«The Substance»: Ένα γυναικείο σινεμά που οργιάζει (γιατί μπορεί)

Τι ταινιάρα το «The Substance: Το ελιξίριο της νιότης». Η Κοραλί Φαρζά ξέρει ΤΟΣΟ καλά αυτό που κάνει, ξέρει ΤΟΣΟ καλά τι θέλει να πει και πώς να το πει, ξέρει ΤΟΣΟ ΜΑ ΤΟΣΟ ΚΑΛΑ πώς τα έχουν πει οι μεγάλοι στο παρελθόν αυτά τα πράγματα, έχει τόσο βαθιά κινηματογραφική παιδεία στο είδος —και τόσο θράσος μαζί—, που κάνει θαύματα. Θαύματα.

The Substance: Η ταινία που «έκλεψε τις εντυπώσεις στις Κάννες

Μετά το «Revenge» του 2017, μια ταινία γυναικείας εκδίκησης που επίσης πατούσε —χωρίς ποτέ να το κρύψει— σε μερικές δεκάδες άλλες παρόμοιες, και που μας άρεσε αρκετά για να τη δούμε άλλες δύο φορές (βέβαια μάς αρέσει προφανώς και η Ματίλντα Λουτζ, το παραδεχόμαστε), έρχεται τώρα με το «Substance» για να τα σπάσει όλα: ο Κρόνενμπεργκ της βγάζει το καπέλο και χοροπηδάει από τη χαρά του, γιατί πάνω από το μισό έργο στηρίζεται ακριβώς στο έργο του, και του το λέει — όλη η ταινία είναι μια ερωτική επιστολή στις πρώτες του ταινίες. Αλλά έχει και τόσα άλλα εδώ, τόσο πολλές καλοχωνεμένες επιρροές και αναφορές. Και είναι τόση και τέτοια η χαρά μας να τις βλέπουμε και να χαμογελάμε κάθε φορά: από τη «Μύγα» και το «The Brood» στο «Videodrome», από το «Re-Animator» και το «Society» στο «From Beyond», από την «Κάρι» και τη «Λάμψη» στον «Άνθρωπο Ελέφαντα» και στο «2001: Η Οδύσσεια του διαστήματος» —για να αναφέρουμε μόνο κάποια από τα πιο τρανταχτά φιλμ που «εγκιβωτίζονται» εδώ—, το «Substance» χορεύει σε πολύ υψηλές κορυφές. Και το κάνει με κέφι, με μαεστρία, και με μια σαρκαστική διάθεση που δεν την περιμέναμε.

Να το πούμε παρ’ όλα αυτά ξεκάθαρα: η ταινία ΔΕΝ είναι για όλους. Έχει αρκετές σκηνές που θα απωθήσουν πολλούς ευαίσθητους θεατές. Είναι ταινία τρόμου, και δη body horror. Έχουμε ανθρώπινα σώματα δηλαδή εδώ που μεταμορφώνονται και καταρρακώνονται και χαλάνε και σμπαραλιάζονται. Έχουμε σωματικές μεταλλάξεις και τερατώδεις παραμορφώσεις. Και όλα αυτά γίνονται κυριολεκτικά μπροστά στα μάτια μας, κάτω από λαμπερά φώτα, όχι σε τίποτα μισοσκόταδα, ή υπαινισσόμενα. Τίποτα δεν υπαινίσσεται η Φαρζά, ό,τι είναι να πει το δείχνει — και όχι μόνο: το κρατάει εκεί, κεντραρισμένο στον φακό της, κλειδωμένο όπως ένα εχθρικό μαχητικό. Πόσα guts έχει αυτή η δημιουργός! Τι θάρρος, τι κέφι, τι νεύρο και τι όραμα. Εκπληκτική. Και όλα αυτά ενώ ξέρει πολύ καλά τι έχει να ακούσει. Chapeau.

Η υπόθεση είναι απλή και ευρηματική. Η Ελίζαμπεθ Σπαρκλ, μεγάλη σταρ του παρελθόντος που όμως δεν βρίσκεται πια στην πρώτη της νιότη, απολύεται από το κανάλι όπου εργάζεται —παρουσιάζει μια εκπομπή γυμναστικής— γιατί το αφεντικό θέλει να βάλει μια νεότερη στη θέση της: τα νούμερα πέφτουν, θα της πει, και τα νούμερα είναι αμείλικτα. Όπως και οι μέτοχοι του καναλιού. Έτσι, η Ελίζαμπεθ δεν θα διστάσει να δοκιμάσει το Substance, ένα μυστηριώδες ελιξίριο για λίγους —κυκλοφορεί μόνο υπογείως, σε μια δική του μαύρη αγορά— που υπόσχεται ότι θα τη μεταμορφώσει σε πιο νέα, πιο ωραία, και πιο τέλεια στα πάντα.

Η ταινία είναι ένα Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι στο οποίο απεικονίζονται ο Δρ Φρανκενστάιν και το Τέρας του, μια μετα-φεμινιστική/φαουστική σάτιρα on acid.

Οι άγνωστοι και ανώνυμοι τρελοί επιστήμονες και επιχειρηματίες που χρηματοδότησαν και έφτιαξαν το Substance δεν υπερβάλλουν. Πράγματι η Ελίζαμπεθ θα… γεννήσει τον νέο της εαυτό, που είναι στ’ αλήθεια πιο νέος, πιο ωραίος και πιο τέλειος από αυτήν στα πάντα, αλλά θα τον γεννήσει κυριολεκτικά. Η Σου, όπως λέγεται, θα βγει μέσα από… την πλάτη της, και μάλιστα όχι σαν έμβρυο αλλά έτοιμη καθ’ όλα. Και φυσικά θα πάρει εύκολα τη θέση της Ελίζαμπεθ στο κανάλι: κανείς δεν μπορεί να αντισταθεί στην ομορφιά της και στη σεξουαλικότητα που αναδίδει κάθε της πόρος. Δεν υπάρχει οντισιόν που δεν θα μπορούσε να την κερδίσει περπατώντας — πόσο δε μάλλον χορεύοντας, και ενώ φορά ελάχιστα πράγματα.

Βέβαια, υπάρχει ένα πρόβλημα εδώ, μια ιδιαίτερη συνθήκη: οι δυο τους, η Ελίζαμπεθ και η Σου, θα μπορούν να «ζουν» μόνο για μία εβδομάδα η κάθε μία, εναλλάξ. Στο διάστημα που ο άλλος τους εαυτός θα βρίσκεται σε κώμα, οι ίδιες θα έχουν την υποχρέωση να τον ταΐζουν ενδοφλεβίως (για την ακρίβεια, με μια ένεση σε έναν τους σπόνδυλο…) για να μην υπάρξει κάποια ανεπιθύμητη παρενέργεια. Δεν πρέπει να το παραμελήσουν ποτέ αυτό, και δεν πρέπει ποτέ και με τίποτε να υπερβούν το όριο των εφτά ημερών.

Τι μπορεί να πάει στραβά, ε;

Τα πάντα προφανώς. Απλώς, πολύ περισσότερο στραβά από όσο μπορεί να φανταστεί κανείς μας.

Η ταινία —ένα Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι στο οποίο απεικονίζονται ο Δρ Φρανκενστάιν και το Τέρας του, μια μετα-φεμινιστική/φαουστική σάτιρα on acid— έχει ασφαλώς και μία «θεωρητική» ανάγνωση. Αυτό δα έλειπε, κάνει μπαμ από μακριά. Μιλά στεντορεία τη φωνή για τα πρότυπα ομορφιάς και την αποκαθήλωσή τους, για τη μανία με τα νιάτα, για την αυτοσυντριβή ενός όμορφου ανθρώπου μέσα στο σώμα του που μεγαλώνει και, φυσιολογικά, γερνά, για τις μεθόδους που χρησιμοποιούμε —και τα μέσα που μετερχόμαστε— για να φαινόμαστε κάπως νεότεροι και κάπως ομορφότεροι, για τα μίντια, για την τηλεόραση, για την περιθωριοποίηση και την απόρριψη, για τη φετιχοποίηση και την εμπορευματοποίηση του γυναικείου σώματος, για τη σκληρότητα, ή μάλλον τη βαναυσότητα που βιώνουν οι γυναίκες στον χώρο του θεάματος (και τι δεν είναι «χώρος του θεάματος» βέβαια), για την ομορφιά και τον εξωραϊσμό της, για τη ματαιοδοξία και τη μοναξιά — ναι, όλα αυτά και άλλα πολλά υπάρχουν εδώ, και μάλιστα σε μεγάλες ποσότητες.

Αλλά, παρακαλούμε, μη δείτε το έργο σαν ένα κινηματογραφικό δοκίμιο. Το «Substance» είναι μια ταινία επιστημονικής φαντασίας και τρόμου. Καμία ταινία επιστημονικής φαντασίας και τρόμου, καμιά ταινία είδους —όσο απαστράπτουσα και να είναι— δεν θέλει να αλλάξει τον κόσμο. Όλες τους θέλουν να είναι μια αισθητική εμπειρία: δυο ώρες στο σινεμά. Κι εδώ έχουμε σινεμά υψηλού επιπέδου: φιλόδοξο, μοντέρνο, πρωτοποριακό, θρασύτατο, και με guts. Ένα γυναικείο σινεμά.

Η πιο τολμηρή χρωματική παλέτα, η πιο γκλάμουρ σκηνογραφία, η πιο προχώ μουσική, τα πιο τέλεια εφέ (πρακτικά/μηχανικά εφέ όλα τους, και σπέσιαλ μέικ-απ: κανένα CGI) που ρίχνουν το σαγόνι σου στο πάτωμα, η πιο μεγαλοπρεπής σκηνοθεσία σαλονιού, το πιο γκροτέσκο υλικό, τα πιο διερευνητικά σούπερ κοντινά πλάνα, και οι πιο απίθανες και παλαβές ερμηνείες και από τους τρεις πρωταγωνιστές είναι εδώ: από τη θεά Ντέμι Μουρ που τα σπάει και από την πανέμορφη Μάργκαρετ Κουάλεϊ που σε ταράζει, ώς τον εκπληκτικό Ντένις Κουέιντ που έχει αναλάβει με ενθουσιασμό έναν καρτουνίστικο ρόλο και σε κάνει να μην ξέρεις αν πρέπει να τσιρίξεις ή να γελάσεις μαζί του. Όλοι τους το απολαμβάνουν και με το παραπάνω.

Το ίδιο και εμείς. Και όσοι το αντέξουν.

                                               ***

Αναρωτιέμαι πόσο πιο ευτυχής θα ήμουν αν μπορούσα να πάω σε μία, δύο, ή δέκα προβολές εδώ στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ειδικά σε ταινίες που ξέρεις ότι δεν θα περάσουν στις αίθουσες. Όλοι περνάν καλά, ή έτσι τουλάχιστον δείχνουν.

Όμως δεν το μπορώ, μου είναι αδύνατον. Πολύς κόσμος.

Μπορώ μόνο να κοιτώ το μαγευτικό πλάνο με τα πελώρια γράμματα που στήνονται εκεί κάθε χρόνο, στο λιμάνι, εκείνα που τα διαβάζεις από μακριά όπως τρέχεις στην παλιά παραλία.

Κι αυτό είναι κάτι.

                                                     ***

Στη μαγειρική στήλη μας, σήμερα έχουμε ροξάκια, που όπως ίσως θυμάστε τα είχαμε ζητήσει από την καλή φίλη Σμαράγδα Κωβαίου — δεν μας χάλασε το χατίρι! Την ευχαριστούμε πολύ, και περιμένουμε και τις δικές σας συνταγές!

Ροξάκια

ΥΛΙΚΑ:

Ζύμη:

• 1 κουταλάκι του γλυκού μαγιά ξηρή
• ½ κούπα γάλα χλιαρό
• 1 κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη
• 1 πρέζα αλάτι
• ½ κούπα αραβοσιτέλαιο
• 1 αυγό ελαφρά χτυπημένο
• 2 κούπες αλεύρι για όλες τις χρήσεις

 Γέμιση:

• ½ κούπα καρύδια αλεσμένα
• ½ κούπα φρυγανιά τριμμένη
• 1 κουταλιά της σούπας κακάο
• 2 κουταλιές της σούπας ζάχαρη
• 1 κουταλάκι του γλυκού κανέλα
• ½ κουταλάκι του γλυκού σόδα φαγητού διαλυμένη σε 2 κουταλιές νερό

Σιρόπι:

• 3 κούπες ζάχαρη
• 2 κούπες νερό
• 2 κουταλιές της σούπας λεμόνι χυμό
• 1 ξυλάκι κανέλα

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

• Χτυπάω με το σύρμα το χλιαρό γάλα, τη μαγιά, τη ζάχαρη και την πρέζα το αλάτι μέχρι να ενωθούν καλά.
• Σκεπάζω για 10 λεπτά μέχρι να αρχίζει να αφρίζει το μίγμα.
• Σε μια λεκάνη αναμειγνύω το λάδι, το αυγό, το μίγμα της μαγιάς και τόσο αλεύρι όσο να γίνει μια μαλακή ζύμη (περίπου 1,5 κούπα).
• Παίρνω περίπου το 1/4 της ζύμης, του προσθέτω τα υλικά της γέμισης, και το δουλεύω μέχρι να ενσωματωθούν καλά όλα μαζί.
• Στην υπόλοιπη ζύμη προσθέτω το αλεύρι που έμεινε και ζυμώνω μέχρι να μην κολλάει στα χέρια.
• Τη χωρίζω σε 3 μπαλάκια και ανοίγω σε αλευρωμένη επιφάνεια ένα μακρόστενο φύλλο (περίπου 30 εκατοστά).
• Χωρίζω και τη γέμιση σε τρία μέρη και πλάθω ένα μακρόστενο κορδόνι που το τοποθετώ στην άκρη της ζύμης.
• Κάνω ένα ρόλο και του κλείνω τις άκρες.
• Κόβω το ρολό σε κομματάκια πάχους περίπου 2 εκατοστών και τα πατάω ελαφρά.
• Αραδιάζω στο ταψί και ψήνω τα ροξάκια στους 200° μέχρι να ροδίσουν.
• Βράζω το σιρόπι για 5΄ και σιροπιάζω τα ροξάκια αμέσως μόλις βγουν από τον φούρνο. Στα 2-3 λεπτά τα αναποδογυρίζω για να σιροπιαστούν πολύ καλά.

Αν έχετε ρηχό ταψί, είναι καλό να χρησιμοποιήσετε αυτό.

* * *

Το βιβλίο της ημέρας: Χίρο Αρικάουα, «Ο αποχαιρετισμός του γάτου» (μετάφραση Αργυρώ Μαντόγλου, Εκδόσεις Μίνωας)

Πρόκειται για τον δεύτερο τίτλο της Αρικάουα μετά το περίφημο «Χρονικό ενός πολυταξιδεμένου γάτου», που μόνο στην Ελλάδα πούλησε πάνω από 23.000 αντίτυπα! Τεράστια επιτυχία για ένα μυθιστόρημα με κεντρικό πρωταγωνιστή έναν γάτο. Αυτό εδώ πάλι, ο «Αποχαιρετισμός», είναι διηγήματα με γάτους. Και μας άρεσε εξίσου, καθώς οι τετράποδοι ήρωες των ιστοριών είναι όλοι τους αξιαγάπητοι. Είμαστε βέβαιοι πως η πορεία του θα είναι ανάλογη με αυτήν του «Χρονικού». Αν αγαπάτε τις γάτες, πάρτε τα και τα δύο. Αν αγαπάτε τις γάτες ΚΑΙ την Ιαπωνία, πάρτε τα και τα δύο χθες.

Βρείτε τον «Αποχαιρετισμό» εδώ, ή στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς σας, ή όπου αλλού σάς αρέσει να προμηθεύεστε τα βιβλία σας.

Νά και ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα:

Αυτό ήταν ευαίσθητο θέμα. Από την εποχή της μοναδικής του επιτυχίας, κάποια χρόνια πριν, δεν είχε κάποια σειρά με διάρκεια. Οι άλλες σειρές του αντιμετωπίστηκαν ως συμπαθητικές, αλλά όταν εκδόθηκαν ως ξεχωριστά βιβλία δεν ξεπέρασαν τους λίγους τόμους. Το εκδοτικό τμήμα ήλπιζε ότι θα του προέκυπτε μια ακόμα καλύτερη νέα σειρά. Όμως, οι διαδικτυακές φήμες έλεγαν ότι δεν είχε γράψει ποτέ κάτι που να μπορούσε να ξεπεράσει εκείνη την παλαιότερη επιτυχία του, και ο Κεϊσούκε δεν διέθετε αρκετά ισχυρή θέληση ώστε να αποφεύγει να αναζητά αναρτήσεις που τον αφορούσαν στο ίντερνετ — το να πεις σε έναν δημιουργό να πάψει τις αναζητήσεις που σχετίζονταν με το όνομά του σήμαινε πως αγνοούσες την ανθρώπινη φύση, απλά και ξεκάθαρα. Οι δημιουργοί είναι ανθρώπινα πλάσματα και τα ανθρώπινα πλάσματα νοιάζονται ενστικτωδώς για τις αντιδράσεις των άλλων απέναντι στα δημιουργήματά τους. Πόσοι άνθρωποι στον κόσμο θα μπορούσαν να συμμορφωθούν με την απαίτηση να καταπνίξουν αυτό το ένστικτο; Η συμπεριφορά του προσωπικού στον εκδοτικό οίκο είχε αλλάξει σημαντικά. Στο παρελθόν, έλεγαν στους συγγραφείς τους να μην ανησυχούν για όσα λέγονταν στο διαδίκτυο, επειδή, όταν οι συγγραφείς τα μάθαιναν, είτε παραφούσκωναν τα μυαλά τους από τους επαίνους, είτε καταρρακώνονταν από την κακή κριτική. Αυτό ίσχυε κυρίως για τους καινούριους. Οι παλαιότεροι, ακόμη, δεν επηρεάζονταν εξίσου. Τώρα οι καιροί που οι εκδότες μπορούσαν να κρύψουν τις κριτικές από τους συγγραφείς τους είχαν περάσει ανεπιστρεπτί.

Διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο:

Με φόντο την εναλλαγή των εποχών στην Ιαπωνία, επτά γάτες προσφέρουν πολύτιμα διδάγματα ενώ διατρέχουν τη ζωή των αφεντικών τους σκαρφαλώνοντας, παρηγορώντας, χουζουρεύοντας και κάποιες φορές απλώς αναπηδώντας πάνω απ’ όλους… Θα συναντήσουμε την παιχνιδιάρα γάτα Σπιν, που μαθαίνει με την απλότητα των αναγκών της σε έναν αγχωμένο πατέρα πώς να φροντίζει το μωρό του· μια παρέα από αγριόγατες σε ένα δημοφιλές θέρετρο δίνει μάθημα ζωής σε ένα αγόρι πώς να σέβεται τους νόμους της φύσης· μια οικογένεια προβληματίζεται από την αμείωτη αφοσίωση του γάτου της στον χαρισματικό αλλά αδιάφορο πατέρα· μια γυναίκα αναθεματίζει τον γάτο της που δεν παύει να την ενοχλεί τις νύχτες· και ένας ηλικιωμένος γάτος συλλαμβάνει ένα σχέδιο ώστε να περάσει το πνεύμα του στον άλλο κόσμο και να παραμείνει για πάντα στη ζωή του αφεντικού του. Η πολυαναμενόμενη συλλογή ιστοριών της Hiro Arikawa εξυμνεί την αξία της φιλίας και τη δύναμη της αγάπης, υπενθυμίζοντάς μας ότι η σταθερότητα και η αφοσίωση ενός αγαπημένου γάτου δεν μας εγκαταλείπουν ποτέ. Γι’ αυτό άλλωστε επιλέγουμε να μοιραστούμε τη ζωή μας μαζί τους.

Το Ημερολόγιο κυκλοφορεί τέσσερις φορές την εβδομάδα: κάθε Σάββατο και Κυριακή, και κάθε Τρίτη και Πέμπτη. Θυμίζουμε: όποιος έχει μία πρωτότυπη και ωραία, απλή συνταγή, για την οποία υπερηφανεύεται, μπορεί αν θέλει να μας τη στείλει με μέιλ. Επίσης μπορεί να μας στείλει μέιλ και για οποιοδήποτε άλλο θέμα. Σας ευχαριστούμε πολύ.