Λίγο σκάκι ακόμα: οι θρύλοι Μπόρις Σπάσκι και Τριαντάφυλλος Σιαπέρας, κάποτε στην Αριστοτέλους

Λίγο σκάκι ακόμα ύστερα από τις χθεσινές μεμοραμπίλιες περί Σκακιστικής Ολυμπιάδας του 1988 και την επίσκεψη των Σοβιετικών «πολεμικών μηχανών» Καρπόφ και Κασπάροφ στη Θεσσαλονίκη εκείνον τον αξέχαστα παγωμένο χειμώνα. Φλασμπακάρω δύο χρόνια πίσω, με σημείωμα για την πρώτη Σκακιστική Ολυμπιάδα που φιλοξενήθηκε εδώ και έφερε στην πόλη μας τον μέγα Μπόρις Σπάσκι. Εκείνον τον χειμώνα (18 Νοεμβρίου - 5 Δεκεμβρίου του 1984), ο Ψυχρός Πόλεμος μαινόταν ακόμα, και οι Σοβιετικοί, ακάθεκτοι, χρησιμοποιούσαν την ισχύ και την υπεροπλία τους στο άθλημα, συνεχίζοντας να προπαγανδίζουν σε παγκόσμιο επίπεδο τη διανοητική και πνευματική ισχύ του Κόκκινου Μπλοκ επί της ύπουλης Δύσης.

Ήδη από τη δεκαετία του ’60, ο Σπάσκι το θεριό σάρωνε τις παρτίδες αγωνιζόμενος σαν καλοκουρδισμένη μηχανή, ο Μπόρις, ένας Terminator που κατατρόπωνε όποιον καθόταν απέναντί του. Όμως στα 35 του βρήκε τον δάσκαλό του από τον Αμερικανό Μπόμπι Φίσερ. Πριν επιστρέψω στην Ολυμπιάδα της Θεσσαλονίκη του 1984, αξίζει να γυρίσουμε ακόμα πιο πίσω, στην αξέχαστη μονομαχία των δύο παικτών στον τελικό του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος του 1972 στο Ρέικιαβικ, αγώνας που αποτέλεσε μια μικρογραφία της μεγάλης σοβιετοαμερικανικής σύγκρουσης που διαδραματιζόταν διαπλανητικά.

Ανατρέχω: Ο Σπάσκι έφτασε στην Ισλανδία πλαισιωμένος με την αφρόκρεμα των Ρώσων γκραντμάστερς, ενώ ο Μπόμπι Φίσερ ταξίδεψε μόνος του. Η παράνοια και οι εμμονές του Φίσερ, τον οδήγησαν σε μια αλλοπρόσαλη συμπεριφορά: Στο πρώτο αναμεταξύ τους παιχνίδι, κατηγόρησε τους θεατές της πρώτης σειράς του αγώνα, πως ήταν Σοβιετικοί πράκτορες. Ανέκαθεν ο Φίσερ ήταν σαλταρισμένος αλλά στο Ρέικιαβικ η παράνοια χτύπησε τιλτ: Στο δεύτερο παιχνίδι ο Μπόμπι δεν εμφανίστηκε καν. Στο τρίτο παιχνίδι ο Κόκκινος Σπάσκι ήταν σίγουρος πως θα νικήσει, όμως ο Φίσερ ανέτρεψε το σκορ και με απανωτές νίκες στη συνέχεια, έφτασαν στο έκτο παιχνίδι, αυτό που χαρακτηρίστηκε το «Παιχνίδι του αιώνα». Το παιχνίδι που ο Φίσερ επιχείρησε ένα άνοιγμα για το οποίο παλαιότερα είχε κάνει αναλύσεις… εναντίον του! Οι Σοβιετικοί δεν το είχαν μελετήσει και πιάστηκαν στον ύπνο, ο Μπόμπι Φίσερ πήρε το παιχνίδι (τον διέλυσε είναι η σωστή λέξη) αναγκάζοντας τον Σπάσκι να τον χειροκροτά για λεπτά, πολύ ιπποτικά. Στο 13ο παιχνίδι Φίσερ VS Σπάσκι, οι αντίπαλοι έκαναν break, με τους Σοβιετικούς να πιστεύουν πως η πιθανή κατάληξη θα είναι ξανά ισοπαλία. Λάθος τους. Ο Φίσερ την επομένη μέρα παίζοντας αναπάντεχες βαριάντες και παραλλαγές, πήρε τη νίκη αναγκάζοντας τον Σπάσκι να μείνει καθηλωμένος στην καρέκλα αμίλητος για δύο ολόκληρες ώρες, προσπαθώντας να συνειδητοποιήσει τι συνέβη. Στην 21^η παρτίδα με το σκορ 11,5 - 8,5 (νικητήριο σκορ το 12), ο Σπάσκι παραιτήθηκε τηλεφωνικά. Μετά από 24 χρόνια απόλυτης Σοβιετικής ηγεμονίας, οι Κόκκινοι έχασαν τα σκήπτρα και αργότερα ο Σπάσκι (1978) απόκτησε τη γαλλική υπηκοότητα.

Και το 1984 νά σου τον να αγωνίζεται στην Ολυμπιάδα της Θεσσαλονίκης με τους τρικολόρ. Η πρώην πατρίδα-σημαία του ήρθε στην πόλη χωρίς τους ήρωες Καρπόφ και Κασπάροφ, που εκείνες τις ημέρες μονομαχούσαν μεταξύ τους για τον τίτλο του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος. Κανένα πρόβλημα, και πάλι η Ε.Σ.Σ.Δ κέρδισε το χρυσό και ας κατέβηκε σε Ολυμπιάδα, για πρώτη φορά στην ιστορία της, χωρίς ούτε έναν παγκόσμιο πρωταθλητή στη σύνθεσή της. Ο Σπάσκι, στη δύση της καριέρας του στη Θεσσαλονίκη, δεν τα πήγε άσχημα. Οι 12 ισοπαλίες και οι 2 νίκες του σε 14 παρτίδες βοήθησαν τη Γαλλία να φτάσει στην 7^η θέση (οι Γάλλοι ανέκαθεν καλοί στα μπορντό, τα φουά γκρα και τα γκολουάζ, καθόλου δε φημίζονται για τα πατ και τα ροκέ τους).

Θυμάμαι με πόσο δέος πέτυχα τον Μπόρις Σπάσκι να συζητά με τον Τριαντάφυλλο Σιαπέρα, τον πρώτο έλληνα εθνικό μετρ, πρωταθλητή Ελλάδας και μέλος της ελληνικής ομάδας σε τέσσερις Ολυμπιάδες στις δεκαετίες του ’60 και του ’70, ένα μεσημέρι που τους τράκαρα στην Αριστοτέλους. Γεννημένος το 1931 στο Βελιγράδι, ο Σιαπέρας στην ηλικία των 15 χρόνων ανέλαβε τη στήλη προβλημάτων του γιουγκοσλαβικού περιοδικού ΣΑΧ και αργότερα αναδείχτηκε 14ος παγκόσμιος πρωταθλητής στον διεθνή πίνακα με τους διαγωνισμούς στον πίνακα του Μπούχβαλντ. Το 1950 εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη και το 1957 αντιμετώπισε ολομόναχος το πλήρωμα του αμερικανικού πλοίου Άλμπανι παίζοντας ταυτόχρονα σε έξι σκακιέρες. Ήταν τέτοια η κατάρτιση του Σιαπέρα στην Ισπανική άμυνα και την άμυνα Αλιέχιν, που το 1959 οι αντίπαλοί του στο κύπελλο δήλωσαν πως δεν θα συμμετάσχουν, αφού θα ήταν πολύ βαρετό και για τους θεατές, αλλά και για αυτούς να ψάχνουν τον δεύτερο. Το ρεκόρ του Σιαπέρα ήταν το περίφημο μεγάλο σιμουλτανέ όπου έπαιξε ταυτόχρονα σε 30 σκακιέρες στη νέα αίθουσα του Σιδηροδρομικού Σταθμού της Θεσσαλονίκης.

Μεγαλειώδες ήταν και το κατόρθωμα να εκδώσει το πρώτο του βιβλίο, «Το Σκάκι», που διατηρεί ακόμα το ρεκόρ στο σύνολο των ελληνόγλωσσων σκακιστικών εκδόσεων, όπως και οι συμμετοχές του σε σκακιστικές Ολυμπιάδες των σίξτις και των σέβεντις. Όμως τι να έλεγαν με τον Σπάσκι εκείνο το μεσημέρι που τους πέτυχα να συζητούν στην πλατεία Αριστοτέλους, διασταύρωση με την Εγνατία, όπου, τα θυμάμαι, βρισκόταν και τα γραφεία της Ένωσης Σκακιστών Θεσσαλονίκης; Μπορεί (μήπως;) για εκείνη την περίφημη ανάλυση του Σιαπέρα στην εφημερίδα Απογευματινή. Ο Τριαντάφυλλος κρατούσε για χρόνια την ωραιότερη στήλη που είχε ποτέ ελληνική εφημερίδα για το σκάκι και όπου κίνηση- κίνηση ο Σιαπέρας κατάφερε να βρει ποιο ήταν το λάθος του Σπάσκι στη μυθική τιτανομαχία του με τον Φίσερ. Τους θυμάμαι συγκινητικά, αιωνία η μνήμη τους, και εννοείται ότι δύο χρόνια μετά ο Σπάσκι επέστρεψε στην Θεσσαλονίκη για την 28η Ολυμπιάδα, παρόλο που δεν έτυχε να τους συναντήσω πάλι να τα λένε με τον Σιαπέρα.

Σχετικό Άρθρο

Πολεις Τη νύχτα που οι Σοβιετικοί υπερσκακιστές Καρπόφ και Κασπάροφ τα έσπασαν στο Ακρόαμα του Φίστα!

Στέφανος Τσιτσόπουλος 20.03.2025, 22:45

Αυτά με τις δυο Ολυμπιάδες της Θεσσαλονίκης και τις εποχές που ο Ψυχρός Πόλεμος έφερε στην πόλη ζωντανούς θρύλους, που έως τότε τους βλέπαμε μόνο στα διεθνή αθλητικά που έδειχναν τα δελτία. Όπως αποδείχτηκε αργότερα, μιας και μιλάμε περί Ψυχρού, φθηνά τη γλιτώσαμε, αφού και η Θεσσαλονίκη ήταν στόχος με λογής κρυμμένους πύραυλους να μας απειλούν μαζί με την πυρηνική ενέργεια του βουλγαρικού Κοζλοντούι που ανά πάσα ώρα μπορούσε να τα κάνει όλα Τσερνόμπιλ.