Τσιμισκή και Χρυσοστόμου Σμύρνης γωνία: Θρύλοι από τη Θεσσαλονίκη του Μεσοπολέμου και ιστορίες από το τώρα της
Το παρελθόν και το παρόν της πολυκατοικίας Γραμματικού, που δεσπόζει στην Τσιμισκή, η παλαιότερη ενδεχομένως κάβα της Θεσσαλονίκης και μερικά «διαμαντάκια» από τον Κολινδρό Πιερίας
Δρόμοι, άνθρωποι, στιλ, ιδέες, τάσεις, γεύσεις, ήχοι, τέχνη και urban μητροπολιτικό πρόσημο. Μια καθημερινή ανταπόκριση με όλα τα νέα και σφραγίδα 100% Θεσσαλονίκη.
Η πολυκατοικία Γραμματικού, στη γωνία της Τσιμισκή με τη Χρυσοστόμου Σμύρνης, χτίστηκε το 1928 σε σχέδια των Μαλάκη- Ζωγράφου. Αυτή είναι η ιστορία της εν τάχει, μαζί με στοιχεία από την ιστορία του ενός από τους δυο μηχανικούς που την οικοδόμησαν, του Γιώργου Μαλάκη από τη Βλάστη Κοζάνης, που το πρώτο του πτυχίο στο φυσικομαθηματικό το φοίτησε στο Εθνικό Πανεπιστήμιο και το 1926 έφυγε για το δεύτερο στο Πολυτεχνείο του Βερολίνου. Όταν οι σπουδές στη Γερμανία τελείωσαν, ο Μαλάκης εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη. Ήταν έντεκα χρόνια μετά την πυρκαγιά του 1917 και η ανοικοδόμηση της πόλης συντελούνταν οργασμικά: με απαλλαγή φόρου οικοδομών για 15 χρόνια, με δανειοδότηση ως και 50% της αξίας των οικοπέδων και ατελή εισαγωγή οικοδομικών υλικών, συν δικαίωμα χρησιμοποίησης κτηματόγραφων αντί για μετρητά στην αγορά γης, μέγαρα και ογκώδη κτίρια ανεγείρονταν ταχύτατα στον αστικό ιστό της πυρίκαυστης ζώνης.
Πλην της πολυκατοικίας Γραμματικού, ο Μαλάκης «σήκωσε» μερικά ακόμα έως σήμερα εμβληματικά κτίρια του κέντρου της Θεσσαλονίκης, όπως το Μέγαρο Καραγκούνη στην Αγίας Σοφίας, το Μέγαρο Σαπουνά στη γωνία Αγίας Σοφίας με Μητροπόλεως, ενώ σε συνέργεια με τον Παπαμανώλη υπέγραψε το μπάουχαουζ πενταόροφο της γωνίας Λεωφόρου Νίκης με Βογατσικού, που κοσμεί το εξώφυλλο του βιβλίου «Η αρχιτεκτονική μιας εκατονταετίας» (2012, University Studio Press). Στο βιβλίο με την υπογραφή του αρχιτέκτονα και καθηγητή Βασίλη Κολώνα, μπορείτε να παρακολουθήσετε την αλλαγή της εικόνας της Θεσσαλονίκης, όπως συνέβη ταχύτατα μετά την πυρκαγιά, με βάση και τις χαρακτικές συντεταγμένες του Γάλλου οραματιστή Ερνέστου Εμπράρ. Ή όσες δεν καταστρατηγήθηκαν, αλλά, τέλος πάντων, αυτό είναι μια άλλη συζήτηση.
Συν πλην το 1928, ίδια χρονιά με την επιστροφή του Πολυτεχνίτη μηχανικού Μαλάκη από τη Γερμανία, επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη και ο Γιώργης Γραμματικός. Ο Κωνσταντινουπολίτης Γραμματικός, στα δεκατρία του με παπόρι, όμοιος με τον ήρωα του Καζάν, έφτασε στην Αμέρικα Αμέρικα. Ο θρύλος λέει (λόγια του εγγονού του, Γιώργου Γραμματικού, αφού ο παππούς δεν το επιβεβαίωσε ποτέ) πως έπιασε καλά λεφτά εμπορευόμενος πολύτιμους λίθους και τριγωνικά διαμάντια. Έτσι, όταν ο Γραμματικός επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη, προσλαμβάνει ως μηχανικούς το ντουέτο Μαλάκης - Ζωγράφος και με μπόλικο χρήμα στις τσέπες του, δράττει τη ευκαιρία, την πριμοδότηση του ελληνικού κράτους και σηκώνει το περίφημο κτίριο της γωνίας Τσιμισκή με Χρυσοστόμου Σμύρνης. Στο ισόγειο του θαυμαστού οικήματος στεγάστηκαν η ποτοποιία Ραξ, επένδυση του Γραμματικού επίσης, όπως και το μεσοπολεμικό ζαχαροπλαστείο Παρισινόν, που το πήρε ο χρόνος.
Ο εγγονός του Γιώργου Γραμματικού, Γιώργος.
Το 2016 το κτίριο χαρακτηρίστηκε διατηρητέο και την ιστορία μου τη διηγούνται οι εγγονοί του Γραμματικού, ο Γιώργος και ο αδελφός του Γιάννης, ιδιοκτήτες της εμβληματικής κάβας Ραξ και «καβατζήδες» τρίτης γενιάς. Δε νομίζω ότι στη Θεσσαλονίκη υπάρχει πιο ιστορική και αδιάλειπτα παρούσα κάβα από τη Ραξ, που το όνομά της προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη «ραξ» που σημαίνει «η ρώγα του σταφυλιού» και από την οποία επίσης παράγεται και η λέξη «ρακί».
Τα σίδερα, τα τσιμέντα, τα μπετά και όλα τα σέα και τα μέα της πολυκατοικίας Γραμματικού κατέφθασαν εισαγώμενα από την Ευρώπη και το οικοδόμημα με την έντονη κατακορυφότητα και τον ιδιαίτερο διάκοσμο με τις μπαλούστρες, τα κιγκλιδώματα, τις ανάγλυφες ταινίες με τα φυτικά και γεωμετρικά μοτίβα, τον τρούλο της απόληξης στην κορυφή και μια ποικιλία από ορθογωνικούς εξώστες, γεισίποδες, και εξωστοθύρες, ακόμα και σήμερα προκαλεί δέος και εκπέμπει μοναδική επιβλητικότητα.
Η πολυκατοικία Γραμματικού
Η κορνιζαρισμένη ασπρόμαυρη φωτογραφία εποχής του κτιρίου, που κρατάει ο Γιάννης Γραμματικός, δεσπόζει στον διάκοσμο της κάβα τους. Σήμερα, όπως ανάφερα, το γνωστό ζαχαροπλαστείο Παρισινόν δεν υπάρχει, στη θέση του τα τελευταία χρόνια άνοιξε η μπουτίκ Under Armour. Όμως και η κάβα Ραξ μετακόμισε από το αρχικό της πόστο στην Τσιμισκή, για την πλευρά του κτιρίου που βλέπει τη Χρυσοστόμου Σμύρνης.
Ο Γιάννης Γραμματικός με τη φωτογραφία του κτιρίου τη δεκαετία του 1930.
Και ήρθε η ώρα από τη Θεσσαλονίκη του Μεσοπολέμου να σας γυρίσω ακόμα πιο πίσω, στο 1840 στον Κολινδρό Πιερίας. Τον Κολινδρό με της ανώτερης ποιότητας σταμφύλους και τα ιδιαίτερα νερά που αναβλύζουν από τις πηγές της περιοχής που την ευλογεί ο Όλυμπος. Στον Κολινδρό, όπου από το 1840 η οικογένεια Πλατσά φτιάχνει τα διάσημα τσίπουρά της, «όμως σε προσκαλώ και σε προκαλώ να δοκιμάσεις και τη βότκα Stagma, δικής τους έμπνευσης και απόσταξης», μου πρότεινε ο Γιώργος Γραμματικός. Έτσι δοκίμασα τη Stagma, που είναι μια βότκα μεστά και ευγενικά ισορροπημένη και απίστευτα αρμονική.
Μερικά από τα ποτά της οικογένειας Πλατσά, στον Κολινδρό Πιερίας
Τέσταρα και τα υπόλοιπα άριστα που φτιάχνουν οι Κολινδρινοί Πλατσάδες, με πρώτο και καλύτερο το Kolin’s, απόσταγμα σπέσιαλ με το οποίο όλες τις φετινές γιορτές χτυπούσαμε τρελά νεγκρόνι, αφού το Kolin’s προσομοιάζει φίνα με εγγλέζικο τζιν. Ύστερα πέρασα και στο μαύρο και το άσπρο Jackal, που στους κάλυκες βγάζει ρούμι, και τη Tranquila, που φλερτάρει με την τεκίλα. Ευφράνθηκα, μαγεύτηκα, αντίο και συνεχίστε καθημερινά να διαβάζετε το «Θεσσαλονίκη 24/7 Mixtape» που τριγυρνά την πόλη και ανακαλύπτει λογής από ιστορίες του τώρα και του κάποτε.
Το παρελθόν και το παρόν της πολυκατοικίας Γραμματικού, που δεσπόζει στην Τσιμισκή, η παλαιότερη ενδεχομένως κάβα της Θεσσαλονίκης και μερικά «διαμαντάκια» από τον Κολινδρό Πιερίας
14°
