Θεσσαλονίκη: Μπαλκάν Τσινετσιτά

Τη Θεσσαλονίκη, όπως και κάθε μητρόπολη, την έχω στο μυαλό μου σαν εικοσιτετράωρης λειτουργίας κινηματογραφικό στούντιο. Μπαλκάν Τσινετσιτά! Εντός του καθημερινά όλο το χρόνο, όλες τις εποχές, συνεχώς, ατέρμονα, γυρίζονται χιλιάδες ταινίες. Εν αγνοία μερικές φορές των κατοίκων-πρωταγωνιστών της. Τι εννοώ: διασχίζοντας τους δρόμους της τα μάτια μου τη φιλμάρουν, το μυαλό μου γεννά σενάρια, δανείζομαι ήχους και στίχους, και φορτώνω την μπομπίνα με σάουντρακ.

Χαζεύοντας κάθε πρωί τα πρωτοσέλιδα της «Μακεδονίας» και του «Αγγελιοφόρου», σκαρώνω storyboards. Η μαφία-σπείρα που διακινούσε τόνους τσιγάρων μαϊμού από τη Βουλγαρία, διοχετεύοντάς τα όχι μόνο στη βόρεια Ελλάδα αλλά και μέσω Ηγουμενίτσας σε Ιταλία και Ευρώπη, η ζωή που έκαναν τα μέλη της (στο ένα χέρι το πιστόλι, στ’ άλλο χέρι το χρυσό μπεγλέρι), γεννούν στο μυαλό μου μυθιστορηματικές εικόνες α λα Μάριο Πούντζο. Είναι ένας τρόπος όλη αυτή η αντίληψη από πλευράς μου, της μητρόπολης δηλαδή, σαν πηγής σινεμά βεριτέ, για να κρατιέμαι πάντα σε έξαψη, να μη χάνω το ενδιαφέρον μου για το άστυ, ανά πάσα ώρα και στιγμή.

Τον τελευταίο χρόνο, από τότε δηλαδή που μετακόμισα στην Άνω Πόλη, κάθε πρωί το κόβω από τα ψηλά με τα πόδια. Κατηφορίζοντας το μικρό στενάκι της Τιμοθέου, δεν υπάρχει μέρα που να μη δω ξένους τουρίστες να δρασκελίζουν την είσοδο του Όσιου Δαυίδ. Το επίσημο όνομα της εκκλησίας είναι Μόνη Λατόμου. «Ο Όσιος Δαυίδ είναι ο προστάτης των προσφύγων» είπε η ηλικιωμένη καντηλανάφτισσα όταν διαπίστωσε με έκπληξη ότι μιλάμε ελληνικά “and we are not tourists”. Στο κυρίως κλείτος του ναού, Γερμανοί μαθητές άκουγαν τους καθηγητές τους να τους εξηγούν την παγκόσμια αποκλειστικότητα του μέρους που επισκέφτηκαν. Εδώ υπάρχει το μοναδικό ψηφιδωτό στον κόσμο που απεικονίζει τον Χριστό έφηβο χωρίς γένια.

Το σουρεαλιστικό με αυτό το «ταινιάκι» ήταν το σάουντρακ. Αντί να ακούνε ψαλμωδίες και βυζαντινούς πλάγιους τετάρτους, στα αυτιά μου αντηχούσαν οι στίχοι και η μελωδία του “California Girls” της Katy Perry από στερεοφωνικό παρακείμενου σπιτιού που έπαιζε τσίτα πρωινιάτικα. Το σπίτι κολλητά με το ναό είναι περίκλειστο από τοίχους καλυμμένους από ένα θηριώδη κισσό, σαν καταφύγιο μέσα στη ζούγκλα. Τι συμβαίνει κι εδώ και ένα εξάμηνο ο ιδιοκτήτης του παίζει δυνατά Katy Perry, Eminem και Lady Gaga; Είχα συνηθίσει, κατεβαίνοντας το στενάκι της Τιμοθέου, να ακούω στη διαπασών Μάλερ και Μπετόβεν. Το «ταινιάκι» που λέγαμε, ο Ηρακλής Πουαρό που κρύβω μέσα μου με ολίγη από Χίτσκοκ. Στα γρήγορα σκαρφίστηκα το φανταστικό σενάριο: ο ιδιοκτήτης του σπιτιού, που αγαπούσε την κλασική μουσική και ήταν προφανώς ένας φιλόμουσος ηλικιωμένος, για ανεξήγητους λόγους έγραψε το σπίτι στον εγγονό του. Εξού και η αλλαγή του σάουντρακ αλλά και η έκπληξη των Γερμανών τουριστών, που σε αυτή την πόλη είδαν την υπέρτατη σύζευξη κλάμπινγκ και θρησκευτικότητας, ευλάβειας και ποπ κουλτούρας.

Την ίδια μέρα, αργά το βράδυ μετά τη δουλειά, βγήκαμε για φαγητό στη «Διαγώνιο». Περιττεύει να γράψω πως εδώ σιγοψήνονται δεκαετίες τώρα ο καλύτερος γύρος και τα πιο θεσπέσια σουτζουκάκια του Βορρά σε τιμές φιλικότατες. Ειδικά τώρα, τον καιρό της κρίσης, το φαγητό της «Διαγωνίου» είναι η καλύτερη σχέση ποιότητας και τιμής. Αλλού όμως ήταν το θέμα μου κι αλλιώτικο ήταν το ταινιάκι που γύρισα εκείνη τη νύχτα. Στο διπλανό τραπέζι. Εκεί που δειπνούσαν δύο ηλικιωμένες κυρίες, βέρες Θεσσαλονικιές, όλα το μαρτυρούσαν πάνω τους.

Τα άσπρα τους κομψά μάλλινα σακάκια που τις προστάτευαν από την ψύχρα που έπεσε. Τα παπούτσια τους, σκέτα κομψοτεχνήματα. Της μιας ήταν μαύρα πέδιλα με πεταλούδα στην τόκα. Της άλλης, γόβες με μεταλλικό λουράκι που άνετα, σκέφτηκα, θα τα φορούσε για να κάνει το νούμερό της μιας ντομινατρίξ σε υπόγειο σεξ κλαμπ του Παρισιού! Πώς να ήταν αυτές οι κυρίες πριν 40 χρόνια; Πόσοι λιποθυμούσαν στο διάβα τους, όταν έσκαγαν για καφέ στου «Φλόκα»; Έμοιαζαν με ηρωίδες από το τραγούδι “Grand Hotel” του Παύλου Παυλίδη: «Δίπλα στο πιάνο διηγούνται ιστορίες και βεβαιώνουν πόσο όμορφα περνάνε, για διακοπές το καλοκαίρι όταν πάνε στις δροσερές εξοχικές τους κατοικίες. Πίνοντας τσάι νοσταλγούν τις αποικίες, καθώς το βράδυ στη βεράντα ξενυχτάνε, τις ασημένιες χειροπέδες τους φοράνε, τις σιδερένιες που θυμίζουν πανοπλίες, πόσο καιρό θα βρέχει ακόμη στις Ινδίες, “πιο δυνατά” γονατιστές παρακαλάνε». Αυτός είναι ένας άλλος λόγος που εκτιμώ αφάνταστα τον κύριο Σπαθί. Τα τραγούδια του ήταν από μόνα τους σάουντρακ για ταινίες που δεν γυρίστηκαν ποτέ, πάντα με φόντο τη Θεσσαλονίκη και τους ανθρώπους της.

Φεύγοντας από τη «Διαγώνιο» και αποχαιρετώντας τους ευγενέστατους σερβιτόρους, σκάναρα τα ταξί που έκαναν ουρές ως το Ντορέ. Οι μουσικές του φεστιβάλ του «Ζύθου» παιάνιζαν στο πάρκο. Στο “London” και στο “Soho”, μπαράκια της περιοχής, ο κόσμος τσούγκριζε. Έξω από το “Soho” μια παρέα αποχαιρετιόταν. Άκουσα το κορίτσι να προτείνει ύπουλα και γλυκά ξεμοναχιάζοντας ένα αγόρι: «Θα μου κάνεις παρέα αύριο, που έχω το ρεπό μου;». Φλάσαρα! Η Θεσσαλονίκη είναι γεμάτη ταινιάκια, είναι ο ιδανικός τόπος για «άρρωστους» φαντασιακούς κινηματογραφιστές, όπως η αφεντιά μου. Ιστορίες έρωτα και αναρχίας, με σεξ, δράση, κυνηγητά, ιστορίες της πόλης και των επιθυμιών, των ανθρώπων και των ανώνυμων ηρώων της.

Το άλλο πρωί στο Ναυαρίνο, λίγο πριν στείλω την ανταπόκριση της εβδομάδας, τράκαρα πάνω στη φιγούρα του πανκ νεανία που με την κιθάρα του προπαγανδίζει τα Δημήτρια και στο βάθος πίσω του διακρινόταν η θάλασσα. Αυτή είναι η φωτογραφία που ψάχνω, είπα, τράβηξα και απέστειλα.

Open Cities 

Ολύμπιον, 16 Οκτωβρίου

Η πόλη και οι πόλεις, η Θεσσαλονίκη και ο κόσμος. Το βιβλίο “Open Cities” του συγκοινωνιολόγου Σταύρου Κωνσταντινίδη, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Athens Voice Books, είναι μια ολοκληρωμένη ματιά-παρέμβαση του Θεσσαλονικιού συγκοινωνιολόγου στο πεδίο της πόλης. Άρθρα του που δημοσιεύτηκαν κατά καιρούς στον ελληνικό Τύπο, απόψεις, προτάσεις και ιδέες για την πόλη. Πράσινη ανάπτυξη, συγκοινωνιακή πολιτική, νέο μοντέλο διακυβέρνησης, άστυ χωρίς αυτοκίνητα, άστυ με πεζοδρόμια και ποδήλατα. Δημοτικές συγκοινωνίες και πεζοί, κυκλοφοριακά εμφράγματα, αλάνες, παιδότοποι, όνειρα για μια βιώσιμη Θεσσαλονίκη. Αυτό το Σάββατο, 16 Οκτωβρίου, στον κινηματογράφο Ολύμπιον, στις 12.30, ο Σταύρος Κωνσταντινίδης παρουσιάζει το βιβλίο του παρέα με τους Σπύρο Βούγια, Στέλιο Κούλογλου, Πέμυ Ζούνη και τον Γιάννη Μπουτάρη, που θα παρέμβει. Μια ευκαιρία για αντάμωμα, συζήτηση, προβληματισμό και ανταλλαγή απόψεων για το μέλλον της Θεσσαλονίκης.

stefanostsitsopoulos@yahoo.gr