Καρναβάλι Ξάνθης: Η φημισμένη αποκριάτικη γιορτή σε Ελλάδα και Βαλκάνια - Η ιστορία του και οι εκδηλώσεις
Το Ξανθιώτικο Καρναβάλι είναι από τα πλέον φημισμένα στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Κάθε χρόνο την περίοδο των Αποκριών διοργανώνονται δεκάδες εκδηλώσεις για μικρούς και μεγάλους με κορυφαία στιγμή των εορτών τη Μεγάλη Καρναβαλική Παρέλαση. Χιλιάδες καρναβαλιστές ξεχύνονται στους δρόμους για να παρελάσουν μαζί με δεκάδες άρματα. Μετά το πέρας της παρέλασης πραγματοποιείται το κάψιμο του Τζάρου στο ποτάμι της πόλης, ένα έθιμο που κρατά από τα αρχαία χρόνια.
1. Το Καρναβάλι Ξάνθης είναι ο θεσμός με τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής της πόλης, γνωστή και ως «Η πόλη με τα χίλια χρώματα» ξεκινώντας το 1966 και συνεχίζοντας μέχρι σήμερα για 57 συνεχόμενα χρόνια.
2. Είναι το μεγαλύτερο Καρναβάλι της Βόρειας Ελλάδας και το δεύτερο μεγαλύτερο μετά το Καρναβάλι της Πάτρας, γνωστό σε όλα τα Βαλκάνια. Επισκέπτες από Βουλγαρία, Τουρκία και Ρουμανία συρρέουν κάθε χρόνο για να δουν από κοντά το Καρναβάλι συμμετέχοντας στην παρέλαση.
3. Εκτός της διάσημης παρέλασης, η οποία φέτος θα λάβει χώρα στις 17 Μαρτίου, το Καρναβάλι Ξάνθης διοργανώνει δεκάδες εκδηλώσεις για μικρούς και μεγάλους γύρω από τη μουσική, τον χορό και το θέατρο. Εκθέσεις με εικαστικό ή άλλο περιεχόμενο, διαλέξεις, παρουσιάσεις βιβλίων και προβολές ταινιών πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια των τριών αυτών εβδομάδων των καρναβαλικών εκδηλώσεων στην πόλη της Ξάνθης με τη συμμετοχή δεκάδων καλλιτεχνών.
4. Οι εκδηλώσεις ξεκινούν στις 2 Μαρτίου με την Τελετή Έναρξης, 3 βδομάδες πριν τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή και θα διαρκέσουν μέχρι τις 18 Μαρτίου, Καθαρά Δευτέρα. Το σύνθημα της έναρξης των γιορτών δίνεται από τον Δήμαρχο Ξάνθης στην Κεντρική Πλατεία, κάτω από τη λάμψη των πυροτεχνημάτων. Από εκείνη την ημέρα ξεκινάει μια σειρά από εκδηλώσεις στην Κεντρική Πλατεία, στο Δημοτικό Αμφιθέατρο και σε δεκάδες άλλα σημεία της πόλης.
5. Το πρώτο Σάββατο των γιορτών γίνεται η Γιορτή της Λαογραφίας. Οι Λαογραφικοί Σύλλογοι ξεκινώντας από διάφορα σημεία της πόλης, παρελαύνουν χορεύοντας και ανταμώνουν στην Κεντρική Πλατεία για να χορέψουν όλοι μαζί.
6. Την Τσικνοπέμπτη, στον χώρο του κλειστού αθλητικού κέντρου «Φίλιππος Αμοιρίδης», πραγματοποιείται η Βραδιά Λαογραφίας και Παραδοσιακών Γεύσεων, όπου οι Λαογραφικοί Σύλλογοι της πόλης προσφέρουν τα τοπικά τους εδέσματα, ενώ παράλληλα στήνεται ένα μεγάλο γλέντι με χορούς και μουσικές από διάφορες περιοχές της Ελλάδας.
7. Στο Δημοτικό Αμφιθέατρο γίνονται οι Βραδιές Λαογραφίας, όπου οι Λαογραφικοί Σύλλογοι χορεύουν παραδοσιακούς χορούς και δίνουν παραστάσεις, παρουσιάζοντας διάφορα δρώμενα, ήθη και έθιμα από όλη την Ελλάδα.
9. Μια βδομάδα πριν από τη μεγάλη παρέλαση, γίνεται η Παιδική Καρναβαλική Παρέλαση με τη συμμετοχή των μαθητών όλων των τάξεων, από το Νηπιαγωγείο μέχρι το λύκειο. Έχει καθιερωθεί πλέον τα τελευταία χρόνια ως το μεγαλύτερο παιδικό αποκριάτικο ξεφάντωμα. Πρόκειται για την κορυφαία στιγμή όχι μόνο της Αποκριάς, αλλά και όλης της χρονιάς για τα παιδιά και τους γονείς.
10. Το βράδυ του τελευταίου Σαββάτου διοργανώνεται η Βραδινή Καρναβαλική Παρέλαση, που αποτελεί ουσιαστικά το προοίμιο κι αναπόσπαστο μέρος για την κορύφωση των εορτών. Σ’ αυτή συμμετέχουν ελεύθερα οι καρναβαλιστές, ντυμένοι με παλαιότερες στολές. Η παρέλαση καταλήγει στην Κεντρική Πλατεία όπου στήνεται ένα μεγάλο πάρτι. Αργότερα το πάρτι μεταφέρεται στα σοκάκια, τις πλατείες και τα μπαράκια της Παλιάς Πόλης μέχρι το πρωί.
11. Την επόμενη μέρα, τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, γίνεται η Μεγάλη Καρναβαλική Παρέλαση, το αποκορύφωμα των Θρακικών Λαογραφικών Εορτών. Άρματα, χιλιάδες καρναβαλιστές, μικροί και μεγάλοι ξεχύνονται στους δρόμους της πόλης σε ξέφρενους ρυθμούς, σε μία πανδαισία χρωμάτων, ήχων και γλεντιού. Η παρέλαση ξεκινάει από την είσοδο της πόλης και καταλήγει στο Γήπεδο του Α.Ο. Ξάνθης διασχίζοντας μια διαδρομή 3 χλμ. και τελειώνει με ένα υπαίθριο πάρτι των συλλόγων.
12. Το Καρναβάλι Ξάνθης κλείνει με την Τελετή Λήξης και το έθιμο της καύσης του ομοιώματος του Τζάρου στον ποταμό Κόσυνθο με συνοδεία φαντασμαγορικών πυροτεχνημάτων.
13. Ο Τζάρος ήταν ένα κατασκευασμένο ανθρώπινο ομοίωμα, τοποθετημένο πάνω σε έναν σωρό από πουρνάρια. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, ο Τζάρος καιγόταν στο κέντρο μιας αλάνας, πλατείας ή σε υψώματα, για να μην έχουν το Καλοκαίρι ψύλλους. Το έθιμο αυτό το έφεραν οι πρόσφυγες από το Σαμακώβ της Ανατολικής Θράκης και αναβιώνει κάθε χρόνο από τους κατοίκους του ομώνυμου συνοικισμού, ο οποίος βρίσκεται κοντά στη γέφυρα του ποταμού Κόσυνθου. Η ονομασία Τζάρος προέκυψε από τον ιδιόρρυθμο ήχο (τζ,τζ,τζ) που δημιουργούσε η καύση του θάμνου.
14. Κάθε χρόνο ένα διαφορετικό θέμα επιλέγεται από το Κέντρο Πολιτισμού του Δήμου Ξάνθης και βάσει αυτού οι σύλλογοι δημιουργούν τις καρναβαλικές στολές.
15. Η Βασίλισσα του Καρναβαλιού επιλέγεται μετά από διαγωνισμό και ψηφοφορία από τους Συλλόγους και το Κέντρο Πολιτισμού ή με απευθείας ανάθεση από το Κέντρο Πολιτισμού.
16. Τίτλος του φετινού Καρναβαλιού είχε προταθεί να είναι «Καρναβάλι Ξάνθης - Πόλη μαγική» αλλά τελικά αποφασίστηκε, ότι θα είναι «Ιδού η Ξάνθη, ιδού το χοροπήδημα».
17. Η Ξανθιώτισσα τραγουδίστρια Νίνα Μαζάνη θα είναι η παρουσιάστρια για την φετινή παρέλαση του Ξανθιώτικου Καρναβαλιού μέσα από τη συχνότητα της ΕΡΤ3, ένας ρόλος που μέχρι πρότινος είχε ο Χρήστος Νέζος.
19. Στο φετινό Καρναβάλι Ξάνθης θα εμφανισθούν ζωντανά οι: Ήβη Αδάμου, ο Τόνυ Σφήνος, η Ανδρομάχη, οι Marseaux & Solmeister, οι Underhill West, οι Alcatrash και οι Banda Entopica.
21. Στις 27 Φεβρουαρίου 2020, τρεις μέρες πριν τη Μεγάλη Καρναβαλική Παρέλαση, ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης και ο υπουργός Εσωτερικών Τάκης Θεοδωρικάκος αποφάσισαν τη ματαίωση των καρναβαλικών εκδηλώσεων σε όλη τη χώρα, «λόγω άμεσου κινδύνου της δημόσιας υγείας», έπειτα από τρίτο επιβεβαιωμένο κρούσμα του κορωνοϊού στην Ελλάδα. Ως εκ τούτου, το Καρναβάλι της Ξάνθης για το 2020 ακυρώθηκε, όπως ήταν λογικό.
22. Η πανδημία του κορωνοϊού δεν επέτρεψε να πραγματοποιηθεί το Ξανθιώτικο Καρναβάλι και τις δύο επόμενες χρονιές, 2021 και 2022. Το 2022 επιτράπηκαν μόνο 3 δια ζώσης συναυλίες, ενώ το κάψιμο του Τζάρου μεταδόθηκε διαδικτυακά. Το Ξανθιώτικο Καρναβάλι επέστρεψε το 2023 στους κανονικούς του ρυθμούς, μετά από τρία χρόνια αναβολής, με το θέμα και τις στολές του 2020.
23. Οι πρωταγωνιστές του Καρναβαλιού είναι οι πολιτιστικοί σύλλογοι οι οποίοι συμμετέχουν κάθε χρόνο στην Μεγάλη Καρναβαλική Παρέλαση, ο καθένας με τη δικιά του, ξεχωριστή, αποκριάτικη στολή. Κάθε σύλλογος ράβει τις στολές του με βάση το θέμα του Καρναβαλιού και τις διαθέτει στο κοινό.
24. Η σειρά των συλλόγων που συμμετέχουν στη Μεγάλη Καρναβαλική Παρέλαση προκύπτει πάντα μετά από κλήρωση.
25. Η αποκριάτικη περίοδος για την Ξάνθη και την ευρύτερη περιοχή αποτελεί από τους βασικούς οικονομικούς πνεύμονες και τουλάχιστον το 60% του ετήσιου τζίρου των επιχειρήσεων απορροφάται από τη συγκεκριμένη περίοδο.
26. Τα ξενοδοχεία της Ξάνθης και τα Airbnb για εκείνες τις ημέρες καταγράφουν πληρότητες σχεδόν στο 100% ενώ γεμάτα είναι και τα ξενοδοχεία γειτονικών νομών.
18°
