Μια αποστολή στη Σεούλ αναζωπυρώνει μνήμες από τον Ξεχασμένο Πόλεμο, δίνει καινούργιες προοπτικές, αφηγείται ιστορίες

Ο πόλεμος της Κορέας ξεκίνησε όταν τα στρατεύματα της Βόρειας Κορέας εισέβαλαν στη Νότια Κορέα στις 25 Ιουνίου 1950 και διήρκεσε μέχρι το 1953. Η Κορέα από το 1910 έως το 1945 ήταν ιαπωνική αποικία. Στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου καταλήφθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σοβιετική Ένωση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρότειναν τη διαίρεση της χώρας κατά μήκος του 38^ου παραλλήλου. Από το 1945 μέχρι να δημιουργηθεί μια ανεξάρτητη κυβέρνηση, οι δύο χώρες συμφώνησαν σε διπλή διοίκηση με τους Σοβιετικούς πάνω από τον 38^ο παράλληλο και τους Αμερικανούς κάτω από αυτόν. Η αυθαίρετη διάσπαση δημιούργησε προβλήματα από την αρχή, τα οποία επιδεινώθηκαν μόνο από τις ιδεολογικές διαφορές των χωρών που ελέγχουν. Επίσης, ο λαός της Κορέας το περιφρόνησε, καταφεύγοντας περιστασιακά στη βία για να διαμαρτυρηθεί για αποφάσεις στις οποίες δεν έπαιζε κανέναν ρόλο.

Ο Τσαρλς Κ. Άρμστρονγκ, καθηγητής Κορεατικής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, έχει πει: «Ήταν ένας τρόπος ώστε η Αμερική να διατηρήσει την επιρροή της στη χερσόνησο, η οποία συνόρευε με τη Ρωσία. Μια διχασμένη Κορέα ήταν κάτι πρωτόγνωρο». Κι όμως ένα χάσμα που διήρκησε μέσα στον χρόνο εξαιτίας των ανταγωνιστικών οραμάτων. Ήταν ένας εμφύλιος πόλεμος που κατέστρεψε την Κορέα. Οι ιστορικοί αναφέρουν ότι τρία έως και τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι σκοτώθηκαν. Το 70% των νεκρών μπορεί να ήταν άμαχοι. Τεχνικά, ο πόλεμος της Κορέας δεν τελείωσε. Οι μάχες σταμάτησαν όταν η Βόρεια Κορέα, η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέληξαν σε ανακωχή το 1953. Αλλά η Νότια Κορέα δεν συμφώνησε με την ανακωχή και δεν υπογράφηκε ποτέ επίσημη συνθήκη ειρήνης.

Σε αυτό τον πόλεμο, όταν η ίδια έχει μόλις βγει από τον δικό της εμφύλιο, συμμετέχει και η Ελλάδα. Το 1950, στις 16 Νοεμβρίου του 1950, ένα τάγμα χιλίων ανδρών του ελληνικού στρατού, αναχώρησε από τον Πειραιά, με το αμερικανικό οπλιταγωγό «Τζένεραλ Χαν» για την άγνωστη Κορεατική χερσόνησο. Για τρία χρόνια συνολικά ταξίδεψαν πάνω από τρεις χιλιάδες άνθρωποι. Εκατό ογδόντα έξι στρατιώτες δεν επέστρεψαν ποτέ πίσω, εξακόσιοι πενήντα στρατιώτες τραυματίστηκαν. Έξω από τη Σεούλ, στην κοιλάδα των ηρώων, υπάρχει ένα μνημείο προς τιμή των Ελλήνων που έπεσαν στη μάχη. 

Οι Έλληνες στρατιώτες που συμμετείχαν στον πόλεμο της Κορέας εκτός από τροφή, ένδυση, ξεκούραση είχαν ανάγκη να πιαστούν από κάπου, να πάρουν δύναμη για να αντέξουν. Είχαν ανάγκη και από την πίστη τους. Το αποδεικνύουν τα κειμήλια, τα πολύτιμα λειτουργικά σκεύη, που αποτελούσαν απαραίτητο και ταυτόχρονα αναπόσπαστο κομμάτι του Ελληνικού Εκστρατευτικού Σώματος Ελλάδας (Εκ.Σ.Ε.), κατά τη διάρκεια του κορεατικού πολέμου (1950-1953), αλλά και μετά την ανακωχή, που παρέμεινε το Εκ.Σ.Ε. ως ειρηνευτική δύναμη (1953-1955). 

Η συλλογή περιλαμβάνει: Άγια Ποτήρια, Δισκάρια, Αστερίσκους, Λόγχες  και Λαβίδες, Ιερά Ευαγγέλια και λειτουργικά βιβλία, έναν ασημένιο σταυρό ευλογίας, για την τέλεση της Θείας Λειτουργίας και των άλλων ιεροπραξιών στο στρατόπεδο υπό των Ελλήνων στρατιωτικών ιερέων. Κάποια από τα ιερά σκεύη είναι ασημένια με χαραγμένα τα αρχικά γράμματα των λέξεων Ε(λληνικός) Σ(τρατός). Επίσης διασώθηκαν το λάβαρο της Αναστάσεως για την τέλεση της γιορτής του Πάσχα στο στρατόπεδο, και αρκετές φορητές εικόνες αγίων.

Στη Σεούλ ανάμεσα σε μοντέρνα κτίρια, σε ουρανοξύστες, ένας τρούλος προβάλλει. Ανήκει στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Ανάμεσα σε πενηνταόροφους ουρανοξύστες σε εικοσαόροφες πολυκατοικίες, υπάρχει μια φωλιά της Ορθοδοξίας.

Σεούλ: Oμάδα συντηρητών αρχαιοτήτων και έργων τέχνης ανέλαβαν την αποκατάσταση κειμηλίων από τη συμμετοχή της Ελλάδας στον Ξεχασμένο Πόλεμο

Μετά από πρόσκληση του μητροπολίτη Κορέας Αμβρόσιου, ομάδα συντηρητών αρχαιοτήτων και έργων τέχνης, με επικεφαλής τον Ηλία Παπαγεωργίου, ταξίδεψαν στη Σεούλ για να πραγματοποιήσουν ένα όνειρο δεκαετιών, των ανθρώπων που ζουν εκεί. Στο εγχείρημα αυτό της συντήρησης των πολυτίμων κειμήλιων προσέφεραν κάθε δυνατή βοήθεια με πολύ κέφι πολλοί εθελοντές Κορεάτες, που έχουν ασπαστεί την Ορθόδοξη πίστη και κάποιοι ορθόδοξοι μετανάστες στην Κορέα από Ουκρανία και Ρωσία. 

Οι Κορεάτες είναι κυρίως προτεστάντες, καθολικοί, βουδιστές, ορθόδοξοι, δεν υπάρχουν μουσουλμάνοι. Είναι άνθρωποι που είναι βγαλμένοι από άλλες εποχές. Μια πόρτα ανοιχτή, μια αγκαλιά για όποιον τη ζητήσει. Οι λειτουργίες της ορθόδοξης κοινότητας γίνονται στα Κορεάτικα, οι προσευχές μεταφρασμένες στα Κορεάτικα. Η Ελένη, η Σοφία ψέλνουν στα Κορεάτικα. Η Τατιάνα, Κορεάτισα και αυτή, καταξιωμένη καλλιτέχνης στην πατρίδα της, διδάσκει εδώ στις εγκαταστάσεις της Μητρόπολης, αγιογραφία και την τέχνη του ψηφιδωτού, γνώσεις που απέκτησε στην Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, όπου σπούδασε πριν χρόνια.  Άνθρωποι που ταξιδεύουν στην μακρινή  Ελλάδα, σπουδάζουν κι ύστερα επιστρέφουν στην Κορέα ζώντας με ό,τι Ελληνικό θέλησαν να κάνουν δικό τους. 

Ο Ηλίας Παπαγεωργίου μου είπε ότι η πολυχρωμία, η διαφορετικότητα, η αλληλεγγύη που ένιωσε ήταν πρωτόγνωρη. Κατά τη διάρκεια της συντήρησης, ότι το κύριο συναίσθημα είναι ο σεβασμός, πάμπολλες ιστορίες και εικόνες περνούν από το μυαλό σου. «Εάν βρεις ένα χάραγμα, ένα όνομα, όλο αυτό παίρνει μια άλλη διάσταση. Βρήκαμε τους δωρητές, και στις εικόνες χρονολογίες, εικόνες του 1895 φτιαγμένες στη Ρωσία, από τεχνίτες της εποχής». Κι όλα αυτά ζωντανεύουν ξανά, παίρνοντας έναν καινούργιο ρόλο στη ζωή των πιστών της Σεούλ. 

Αντικείμενα ενώνουν διαφορετικούς λαούς, με κοινή πίστη. Αντικείμενα λατρείας και πίστης, μια εικόνα εμποτίζεται με τόσους πολλούς διαφορετικούς συμβολισμούς. 

«Σε όποια ανάγκη προκύπτει υπάρχει παραπάνω από ένας που θα σταθεί αρωγός χωρίς πολλές κουβέντες. Απλά επειδή νιώθουν ότι έχεις ανάγκη σε βοηθούν. Ελληνικό τυπικό στα Κορεάτικα. Συμπαντότητα του Χριστιανισμού. Άνθρωποι βγαλμένοι από κάποιο μυθιστόρημα. Δεν μπορείς να πιστέψεις ότι είναι αληθινό. Σε αυτή τη φωλιά δεν υπάρχει φυλή, όποια γλώσσα κι αν μιλάς είσαι καλοδεχούμενος και γίνεσαι κομμάτι τους. Η συντήρηση ήταν ένα πανηγύρι, όλοι εθελοντές. Δούλευαν σε ομάδες, και έψαχναν να βρουν όλα τα υλικά που μας έλειπαν. Όταν ήταν υπουργός πολιτισμού η Μελίνα Μερκούρη τους έστειλε δυο κοντέινερ με αγάλματα, αρχαία ελληνικά αντίγραφα από το αρχαιολογικό μουσείο, σε φυσικό μέγεθος που τα εκθέτουν εκεί. Είναι ένα κομμάτι του ελληνισμού που δεν πρέπει να μένει στην αφάνεια».

Τα κειμήλια αποκτούν ένα άλλο συμβολισμό. Χάνεται η λήθη, αναγεννιούνται, οι συντηρητές μαζί με τους εθελοντές πήραν από τα σκεύη αυτά τη σκουριά της λήθης. Απέκτησαν μια καινούργια ζωή σε περίοδο ειρήνης, οι συμβολισμοί αλλάζουν. Οι στρατιώτες τα πήραν μαζί τους για να τους θυμίζουν την Ελλάδα και την Ορθοδοξία. Τα αντικείμενα σήμερα προσφέρουν χαρά σε άλλους πιστούς. Ο Ηλιόδωρος, Κορεάτης και αυτός, τραβάει τις φωτογραφίες, κατά τη διάρκεια της συντήρησης κι αποτυπώνει τις στιγμές, να φύγει η σκουριά χωρίς να φύγει η μνήμη, των ανθρώπων που έδωσαν τη ζωή τους. Αυτός είναι ο στόχος. 

Στιγμές Ιστορίας 

«Στὶς 25 Ἰουνίου 1950, ὡς γνωστόν, ἄρχισε ὁ κορεατικὸς πόλεμος (25/6/1950-27/7/1953). Οἱ ὀρθόδοξοι Κορεάτες, ὅπως καὶ οἱ περισσότεροι συμπατριῶτες τους ὑπέφεραν τὰ πάνδεινα. Οἱ περισσότεροι προκειμένου νὰ σωθοῦν κατέφυγαν στὸ Μπουσὰν καὶ στὰ νότια διαμερίσματα τῆς χώρας. Ἔτσι τὸ ὀρθόδοξο ποίμνιο διασκορπίστηκε. Σημαντικὴ πνευματικὴ καὶ ὑλικὴ βοήθεια πρόσφερε σ᾽ αὐτὴ τὴν τραγικὴ ἐποχὴ τὸ Ἐκστρατευτικὸ Σῶμα Ἑλλάδας (Εκ.Σ.Ε.)⁴⁵ στὴν Κορέα (1950-1955), ποὺ συμμετεῖχε στὴν εἰρηνευτικὴ δύναμη τοῦ Ὀργανισμοῦ Ἡνωμένων Ἐθνῶν, καὶ ἰδιαιτέρως οἱ στρατιωτικοὶ ἱερεῖς, ποὺ συνόδευαν τὸ Εκ.Σ.Ε. γιὰ τὶς λειτουργικές του ἀνάγκες, οἱ ὁποῖοι εἶναι, κατ᾽ οὐσίαν, οἱ πρῶτοι Ἕλληνες Ὀρθόδοξοι Ἱεραπόστολοι στὴν Κορέα. Τὰ μέλη τοῦ Εκ.Σ.Ε. κατὰ τὴν περίοδο τοῦ πολέμου, ἀλλὰ πολὺ περισσότερο ἀπὸ τὴν ἀνακωχὴ (27/7/1953) μέχρι τὸν σταδιακὸ ἐπαναπατρισμό τους (31/12/1955) μερίμνησαν, μετὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Σεοὺλ ἀπὸ τοὺς Βορείους, γιὰ τὴν ἐπανασύνδεση τῶν Ὀρθοδόξων Κορεατῶν μὲ τὴν Ἐκκλησία. Πολλὲς φορὲς ἐπισκέπτονταν τοὺς Ὀρθόδοξους Κορεάτες στὴν Σεοὺλ γιὰ νὰ τοὺς προσφέρουν τρόφιμα καὶ ἄλλα εἴδη πρώτης ἀνάγκης, προστάτευσαν τὰ ὀρφανὰ τοῦ πολέμου, στήριξαν στὴν πίστη τὸ ὀρθόδοξο ποίμνιο, ποὺ μετὰ τὴν ἐξαφάνιση ἀπὸ τοὺς Βορειοκορεάτες, ὅπως σημειώσαμε ἀνωτέρω, τοῦ ἱερέα τους π. Ἀλεξέι Κίμ (9/7/1951) εἶχε μείνει χωρὶς ποιμένα, βάπτισαν παιδιὰ καὶ ἐνήλικες, τέλεσαν ἐκκλησιαστικοὺς γάμους, θ. Λειτουργίες κ.λπ”. 

«Στὶς 25 Δεκεμβρίου τοῦ 1955, μετὰ ἀπὸ τὴν θ. Λειτουργία τῶν Χριστουγέννων, ἡ Γενικὴ Συνέλευση τῆς Ὀρθόδοξης Κοινότητας τοῦ Ἁγίου Νικολάου Σεοὺλ ἀποφάσισε ὁμόφωνα νὰ ζητήσει τὴν ὑπαγωγή της στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως, μέσῳ τῆς Ἑλληνικῆς Ὀρθοδόξου Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀμερικῆς. Τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, ἐπὶ πατριαρχίας τοῦ μεγάλου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἀθηναγόρα, ἔκανε δεκτὸ τὸ αἴτημα καὶ ἀπὸ τότε μέχρι σήμερα ἡ ἐν Κορέᾳ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι Ἐπαρχία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου».