Το καφέ «Ενοχές» άνοιξε πριν από λίγες μέρες στον πρώτο όροφο του νεοκλασικού κτιρίου της γωνίας Απελλού και πλατείας Ναυαρίνου. Με το που περνάς την πόρτα του μοιάζει να τηλεμεταφέρεσαι σε στέκι κυνηγών της New Bohemia, μιλώ για εκείνο από τα δωμάτιά του όπου δεσπόζουν το κεφάλι ενός βαλσαμωμένου ελαφιού και ένα τεράστιο τραπέζι προορισμένο να υποδέχεται πολυπληθείς παρέες.
Η διακόσμηση των άλλων δωματίων ποικίλλει. Θα μπορούσε να είναι μέρος της κατοικίας της Ζυράννας Ζατέλη, καθώς ζωγραφιστοί γάτοι στους πίνακες των τοίχων και παλιά κρεβάτια που μεταποιήθηκαν σε καναπέδες, περικυκλωμένοι από βελούδινες πολυθρόνες και ατμοσφαιρικά παλιοκαιρίσια αμπαζούρ, του χαρίζουν ατμόσφαιρα μυστηριακή: θα κερνούσε άνετα εδώ ένα λικεράκι ο Μποντλέρ τους Ρεμπό και Βερλέν και, μέχρι να έρθει η παραγγελία, θα ζωγράφιζε ο Πικάσο το πορτρέτο της γκαρσόνας στον κατάλογο. Ίσως θα μπορούσε να είναι και σκηνικό από ταινίες του Βισκόντι, κουλτουροκαφενείο στην Πράγα, συνοικιακό καταφύγιο στο Κρόιτζμπεργκ.
Το καφέ «Ενοχές» λειτουργεί μέσα μου σαν χρονομηχανή, ξεροσταλιάζω για τη σοκολάτα με γεύση μπισκότο που παράγγειλα και νιώθω μια απίστευτη οικειότητα να με πλημμυρίζει. Είμαι πάντα ορκισμένος θαμώνας στεκιών που διαφοροποιούνται από την τάση, που πάνε κόντρα στην κυρίαρχη αισθητική που μεταμόρφωσε τη θεσσαλονικιώτικη cafe society της τελευταίας δεκαετίας σε μια θλιβερά ομοιόμορφη, από πλευράς διακόσμησης, «χώρα» του μίνιμαλ. Οι καναπέδες, οι πολυέλαιοι, τα απρόσωπα inox σκεύη, οι πίνακες με το Μανχάταν ή οι ταπετσαρίες-απομίμηση κυριλέ παριζιάνικων μπουλανζερί, τα μοναστηριακά σουηδικού σχεδιασμού τραπέζια, που δεσπόζουν στην πλειοψηφία των καφέ της πόλης, με ξενερώνουν. Δεν με εντυπωσιάζουν γιαπωνέζικα κόνσεπτ και δανέζικες λεπτομέρειες που ξεπατικώνουν οι διακοσμητές, κλεψουάρ ιδέες από το «Wallpaper».
Δεν μου αρέσει όμως κι ο αντίποδας – άλλη τάση κι αυτή στη Θεσσαλονίκη! Μιλώ για καφενέδες και λοιπά «παραδοσιακά», «νησιώτικα» και «κάν’ το όπως στην Ικαρία» πρότζεκτ, για αμετανόητους βουκόλους φαν της ελληνικής υπαίθρου. Όχι άλλη σκηνοθετημένη φο πατριδογνωσία, τζουράδες στους τοίχους και Ελύτη στις χαρτοπετσέτες! Και, προπάντων, για καφέ ήρθαμε, όχι για ρακές και τσίπουρα, τι τάση κι αυτή: καφεΐνες, ξύδια, Μάνου Τσάο, Θανάσης Παπακωνσταντίνου, Βαρκελωνίκη σε λέω.
Εμπρός λοιπόν στο δρόμο που με ευλάβεια έχουν χαράξει η «Pastaflora» και ο «Θερμαϊκός», το «Έλξατε» και το «Micromond» της Ισαύρων, ο «Φρειδερίκος» και το «Λουξ» στην Ολύμπου, τα «Ελίτ» και «Αστόρια» στο Ναυαρίνο, ο «Ιπποπόταμος» στη Ροτόντα και η «Εφημερίδα» στη Φιλικής Εταιρείας. Κι όπου αλλού έχουν στηθεί μαγαζιά με προσωπικότητα ορίτζιναλ, κι όχι κακέκτυπες απομιμήσεις.
Ένα επίσης ατού αυτών των καφέ είναι πως δεν καλλιγραφούν επί των καπουτσίνο. Ο μπάρμαν δεν σχεδιάζει στο αφρόγαλο πουλιά ή κινεζικά ιδεογράμματα, όπως συμβαίνει στα άλλα καφέ της πόλης. Ένας φίλος μου, αστειευόμενος, λέει πως πλέον στα καφέ της Αριστοτέλους, πρωτεύουσας της βλαχοτρεντουριάς, για να προσληφθείς χρειάζεται να έχεις πτυχίο από Καλών Τεχνών κι όχι να ξέρεις τα μυστικά της γεύσης.
Ο ίδιος φίλος μου, μέγας εραστής της αγνής κι όχι «πειραγμένης» cafe society, έχει θέμα και με τους mixologists και τους baristas, «για μπαρμάνι καλό και καφετζή τεχνίτη ψάχνω, εκεί να με πας κι όχι στα άλλα τα μεταμονδέρνα, όπου από ξένες γλώσσες σκίζουν και οι “καλλιτέχνες” της μπάρας έχουν έως και καρτ βιζίτ, σχεδιασμένη από graphic designer, αλλά από ποτά τζίφος»!
Κακίες! Αλλά που μέσα τους περιέχουν μια πανθομολογούμενη αλήθεια: σπάνια πλέον ανοίγουν στέκια με προσωπικότητα κι όχι ιδέα κακοδανεισμένη και εκτελεσμένη με την απαραίτητη γκλαμουριά, alternative ή mainstream. Σε μια πόλη βέβαια όπου η ανεργία χτυπάει κόκκινο και το άνοιγμα new age κομψών φραπεδερί μοιάζει με τη μόνη επιχειρηματική δραστηριότητα που ευδοκιμεί, είναι τέτοιος ο ανταγωνισμός που αναπόφευκτα ωθεί στην «εξειδίκευση» και σε κάθε είδους «στιλιστικά» ατοπήματα. Όμως γκώσαμε! Γι’ αυτό και με ενθουσιάζουν τα μικρά, αυτόνομα, έξω από την τάση στέκια. Με εξαίρεση τις «Ενοχές», είχα να δω πολύ καιρό στη Θεσσαλονίκη να ανοίγει κατάστημα μαζικής εστίασης με αύρα αυθεντική και όχι κακή αντιγραφή βιεννέζικων, δανέζικων ή άλλων μεγαλόσχημα κακοαντιγραμμένων ιδεών που πουλούν επαρχιώτικη μίμηση κοσμόπολης. Ο ίδιος σοφός φίλος μου επιγραμματικά συνοψίζει τη Salonique Café Society: πολύ concept, πολύ attitude, αλλά δημιουργία και γκαγκάν πουθενά!
Κεντρική φωτό: Από το «Αιδοιολόγιο», μια έκθεση «αποκρυφιστικής» ζωγραφικής του Γιώργου Τζινούδη στην «Εφημερίδα»
18°
