Τι είναι αυτό, τελικά, που αξίζει

ΤΑ ΑΚΡΙΒΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ της ΖΩΗΣ

Τα πιο ακριβά πράγματα στη ζωή είναι αυτά που εκχωρούμε πιο εύκολα, και δεν ξέρω αν γι’ αυτό ακριβώς είναι και τόσο ακριβά. Ο χρόνος, φέρ’ ειπείν (η μοναδική όντως περιουσία μας). Αν υπήρχε μία χωματερή γελοία ξοδεμένου χρόνου, θα χρειαζόταν έναν πολύ μεγαλύτερο πλανήτη για να τη χωρέσει. Μια καλή απόφαση για το ’25 θα ήταν ορισμένως αυτή, να μην τον ξοδεύουμε όπου να ’ναι και τόσο εύκολα, αλλά είπαμε: δεν πιάνουν αυτά, ποτέ δεν έπιασαν, δεν χρειάζεται να γινόμαστε κι εμείς γραφικοί. (Είμαστε ήδη κάμποσο).

Ή, πέστε, οι ήσυχες και βουτηγμένες στη ραστώνη μέρες. Η ραστώνη και η τεμπελιά δεν πάνε με ένα κινητό στο χέρι — λυπάμαι. Κι όμως δεν υπάρχει άνθρωπος με μια κάποια πείρα στο μπάκπακ του που να μην ξέρει πόσο διαβολεμένα απαραίτητες είναι. Το να μην κάνεις τίποτε. Απολύτως τίποτε. Να ζεις σε κενό αέρος. Να αποκτάς τις ιδιότητες ενός σαλιγκαριού που λιάζεται πάνω σε μια πέτρα. Ή της γάτας στο μπαλκόνι. Έστω: για λίγο· για τόσο όσο· ένα ψέμα. Ένα αργόσυρτο πρωινό Κυριακής συχνά είναι πιο σημαντικό από πενήντα σελίδες τού «Αναζητώντας». Πόσο δε μάλλον ένας γεμάτος, πυκνός, χορταστικός, απενοχοποιημένος ύπνος.

Ars longa, και οι άνθρωποι είναι καλοί, αλλά η τέχνη τού να τους αποφεύγεις όταν σε τρομάζουν —ή και πιο συχνά: όσο συχνά θες— είναι ακόμη καλύτερη, κι ακόμη πιο τέχνη. Και τα ταξίδια είναι καλά, και οι αποδράσεις, και τα τραπεζώματα, και οι βραδινές συζητήσεις — μα όχι πάντα. Δεν υπάρχει νόμος που να το λέει. Ενώ υπάρχει νόμος που λέει να είσαι μόνος. Κι ότι αυτό είναι καλό, και άγιο. Απαραίτητο, σωτήριο και ο μόνος ασφαλής δρόμος προς ένα ταπεινό σατόρι.

Τέλος πάντων: 2025. Θα είναι η καλύτερη χρονιά, αλλά μαζί και η χειρότερη. Θα είναι η εποχή της σοφίας, και η εποχή της απερισκεψίας· η περίοδος της πίστης και η περίοδος της δυσπιστίας· η εποχή του Φωτός και του Σκότους, η άνοιξη της ελπίδας και ο χειμώνας της απελπισίας. Θα έχουμε τα πάντα μπροστά μας, και δεν θα έχουμε τίποτα. Θα πηγαίνουμε όλοι γραμμή προς τον Παράδεισο, ή προς την παρέκει μεριά.

Θα είναι μια δύσκολη χρονιά το ’25: εγγυημένα πράγματα. Αλλά θα περάσει κι αυτή. Δεν θα προλάβουμε να τα κάνουμε όλα, όμως ας προσπαθήσουμε τουλάχιστον ένα πράγμα: να έχουμε πολλά να κάνουμε, κι ας μείνουν στη μέση τα μισά και παραπάνω.

Καλή χρονιά σε όλους! Σας ευχαριστούμε.

* * *

Η κλινική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια και ομαδική αναλύτρια Σουζάνα Παπαφάγου γράφει σήμερα για την «υποχρέωση» να είμαστε με κάποιους «συγκεκριμένους άλλους». Την ευχαριστούμε πολύ! Θυμίζουμε ότι, ενώ έχει πλέον και τη δική της στήλη, κάθε εβδομάδα μιλά στο Ημερολόγιο για έναν φόβο μας, ένα πρόβλημα, κάτι που μας τρώει και μας ταλαιπωρεί — και πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε.

ΝΕΑ ΧΡΟΝΙΑ, ΝΕΑ ΟΡΙΑ

Ο ερευνητής Anders Hougaard μελέτησε τους μηχανισμούς του εγκεφάλου που διεγείρουν το «πνεύμα των Χριστουγέννων» και, μαζί με την ομάδα νευροεπιστημόνων του, προσπάθησαν να το ανιχνεύσουν και να το εντοπίσουν στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Το αποτέλεσμα; Υπάρχει πράγματι ένα «δίκτυο χριστουγεννιάτικου πνεύματος» που περιλαμβάνει αρκετές φλοιώδεις περιοχές. Τι το χαρακτηρίζει; Το μοίρασμα και η συνάντηση. Μοιράζομαι σημαίνει να έχω την πιθανότητα να μη νιώθω μόνος, τόσο στη στιγμή που ζω με τον άλλον όσο και στη μνήμη εκείνης της στιγμής. Συνάντηση, από την άλλη, σημαίνει περνώ περισσότερο χρόνο με αυτούς που αγαπώ.

Βέβαια, όλα είναι σχετικά, μιας και για τους περισσότερους οι γιορτές αντιπροσωπεύουν μια εξαιρετικά περίπλοκη στιγμή που πρέπει να διαχειριστούν, ακριβώς γιατί μπορεί να αποτελέσουν επιβολή μοιράσματος και συνάντησης με άτομα που δεν συμμετέχουν μόνιμα στην καθημερινότητά τους, με ανθρώπους που, επειδή έχουν έναν τίτλο —ας τον πούμε— «οικογενειακής διασύνδεσης», επιβάλλεται να περάσουν μαζί τους τις γιορτές. Μια τέτοια επιβολή γεννά πάντα άγχος και ανησυχία, γιατί αυτές οι συναντήσεις απαιτούν να είμαστε, να αισθανόμαστε και να δρούμε «κάπως». Είναι σημαντικό, επομένως, να περνάμε τον χρόνο μας εκεί που νιώθουμε πραγματικά σαν στο σπίτι μας, εκεί όπου δεν νιώθουμε ότι πρέπει να είμαστε κάτι άλλο από αυτό που είμαστε.

Βουτώντας σε μια νέα χρονιά, ας θέσουμε ξανά τα όριά μας και ας διεκδικήσουμε μια πιο αυθεντική συνάντηση με τους άλλους. Και ένα πιο ουσιαστικό μοίρασμα.

ΥΓ. Συχνά, το μόνο που χρειάζεται είναι λίγο θάρρος για να διεκδικήσουμε να περάσουμε τις γιορτές (ή κάθε άλλη ειδική περίσταση) στο κατάλληλο μέρος για εμάς. Αυτό είναι ένα υγιές γιορτινό πνεύμα που προκαλεί υγιείς συνάψεις στον εγκέφαλο και επομένως ψυχική ευημερία.

* * *

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Shirley Jackson, «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μετάφραση Βάσια Τζανακάρη, Εκδόσεις Μεταίχμιο)

Ένα εμβληματικό, μυθικό μυθιστόρημα τρόμου που δεν έχει ούτε φαντάσματα, ούτε τέρατα. Έχει μόνο ανθρώπους, και πολύ, αβάσταχτο πόνο. Επίσης δεν έχει αίματα, φόνους που γίνονται μπροστά στα μάτια σου ή αποτρόπαιες πράξεις από τους τρελούς πρωταγωνιστές του. Έχει όμως πάρα πολλή βία, από αυτήν που μπορεί να συναντήσει κανείς στην καθημερινότητά του. Από αυτήν που μπορούμε να ασκήσουμε όλοι απέναντι σε ανθρώπους διαφορετικούς εμάς. Μία βία που όταν ξεσπά σε τρομάζει με την έντασή της.

Δύο αδελφές και ο θείος τους ζουν απομονωμένοι σε ένα τεράστιο παλιό σπίτι έξω από μία μικρή πόλη. Απομονωμένοι και πέρα για πέρα ακοινώνητοι, λόγω ενός τρομακτικού εγκλήματος που έγινε στο παρελθόν, μία μαζική δηλητηρίαση με αρσενικό. Δεν βγαίνουν ποτέ από εκεί, εκτός από τη μικρότερη αδελφή, που μία φορά την εβδομάδα αναγκάζεται να κατεβεί ανάμεσα στους ανθρώπους, στο χωριό, για να ψωνίσει. Όλα αυτά παρουσιάζονται ήσυχα, απλά, σε πρώτο πρόσωπο, σαν σε ημερολόγιο. Και αρχίζουν να χτίζουν από πολύ νωρίς μέσα σου μία ατμόσφαιρα που ταυτόχρονα σε γητεύει και σε φυλακίζει. Κάποια στιγμή, θα έρθει κοντά τους και ένας τρίτος άνθρωπος. Και από εκεί θα αρχίσουν να αλλάζουν όλα, μέχρι το καταιγιστικό, αποκαλυπτικό κρεσέντο του τέλους. Ένα βιβλίο ενοχών που πρέπει να διαβάσει κανείς για να δει τι σημαίνει λογοτεχνία που σε αρπάζει και σε στοιχειώνει, γραμμένο με τόση γλυκύτητα και αθωότητα που σε κάνει να κλαις. Σπουδαία συγγραφέας, μεγάλη δασκάλα του είδους.

• Διαβάστε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το βιβλίο:

Ήταν σημαντικό να διαλέξω ακριβώς το σωστό τέχνασμα για να διώξω τον Τσαρλς. Ένα ατελές ξόρκι ή ένα ξόρκι που θα χρησιμοποιούνταν λανθασμένα μόνο επιπλέον καταστροφή θα έφερνε στο σπιτικό μας. Σκέφτηκα να χρησιμοποιήσω τα κοσμήματα της μητέρας μου, μιας και σήμερα ήταν μέρα αστραφτερών πραγμάτων, αλλά μπορεί τις μουντές μέρες να μην είχαν δύναμη και η Κόνστανς θα θύμωνε αν τα έβγαζα από την κοσμηματοθήκη τους, τη στιγμή που η ίδια είχε αποφασίσει να μην το κάνει. Σκέφτηκα να πάρω κανένα βιβλίο, γιατί τα βιβλία πάντα είναι ισχυρή προστασία, μα το βιβλίο του πατέρα μου είχε πέσει από το δέντρο κι ο Τσαρλς είχε μπει μέσα· ίσως λοιπόν τα βιβλία να ήταν ανίσχυρα ενάντια στον Τσαρλς. Έγειρα στον κορμό του δέντρου και συλλογιζόμουν το ξόρκι· αν ο Τσαρλς δεν έφευγε μέσα σε τρεις μέρες, θα έσπαγα τον καθρέφτη στον διάδρομο.

• Νά και το οπισθόφυλλο:

Η Μέρικατ Μπλάκγουντ ζει με τη μεγαλύτερη αδερφή της Κόνστανς και τον θείο Τζούλιαν. Μερικά χρόνια πριν, στο τεράστιο οικογενειακό σπίτι ζούσαν εφτά Μπλάκγουντ. Ένα τρομερό βράδυ όμως μια μοιραία δόση αρσενικού βρέθηκε στο βαζάκι με τη ζάχαρη. Η Κόνστανς αθωώθηκε για τους φόνους, αλλά η Μέρικατ θέλει να την προστατεύσει από την περιέργεια και την εχθρότητα των χωρικών. Κι έτσι οι τρεις τους περνούν ευτυχισμένοι τις μέρες τους σε απόλυτη απομόνωση. Μέχρι τη στιγμή που ο ξάδελφος Τσαρλς εισβάλλει στη ζωή τους, εποφθαλμιώντας όχι μόνο τη συμπάθεια της Κόνστανς αλλά και την περιουσία τους. Τα φυλαχτά της Μέρικατ δεν αρκούν για να διαφυλάξουν την εύθραυστη ηρεμία του σπιτιού και θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για να τον διώξει.

Βρείτε το εδώ, ή στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς σας, ή όπου αλλού σάς αρέσει να προμηθεύεστε τα βιβλία σας.

* * *

Το Ημερολόγιο κυκλοφορεί τρεις φορές την εβδομάδα: κάθε Σάββατο, κάθε Κυριακή, και κάθε Τετάρτη. Θυμίζουμε: όποιος έχει μία πρωτότυπη και ωραία, απλή συνταγή, για την οποία υπερηφανεύεται, μπορεί αν θέλει να μας τη στείλει με μέιλ. Ή να κάνει μία ερώτηση στην ψυχολόγο μας. Επίσης μπορεί να μας στείλει μέιλ και για οποιοδήποτε άλλο θέμα. Σας ευχαριστούμε πολύ.