γεύομαι με την παρέα μου, τα βράδια, τα ολόφρεσκα ψάρια απ’ τις κοντινές θαλάσσιες γειτονιές, λαχταριστά χταπόδια, αχινούς, μύδια και καραβίδες, πίνοντας το απαράμιλλο λευκό κρασί των αμπελιών μας. Να περιηγούμαι τις απρόσμενες «βιβλικές» αμμοθίνες, κι ύστερα τα φυσικά γλυπτά –μοναδικά σε ποικιλία χρωμάτων και σχημάτων– που πάνω τους αποτυπώθηκε, λες, η γεωλογική ιστορία της Δημιουργίας.

Είναι κι η πολύβουη αγορά, τα αρχοντικά του Ρωμέικου Γιαλού, η προσφυγική ζεστασιά της Νέας Μαδύτου, οι ντόπιοι με τη γνησιότητα ακόμη των ανθρώπων του παλιού καιρού, τα πετρόχτιστα χωριά, τα μαντριά με τη σοφία και την απλότητα της λαϊκής αρχιτεκτονικής. Όλα αυτά και άλλα τόσα... Για τις παραλίες της Λήμνου, που είναι ανεξάντλητες σε ποικιλία, καλύτερα να μιλούσαν όσοι δεν τις χορταίνουν.

Σταματώ εδώ γιατί φοβάμαι πως ο λόγος μου μπορεί και να εκπέσει σε διαφημιστική καμπάνια. Θέλω τη Λήμνο για λίγους κι εκλεκτούς, κι ας μου καταλογίσουν στάση ελιτίστικη κι ερμητισμό.

* Ο Χρήστος Μπουλιώτης είναι αρχαιολόγος-συγγραφέας. Τo τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Με ευχετήριες κάρτες… διαδρομές στο χρόνο» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Polaris

Φωτό: Ο Χρήστος Μπουλιώτης κρατώντας αγγείο από τον προϊστορικό οικισμό Κουκονήσι στον κόλπο του Μούδρου, 2005

Κεντρική φωτό: Βαρβάρα Κατσιπάνου