Έχεις κανονίσει, ο χριστιανός, το πρόγραμμά σου για την ημέρα, ξέρεις εκ των προτέρων πως θα πρέπει βέβαια να τρέξεις για να τα προλάβεις όλα μα δεν σε μέλλει, το ’χεις ξανακάνει άπειρες φορές, και θα το κάνεις ακόμη μία — δεν τρέχει κάτι. Και πράγματι είσαι έτοιμος, και ξεκινάς με τον πυροβολισμό του αφέτη, και όλα πάνε καλά —έως και περίφημα— τα πρώτα νανοδευτερόλεπτα, όμως έπειτα… ω, διάολε… έπειτα αρχίζουν και στραβώνουν, και λίγο πιο μετά νά που στραβώνουν κι άλλο.
Ω Θε μου.
Και ώς το απόγευμα όλα έχουν πάει όσο χάλια μπορούνε να πάνε τα πράγματα. Και το βράδυ είσαι πια ένα ράκος. Γιατί, γιατί, γιατί αυτό σε σένα; Γιατί ΟΛΑ αυτά σε εσένα;
Και τώρα λοιπόν; Τι να κάνεις που πήγαν όλα στραβά; Ποια λύση υπάρχει;
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν για κάποιους οι άνθρωποι που ξεκινούν να διαβάζουν αργά στη ζωή τους, μετά τα σαράντα-πενήντα ας πούμε, και ανακαλύπτουν, μόνο τότε —όταν το κάνουν εντατικά—, αυτά που έχουν φανερωθεί στους άλλους στα δεκαπέντε τους και στα είκοσι.
Ο κόσμος γύρω τους ξαφνικά γεμίζει παράξενα χρώματα, ο ουρανός μετατρέπεται σ’ ένα μπουκέτο από σπείρες του Βαν Γκογκ, στ’ αυτιά τους βουίζουν ασταμάτητα έντομα από το παρελθόν, το στόμα τους γεμίζει άγριο μέλι, τα μάτια τους ανάβουν με παλιές φωτιές, οι παλάμες τους καίγονται σαν να ’πιασαν κάτι επίσης πυρωμένο. Φωνάζουν, ασθμαίνουν, τα απογεύματα μένουν να κοιτούν ακίνητοι, σαν αγάλματα, και τρέμουν μπροστά σε κάθε νέα ανακάλυψη όπως ο γέρος που ερωτεύεται ένα κορίτσι δύο και τρεις γενιές μικρότερό του. Πάνω τους συσσωρεύεται σοφία αιώνων, που αδυνατούν να τη διαχειριστούν και βγαίνουν γυμνοί στην αγορά φωνάζοντας σαν τον Αρχιμήδη.
Δεν προλαβαίνουν πια, κι όλα θα λιώσουν αύριο στην πάχνη, όλα θα τα πάρει μαζί της μια πρωινή βροχή.
Τα ίδια πάνω-κάτω και με τους ανθρώπους που ξεκίνησαν να γράφουν —βασικά: να εκδίδουν— αργά. Μόνο που, αν για τους πρώτους δεν μπορείς παρά να κουνήσεις το κεφάλι με κατανόηση, και ίσως με ένα πικρό χαμόγελο, μπροστά στους δεύτερους, και στην ορμή τους να δειχτούν μωρολογώντας και τερατολογώντας μ’ αυτό τον ολότελα ψεύτικο ενθουσιασμό τους και τους αβάσιμους κομπασμούς, δεν θες παρά να σκύψεις το κεφάλι και να φύγεις. Ζουν ένα δράμα, που δεν μπορείς να το μοιραστείς μαζί τους, και δεν το θέλεις. Δεν προλαβαίνουν πια, κι όλα θα λιώσουν αύριο στην πάχνη, όλα θα τα πάρει μαζί της μια πρωινή βροχή.
Μαζί με όλους μας, θα πεις. Και θα ’χεις δίκιο.
* * *
Πώς να διαβάζουμε περισσότερο — τα βασικά tips:
Να μην κοιτάμε το τηλέφωνό μας όταν διαβάζουμε. Εν ανάγκη, να το έχουμε κλειστό, ή έστω σε λειτουργία πτήσης. Βρείτε μόνοι τις πιο distraction free συνθήκες ανάγνωσης. Και να θυμάστε πάντα πως αυτός που μας ενοχλεί και μας αποσπά την προσοχή περισσότερο από κάθε άλλον είμαστε ΕΜΕΙΣ.
Είναι καλό να διαβάζει κανείς στο αγαπημένο του σημείο ανάγνωσης. Έχετε μια βολική γωνιά, όσο γίνεται μακριά από θορύβους. Αναπαυτική — όχι ένα τραπέζι ή ένα γραφείο. Δεν είμαστε καλόγεροι. Θέλουμε να περάσουμε καλά.
Αν έχουμε γάτα, απλώνουμε το ένα χέρι και το χώνουμε στη γούνα της.
Δεν είναι κακό να έχουμε πάντα ένα βιβλίο στην τσέπη. Και κάμποσα στο κινητό ή στο τάμπλετ. Είναι κάπως αρρωστημένο να κάθεται κανείς σε ένα καφέ με έναν χυμό πορτοκάλι ή ένα τσάι και να κοιτάζει μπροστά του σαν βασιλίσκος. Ενώ με ένα βιβλίο, ψηφιακό ή άλλο, η εμπειρία γίνεται απλώς απολαυστική.
Η σταθερή ώρα ανάγνωσης είναι εκ Θεού. Τιμάτε την καθημερινά.
Το διάβασμα γεννάει διάβασμα: η ανάγνωση είναι ένα άθλημα όπως τα άλλα, και ο καθένας μας μπορεί να προπονηθεί σ’ αυτό. Κανείς δεν γεννήθηκε αναγνώστης. Γεννιόμαστε για να αναπαραχθούμε, όπως οι χελώνες και τα περιστέρια. Στο μεσοδιάστημα, απλώς τρώμε. Όλα τα παραπάνω είναι πολιτισμός. Και το βιβλίο είναι ο Παρθενώνας του πολιτισμού.
Μη διαβάζετε μόνο ένα βιβλίο τη φορά, αλλά άλλο το πρωί και άλλο το βράδυ.
Το διάβασμα ΔΕΝ είναι δουλειά, ΟΥΤΕ υποχρέωση. Διαβάζουμε μόνο για να διασκεδάσουμε, για να περάσουμε καλά. Οπότε, διαβάζουμε μόνο ό,τι μάς αρέσει. Όχι ό,τι αρέσει στους άλλους, ό,τι «πρέπει», ή ό,τι προτείνει η εκάστοτε μόδα.
Αν δεν σας ενοχλεί πολύ, προσπαθήστε να μη διαβάζετε μόνο μυθιστορήματα (ή ό,τι άλλο προτιμάτε κυρίως), αλλά διάφορα είδη και κατηγορίες βιβλίων.
Δεν πρέπει να βλέπουμε το διάβασμα «ελαφρών» βιβλίων σαν σκαλί για πιο απαιτητικά. Τα ελαφρά βιβλία είναι μια χαρά, και αρκούν για μια ζωή. Το ίδιο και τα βιβλία «είδους». Δεν είναι απαραίτητος ο Προυστ, όσο σπουδαίος και μοναδικός και να είναι. Απαραίτητο, από την άλλη, είναι το βιβλίο με το οποίο περνάμε καλά. Δεν υπάρχουν εξαιρέσεις εδώ, ούτε δεύτερες γνώμες.
Δοκιμάστε τα ακουστικά βιβλία. Είναι (σχεδόν) το ίδιο με τα κανονικά. Και είναι off road βιβλία, πάνε παντού.
Το να θέτει κανείς στόχους (τόσες σελίδες την ημέρα) και να έχει αναγνωστικό πλάνο (αυτά τα βιβλία για τον Δεκέμβριο, αυτά για πιο μετά κ.ο.κ.) ακούγεται υπερβολικό, αλλά είναι μια χαρά — μην πιάνεστε κορόιδα, οι άλλοι απλώς δεν ξέρουν.
Στις συνταγές μας σήμερα, έχουμε —drumroll— αγκινάρες γεμιστές. Yes! Μας τη στέλνει η πολύ καλή μας φίλη Μαρία Κοτζαμάνογλου, που μαγειρεύει και τρομερά. Την ευχαριστούμε πολύ, και περιμένουμε και τις δικές σας συνταγές. Στείλτε τες μας με ένα μέιλ!
Αγκινάρες γεμιστές της μαμάς μου
ΥΛΙΚΑ:
10 αγκινάρες βρασμένες (μόνο πάτοι)
Γέμιση:
1/2 κιλό κιμά μοσχαρίσιο
1 μέτριο κρεμμύδι ψιλοκομμένο
1 κουταλιά της σούπας βούτυρο
1 κουταλιά της σούπας γαλέτα
1 ποτήρι του κρασιού κονιάκ
1 ποτήρι του κρασιού χυμό ντομάτας
1 ποτήρι του κρασιού νερό
Αλάτι, πιπέρι
Κρέμα:
4 κουταλιές της σούπας βούτυρο
10 κουταλιές της σούπας αλεύρι
4 φλιτζάνια του τσαγιού γάλα
4 φλιτζάνια του τσαγιού ζωμό κρέατος
3 κρόκους
6-8 κουταλιές της σούπας τυρί τριμμένο (κεφαλοτύρι, έμενταλ ή ό,τι άλλο θέλετε)
Μοσχοκάρυδο
Αλάτι, άσπρο πιπέρι (στις άσπρες παρασκευές πάντα άσπρο)
Φτιάχνουμε την μπεσαμέλ όπως την κάνουμε πάντα, και προσθέτουμε τους κρόκους και το τριμμένο τυρί. Αυτή είναι η περίφημη σάλτσα Μορνέ!
ΕΚΤΕΛΕΣΗ:
Σοτάρουμε στο βούτυρο το κρεμμύδι και τον κιμά, και σβήνουμε με το κονιάκ.
Προσθέτουμε τον χυμό ντομάτας, το νερό, αλάτι, πιπέρι, και αφήνουμε να βράσει.
Προς το τέλος, βάζουμε και τη γαλέτα.
Τοποθετούμε τους πάτους κολλητά σε ένα ταψάκι, και τους γεμίζουμε με τον κιμά.
Τεράστια επιτυχία στη γειτονική Ιταλία, και μαζί ένα μυθιστορηματικό ντεμπούτο που μεταφράζεται παντού, η «Ταχυδρόμος» της Φραντσέσκα Τζανόνε δεν είναι απλώς ένα βιβλίο για μια συγκεκριμένη εποχή (1935-1960), αλλά ένα tableau vivant πολλών ιδιαίτερων ανθρώπων, ηρώων εύκολα αναγνωρίσιμων παρά τις (όμορφες, παράξενες) ιδιαιτερότητές τους. Είναι επίσης ένα βιβλίο για την ελευθερία και τη χειραφέτηση, για την παράδοση και την κοινωνική εξέλιξη. Ένα μυθιστόρημα χειρονομιών και βλεμμάτων, συναισθημάτων και μυστικών, χαρακτήρων και γεγονότων, και μιας σπουδαίας, larger than life πρωταγωνίστριας, μιας πρωτοπόρας γυναίκας που δεν μπορείς παρά να τη θαυμάσεις και να την αγαπήσεις. Ένα γλυκόπικρο, συγκινητικό βιβλίο με μια συναρπαστική —και ολότελα αληθινή— ιστορία στον πυρήνα του. Δύσκολα να μην αρέσει σε κάποιον.
Διαβάστε τι έγραψε αποκλειστικά για το Ημερολόγιο η μεταφράστριά του, Δήμητρα Δότση — την υπερευχαριστούμε για τον χρόνο της:
Η Φραντσέσκα Τζανόνε, λογοτεχνικό φαινόμενο στην Ιταλία όχι μόνο για το 2023, αλλά, όπως όλα δείχνουν, και για το 2024 με το ίδιο ακριβώς βιβλίο, ενσαρκώνει το όνειρο κάθε πρωτοεμφανιζόμενου —και όχι μόνο— συγγραφέα, όπως εκείνη. Η «Ταχυδρόμος» της έχει ξεπεράσει σε πωλήσεις τα πεντακόσιες χιλιάδες αντίτυπα μόνο στην Ιταλία, μεταφράζεται σε 39 χώρες και πρόκειται να γυριστεί σε τηλεοπτική σειρά. Αυτό που έκανε την Τζανόνε τόσο αγαπητή στο ιταλικό αναγνωστικό κοινό ήταν ταυτόχρονα κι αυτό που έστρεψε εναντίον της τα βέλη των βιβλιοκριτικών, όπως ακριβώς είχε γίνει και συνεχίζει να γίνεται και με την Έλενα Φερράντε. Διότι στη γείτονα χώρα δεν χαρίζονται μπροστά σε μια τέτοια πρωτόγνωρη συγγραφική επιτυχία, πόσο μάλλον μιας γυναίκας. Η συνταγή της ίσως να φαντάζει απλή: ένα ιστορικό μυθιστόρημα, βασισμένο στην αληθινή ιστορία της γιαγιάς της συγγραφέως, της πρώτης γυναίκας ταχυδρόμου τη δεκαετία του ’30 στο Σαλέντο, η χειραφετημένη γυναίκα που μετακομίζει από τον Βορρά στον Νότο και συγκρούεται με την πατριαρχική κοινωνία του τόπου, η μητρότητα και οι εκφάνσεις της, ο αγώνας για την κατάκτηση της ψήφου των γυναικών, η έμφυλη βία, η δημιουργία ενός ξενώνα φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών, το φαγητό ως εργαλείο περιγραφής του χαρακτήρα και των συναισθημάτων των ανθρώπων, ο έρωτας δύο αδερφών για την ίδια γυναίκα. Για να παντρέψεις, όμως, όλα αυτά τα στοιχεία και μάλιστα με τέτοιο τρόπο που να γίνεται εθιστικός στον αναγνώστη, σε σημείο να διαβάζει απνευστί ένα βιβλίο περίπου πεντακοσίων σελίδων, χρειάζεται ευφυία και κυρίως μαεστρία. Και η Τζανόνε τα έχει καταφέρει περίφημα.
Διαβάστε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το βιβλίο:
Ο Αντόνιο κοίταξε πρώτα τη γυναίκα του και μετά έστρεψε το βλέμμα του στην κόρη τους. Εκείνο το βράδυ και οι δύο έλαμπαν από χαρά. Η Άγκατα σηκώθηκε να σερβίρει τη σούπα στη Λορέντζα, χαμογελαστή. Είναι τόσο διαφορετική όταν χαμογελάει, συλλογίστηκε ο Αντόνιο. Και, καθώς την παρατηρούσε, ένιωσε με απόλυτη βεβαιότητα πως η Άγκατα ήταν κομμάτι της ζωής του, της ιστορίας του. Την αγαπούσε δίχως αμφιβολία: ήταν η μητέρα της κόρης του. Κι όμως, υπήρχε ένα αλλά. Από την αρχή υπήρχε. Ένα δυσβάσταχτο αλλά, το οποίο και οι δύο, από κάποια στιγμή κι έπειτα, έκαναν πως δεν έβλεπαν. Η Άγκατα ήταν η πρώτη γυναίκα που του είχε πει: «Σ’ αγαπώ», εκείνη ήταν που τον ήθελε από την αρχή και τον κυνήγησε με επιμονή. Ο Αντόνιο, από την πλευρά του, απλώς την άφησε να τον επιλέξει. Ο αδελφός του είχε φύγει από καιρό κι εκείνος ένιωθε αφόρητα μόνος. Η Άγκατα φάνταζε στο μυαλό του ως η εναλλακτική λύση στη μοναξιά του. «Η αγάπη μαθαίνεται», του είχε πει εκείνη. «Θα τη μάθεις κι εσύ σιγά σιγά. Μέχρι τότε, θα είναι αρκετή η δική μου». Μόνο που δεν ήταν αρκετή, κι εκείνος δεν έμαθε ποτέ να την αγαπάει. Υπήρχε μια σιωπηρή συμφωνία μεταξύ τους, που αν έσπαζε, θα έκανε συντρίμμια τις ζωές τους, θάβοντας ακόμα κι αυτά τα λίγα καλά που είχαν καταφέρει να χτίσουν μαζί, παρά τις δυσκολίες.
Νά και το οπισθόφυλλο:
Σαλέντο, Ιούνιος 1934. Ένα λεωφορείο σταματά στην κεντρική πλατεία του Λιτσανέλο, ενός χωριού με ελάχιστους κατοίκους. Ένα ζευγάρι κατεβαίνει: ο άνδρας, ο Κάρλο, είναι παιδί του Νότου και χαίρεται που επιστρέφει. Η Άννα, η γυναίκα του, είναι από τον Βορρά. Είναι όμορφη σαν αρχαιοελληνικό άγαλμα, αλλά θλιμμένη και ανήσυχη. Τι ζωή την περιμένει σε αυτή την αφιλόξενη γη; Στα μάτια των χωριανών, η Άννα δε θα πάψει ποτέ να είναι η «ξένη». Αυτή που δεν πηγαίνει στην εκκλησία, που φορά παντελόνια και δεν κουτσομπολεύει. Περήφανη και ευέξαπτη, η Άννα ποτέ δεν υιοθετεί τον τρόπο ζωής των γυναικών του Νότου. Και όχι μόνο αυτό: τολμά να διεκδικήσει μια θέση στο ταχυδρομείο και γίνεται η πρώτη γυναίκα ταχυδρόμος στο Σαλέντο. Για περισσότερα από είκοσι χρόνια είναι η αόρατη κλωστή που ενώνει τους κατοίκους του χωριού και τις ιστορίες τους. Χάρη στη δουλειά της, η Άννα θα μπει σε ένα σωρό οικογένειες, βοηθώντας τις αναλφάβητες γυναίκες στην επικοινωνία τους με τους δικούς τους ανθρώπους ή ακόμα και με τους παράνομους έρωτές τους. Και χωρίς να το θέλει, θα αλλάξει τη ζωή αυτής της κοινότητας για πάντα. Αυτή είναι η ιστορία της Άννας, μιας γυναίκας που ήθελε να ζήσει τη ζωή της με τους δικούς της όρους, αλλά και η ιστορία της οικογένειας Γκρέκο και του χωριού Λιτσανέλο, από τη δεκαετία του 1930 έως τη δεκαετία του 1950, που θα βιώσουν έναν Παγκόσμιο Πόλεμο, μα και την άνοδο του φεμινιστικού κινήματος. Είναι όμως και η ιστορία δύο αχώριστων αδερφών που ήταν γραφτό τους να αγαπήσουν την ίδια γυναίκα.
Για τη συγγραφέα:
H Φραντσέσκα Τζανόνε, με καταγωγή από το Σαλέντο, έχει σπουδάσει Επικοινωνία στο Πειραματικό Κέντρο Κινηματογραφίας (CSC) της Ρώμης. Το πρώτο της μυθιστόρημα, «Η ταχυδρόμος» (2023), γνώρισε τεράστια επιτυχία. Μεταφράζεται σε 35 χώρες και ήταν το πιο επιτυχημένο βιβλίο στην Ιταλία το 2023 όπου τιμήθηκε με τα βραβεία Bancarella και Amo Questo Libro.
Βρείτε το εδώ, ή στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς σας, ή όπου αλλού σάς αρέσει να προμηθεύεστε τα βιβλία σας.
* * *
Το Ημερολόγιο κυκλοφορεί τρεις φορές την εβδομάδα: κάθε Σάββατο, κάθε Κυριακή, και κάθε Τετάρτη. Θυμίζουμε: όποιος έχει μία πρωτότυπη και ωραία, απλή συνταγή, για την οποία υπερηφανεύεται, μπορεί αν θέλει να μας τη στείλει με μέιλ. Επίσης μπορεί να μας στείλει μέιλ και για οποιοδήποτε άλλο θέμα. Σας ευχαριστούμε πολύ.
12°
