Οριστικό: Ζούμε σε προσομοίωση υπολογιστή — ζούμε σε Matrix

Στη γειτονιά μας έχουμε καμιά δεκαριά μαγαζιά εστίασης, εκ των οποίων τα τέσσερα-πέντε στέλνουν πακέτο και στο σπίτι. Δύο τινά μαθαίνεις από αυτό, αν μένεις στα πέριξ: (1) Όλοι παραγγέλνουν ντελίβερι. Και όταν λέμε όλοι, εννοούμε όλοι. Από καφέ, μέχρι αρνιά, κατσίκια και βόδια — τα πάντα. Ειλικρινά, δεν έχω ιδέα από πού προμηθευόμαστε όλες αυτές τις πρώτες ύλες, μου φαίνεται απίθανο να έχουμε τόσο πολλές, για τόσο πελώρια ζήτηση. Εκτός πάλι κι αν ζούμε σε Μάτριξ, οπότε εντάξει. Μη σας φαίνεται απίθανο να ζούμε πράγματι σε ένα περιβάλλον προσομοίωσης. Απλώς δεν έχουμε τη φάτσα του Κιάνου Ριβς. (2) Το δεύτερο που μαθαίνεις είναι να κοιτάς καλού-κακού και από τις δυο μπάντες στον μονόδρομο, και κυρίως να αποφεύγεις τα μηχανάκια καθώς σού επιτίθενται από παντού, είτε περπατάς σε πεζοδρόμιο, είτε σε πεζόδρομο, είτε οπουδήποτε. Δεν έχει σημασία πού είσαι. Τα μηχανάκια των παιδιών που δουλεύουν στις πλατφόρμες θα σε ψάξουν, και θα σε βρουν. Και θα σε έχουν βάλει στο στόχαστρο, όπως στο Death Race 2000. Αλλά ΔΕΝ θα τα καταφέρουν. Την τελευταία στιγμή, θα κάνεις ένα ωραίο ζογκλερικό και θα τη γλιτώσεις. Not this time, motherfucker!

* * *

Σκέφτηκα —δεν ξέρω γιατί— να ξεκινήσω κολύμβηση σε πισίνα και έκλεισα ένα δοκιμαστικό μάθημα. Για την ακρίβεια, ήμουν ανάμεσα στην κολύμβηση και στη γιόγκα, αλλά δεν φτάνω να πιάσω τα δάχτυλα των ποδιών μου με επίκυψη, οπότε με κέρδισε το υγρό στοιχείο. Στο μεταξύ, δεν έχω μαγιό (όπως δεν έχω και αλεξίπτωτο) γιατί δεν πηγαίνω ποτέ στη θάλασσα (ούτε κάνω ελεύθερη πτώση από αεροπλάνο). Έτσι, αγόρασα ένα από e-shop. Ήρθε εχθές, Παρασκευή, και το μάθημα είναι τη Δευτέρα στις 07:30. Πολύ καλό timing. Μόνο που το μαγιό μου είναι τρομερά μικρό: τελικά φαίνεται πως δεν φοράω πια XL — και το έμαθα με τον κακό τρόπο. Δεν πρόκειται βέβαια να πάω μ’ αυτό το τάνγκα στο μάθημα, δεν είμαι υδραυλικός, προτιμώ να πέσω με τα ρούχα στον Θερμαϊκό. Από την άλλη, έχω να πάω σε φυσικό κατάστημα για να ψωνίσω οτιδήποτε —πέρα από ξηρούς καρπούς και διακοσμητικά για το Χαλογουίν και τα Χριστούγεννα— από τότε που είχαμε ακόμα πολυτονικό. Φυσικά, δεν υπάρχει περίπτωση να στήσω τον δάσκαλο της κολύμβησης· μα ούτε και προλαβαίνω πλέον να αναβάλω το πρώτο μου μάθημα. Και δεν ξέρω αν μπορείς να μπεις στην πισίνα με μια σκελέα που είδα ότι έχω κάπου στην ντουλάπα. Και είμαι σχεδόν βέβαιος πως δεν υπάρχει πισίνα γυμνιστών στη ΧΑΝΘ. Διλήμματα.

* * *

Γιατί πάντα πρέπει να υπάρχει ένα μεγάλο πρόβλημα, ένα μεγάλο κακό, κάτι που να μας πιάνει την καρδιά με το χέρι του, ιδίως τα βράδυα, και να τη σφίγγει.

Ένα μεγάλο πρόβλημα επισκιάζει πάντα όλα τα άλλα, κι αυτό είναι μια ευλογία, ένα δώρο εξ ουρανού, κάτι που δεν θα περίμενε εκ πρώτης όψεως κανείς. Μάλιστα, όσο μεγαλύτερο το πρόβλημα, τόσο πιο μεγάλη και η ευλογία. [§] Το φαινόμενο παρατηρείται τόσο στον καθένα από εμάς, όσο και σε μείζονες σχηματισμούς — σε κράτη, σε ηπείρους, ακόμη και σε εποχές. Μια επιδημία γρίπης κατά την Εποχή των Παγετώνων, αίφνης, μάλλον θα περνούσε σε πολύ δεύτερη μοίρα, δεν συμφωνείτε; Τον κόσμο απασχολούσαν οι πάγοι και οι αλλήθωρες από την πείνα αρκούδες, όχι οι μύτες που έτρεχαν και το χι μέλος τού κλαν που είχε ρίγη το βράδυ. [§] Κατ’ αυτά, τον καιρό της πανδημίας κανείς δεν ασχολήθηκε με απολύτως κανένα άλλο θέμα, με απολύτως κανένα άλλο πρόβλημα, παρά μόνο με τον κορονοϊό και τους ηλιθίους που τον σιγόνταραν. Βία ανηλίκων; Υπογεννητικότητα; Μεταναστευτικό; Άσχημα αποτελέσματα στην μπάλα; «Διαβάστηκε» αλλά δεν απαντήθηκε; Αστειότητες. [§] Το μεγάλο πρόβλημα κρατά μια μεγάλη ομπρέλα στο χέρι και σκέπει τον άνθρωπο, ή και την ανθρωπότητα ολόκληρη, από το ψιλόβροχο των μικρότερων —εν συγκρίσει με αυτήν— προβλημάτων. Έτσι, στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ελάχιστοι ασχολούνταν με την ανεργία στα πιλοποιεία, ενώ ένας πρόσφατα χωρισμένος —οι χωρισμοί συχνά θεωρούνται μείζονα προβλήματα— δεν έχει μυαλό για τα πολιτικά και τις εσωκομματικές εκλογές του ενός ή του άλλου κόμματος: ας πάνε να καούν όλα. [§] Συχνά, πάντως, ένα μικρό προσωπικό πρόβλημα παίρνει μέσα μας μεγάλη έκταση, και ως εκ τούτου επισκιάζει όλα τα άλλα: σαν ταχυδακτυλουργός, τινάζει ένα μεγάλο σεντόνι και εξαφανίζει τον ελέφαντα μπροστά από τα μάτια μας. Ακόμη και το μεγάλο δάχτυλο του ποδιού του να χτυπήσει κανείς στο τραπεζάκι του σαλονιού, μέχρι να του περάσει ο πόνος δεν σκέφτεται τις συνέπειες μιας πυραυλικής επίθεσης σε μια ξένη πόλη. [§] Συμβαίνει επίσης το εξής: όταν αυτό το μεγάλο πρόβλημα —ή το μεγεθυμένο μικρό— λύνεται ή τέλος πάντων παύει με κάποιον τρόπο να υφίσταται, αναλαμβάνει τον ρόλο του ένα άλλο, που καταφέρνει και πιάνει —ακόμα κι αν έχει πολύ μικρότερες διαστάσεις— τον χώρο που καταλάμβανε το προηγούμενο. Γιατί; Γιατί πάντα πρέπει να υπάρχει ένα μεγάλο πρόβλημα, ένα μεγάλο κακό, κάτι που να μας πιάνει την καρδιά με το χέρι του, ιδίως τα βράδυα, και να τη σφίγγει. [§] Έτσι πάνε αυτά.

 * * *

Ένα σκυλάκι σού προσφέρει αμέτρητες χαρές. Μία από αυτές είναι όταν έχει πολυουρία λόγω της κορτιζόνης που παίρνει για τα αυτιά του, και συνειδητοποιείς πως απέφυγες για λίγα μόνο εκατοστά τα τσίσα του στο πάτωμα. Not this time, bitch!

* * *

Έχω τεράστιες ελλείψεις σε βιβλία και ταινίες, και κάθε χρόνο που περνάει το συνειδητοποιώ όλο και περισσότερο, όλο και πιο έντονα. Φυσικά, ειδικά με τα βιβλία δεν κάνω κάτι για να επανορθώσω — δεν υπάρχει ούτε χρόνος ούτε όρεξη. («Το διάβασες το τάδε του Μονταίνιου;» «Ναι, τώρα στο τέλος είμαι. Διαμαντάκι»). Με τα έργα, πάλι, όλο και κάτι γίνεται. Σταγόνα στον ωκεανό μεν, αλλά οκέι. Άλλες από αυτές τις ελλείψεις οφείλονται σε τεμπελιά, άλλες σε αμορφωσιά, άλλες στην ιδιοσυγκρασία μου, άλλες —όχι και λίγες— σε αντίδραση απέναντι στις συνήθειες και τις συντεταγμένες αγάπες της μάζας. Sorry not sorry. Τις κορυφές αυτών των ελλείψεων θα τις πάρω μαζί μου στον τάφο, αλλιώς θα βρικολακιάσω από ντροπή ή θα στοιχειώσω το σπίτι μου και δεν θα βρει αναπαμό η ψυχή μου. Μερικά πράγματα δεν είναι να τα μοιραζόμαστε με τρίτους. [§] Ή μήπως όχι; Η αλήθεια είναι πως έχω μία φίλη που της τα εξομολογούμαι αυτά, για να μη χαθούν μαζί μου. Είμαι ταυτόχρονα ο Μίδας και ο κουρέας του.

* * *

Διαβάζω το καινούργιο βιβλίο του Γιουβάλ Νώε Χαράρι, «Nexus. Μια σύντομη ιστορία των δικτύων πληροφοριών από την Εποχή του Λίθου μέχρι την εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης» (μετάφραση Μιχάλης Λαλιώτης, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 488 σελ., 17 x 24 εκατ., σκληρόδετο με κουβερτούρα: εκδοσάρα). Σήμερα και αύριο θα βάλω από ένα μικρό απόσπασμα, αν και πραγματικά είναι πολύ δύσκολο να διαλέξει κανείς. Νά το σημερινό: ¤ Μυθολογία των υπολογιστών. Πώς, λοιπόν, έθεταν τους απώτερους στόχους τους τα γραφειοκρατικά συστήματα στην ιστορία; Το έκανε για λογαριασμό τους η μυθολογία. Όσο ορθολογιστές κι αν ήταν οι αξιωματούχοι, οι μηχανικοί, οι φοροεισπράκτορες και οι λογιστές, βρίσκονταν σε τελική ανάλυση στην υπηρεσία του ενός ή του άλλου μυθοπλάστη. Για να παραφράσουμε τον Τζον Μέιναρντ Κέιν, οι πρακτικοί άνθρωποι που πιστεύουν ότι είναι απαλλαγμένοι από κάθε θρησκευτική επιρροή, είναι συνήθως δούλοι κάποιου μυθοπλάστη. Ακόμα και πυρηνικοί φυσικοί έχουν βρεθεί να υπακούν τις εντολές σιιτών αγιατολάχ ή κομμουνιστών απαράτσικ. [§] Το πρόβλημα της ευθυγράμμισης αποδεικνύεται, λοιπόν, στον πυρήνα του ένα πρόβλημα μυθολογίας. Οι ναζί διοικητές θα μπορούσαν να είναι αφοσιωμένοι δεοντολόγοι ή ωφελιμιστές, αλλά και πάλι θα είχαν δολοφονήσει εκατομμύρια ανθρώπους εφόσον κατανοούσαν τον κόσμο με όρους της ρατσιστικής μυθολογίας. Αν ξεκινάς με την πίστη ότι οι Εβραίοι είναι δαιμονικά τέρατα αποφασισμένα να καταστρέψουν την ανθρωπότητα, τότε και οι δεοντολόγοι και οι ωφελιμιστές μπορούν να βρουν πολλά λογικά επιχειρήματα υπέρ της θανάτωσής τους. [§] Ένα ανάλογο πρόβλημα μπορεί να επηρεάσει και τους υπολογιστές. Φυσικά, οι υπολογιστές δεν μπορούν να «πιστεύουν» σε καμία μυθολογία, γιατί είναι μη συνειδητές οντότητες που δεν πιστεύουν σε τίποτα. Εφόσον δεν διαθέτουν υποκειμενικότητα, πώς θα μπορούσαν να διατηρούν διυποκειμενικές πεποιθήσεις; Ωστόσο, ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε για τους υπολογιστές είναι πως όταν πολλοί υπολογιστές επικοινωνούν μεταξύ τους, μπορούν να δημιουργήσουν διυπολογιστικές πραγματικότητες, ανάλογες με τις διυποκειμενικές πραγματικότητες που παράγουν τα ανθρώπινα δίκτυα. Αυτές οι διυπολογιστικές πραγματικότητες μπορεί τελικά να γίνουν εξίσου ισχυρές και επικίνδυνες με τους ανθρωπογενείς διυποκειμενικούς μύθους.