Περιστέρια: Ιπτάμενοι αρουραίοι

Μιλώντας για τη συμβίωση των ζώων με τον άνθρωπο, η Donna Harraway δηλώνει απερίφραστα πως οι επιλογές πολλών ειδών που θα τους επέτρεπαν να επιβιώσουν στη φύση, πλέον δεν υφίστανται. Το σώμα δεν θυμάται πια (την αστραπιαία εκτίναξη, την υπομονετική παγανιά, το κυνήγι σε αγέλη…)

Η επί εκατονταετίες προσαρμογή πολλών ειδών στις ανθρωποκεντρικές συνθήκες και σκοπιμότητες σημαίνει ότι δεν παίρνουν πια πρωτοβουλίες κανενός τύπου και, άρα, δεν εξελίσσονται σύμφωνα με τη φύση τους. Στα οικόσιτα κοπάδια αρνιών και αλόγων κανένα δεν κρατάει πια σκοπιά για να ειδοποιήσει για πιθανούς εισβολείς. Οι γάτες έχουν αναπτύξει έναν τρόπο ομιλίας αποκλειστικά προορισμένο για να επικοινωνούν με τους ανθρώπους, και ούτω καθεξής.

Τα οφέλη που αποκομίζουν τα περισσότερα ζώα είναι, βέβαια, σημαντικά. Ναι, στερούμε από τα κατοικίδιά μας την ελευθερία και σε αντάλλαγμα, τους παρέχουμε, κατά κανόνα, φροντίδα και ασφάλεια. Όμως, αυτό δεν ισχύει για όλα τα είδη.

Οι δρόμοι στο κέντρο της πόλης όπου ζω είναι συχνά πυκνά διάστικτοι από πολτοποιημένες φτερωτές μάζες: περιστέρια, είτε υπερβολικά παράτολμα είτε υπερβολικά γέρικα για να αποφύγουν τα επερχόμενα αυτοκίνητα. Πρόκειται για ένα είδος, που εμείς εξημερώσαμε. Βρίσκονται σχεδόν παντού στον κόσμο, επειδή εμείς τα φέραμε εκεί.

Και ήταν κάτι περισσότερο από κατοικίδια. Μετέφεραν μηνύματα. Επίσης, έπαιρναν μέρος σε κούρσες ταχύτητας. Είχαν επί αιώνες μια άνετη ζωή (σε κλουβιά) ως ταχυδρόμοι και επίλεκτοι σύντροφοι του ανθρώπου.

Μετά, με την άφιξη του τηλέγραφου και του τηλεφώνου, μας ήταν πλέον άχρηστα. Οπότε, απλώς σταματήσαμε να ασχολούμαστε μαζί τους. Εφόσον δεν είχαν πια λόγο ύπαρξης για εμάς, σχεδόν κυριολεκτικά τα πετάξαμε στα σκουπίδια.

Ως πλήρως εξημερωμένο είδος, είχαν χάσει πια την ικανότητα να επιβιώνουν μόνα τους. Γι’ αυτόν τον λόγο βρίσκονται στις πόλεις μαζί με τους ανθρώπους, αντί κάπου στην ύπαιθρο. Κι ενώ η ευθύνη είναι δική μας, εμείς τα θεωρούμε μάστιγα, κάτι σαν φτερωτούς αρουραίους.

Εκείνα, όμως, δεν έχουν ιδέα πώς να ζήσουν χωρίς εμάς και το ένστικτό τους τούς λέει ότι μπορούν να μας εμπιστευτούν. Συνεχίζουν, λοιπόν, να πλησιάζουν τους ανθρώπους ζητώντας τροφή, γιατί η επαιτεία είναι η μόνη στρατηγική επιβίωσης που έχει μείνει γραμμένη στα γονίδιά τους.

Μας θεωρούν φίλους, γιατί τα εκθρέψαμε επί αιώνες να νιώθουν έτσι και, παρ’ όλα αυτά, εμείς τα απεχθανόμαστε.