Καστοριά Voice

Δύο ώρες οδήγηση μακριά από τη Θεσσαλονίκη –χίλια τα έτη σου ας είναι, ω Νέα Εγνατία– και η θάλασσα του Θερμαϊκού μετατρέπεται στη διάσημη λίμνη του γλυκού νερού, όπου γύρω της αναπτύσσεται η πόλη της Καστοριάς. Η λίμνη μαζί με τα εργοστάσια επεξεργασίας δέρματος και γούνας είναι οι δεσπόζουσες εικόνες καθώς μπαίνεις, οι στερεοτυπικές αφηγήσεις μέσω των οποίων πρωτόμαθα για την πόλη από τα βιβλία της Γεωγραφίας. Μόνο που πλέον τίποτα δεν είναι όπως στις παλιές καρτ ποστάλ.

Αδυνατώντας να προβλέψουν τις νέες αναδυόμενες αγορές, όπως αυτές των αραβικών χωρών αλλά και της Άπω Ανατολής, οι βιοτέχνες της πόλης παγιδεύτηκαν σε συμφωνίες με τη Ρωσία, που όμως έπαψαν να είναι προσοδοφόρες. Οι εξαγωγές μειώθηκαν, η δουλειά έπεσε, τα μεροκάματα του τεχνίτη κινούνται σε ύψη ξεροκόμματου, τα αποτελέσματα γνωστά. Τεράστια δάνεια που είναι αδύνατον να αποπληρωθούν, ανεργία, οικονομικός μαρασμός, γκρίνια και φρέντο καφέδες με θέα τη λίμνη.

Όλα περιστρέφονται γύρω της, η πόλη είναι σε ένα συνεχή μαζί της διάλογο, την κοιτούν τα μακεδονικής αρχιτεκτονικής παλιά σπίτια του καλοδιατηρημένου οικισμού Ντολτσός αλλά και τα ρημαγμένα ή παρατημένα λόγω κρίσης παλιά αρχοντικά, που τη νύχτα, καθώς περιπλανιέσαι στα στενά της παλιάς πόλης, σου προξενούν ένα δέος. Την ποδηλατούν ή την περπατούν περιμετρικά, οι διαδρομές που σου χαρίζει άλλωστε είναι μαγικές. Κι ας χαλάει το ειδυλλιακό της βόλτας η ρύπανση. Στις άκρες της, οι όχθες έχουν χρώμα αρρωστημένα πράσινο, ένας πλούτος μολυσμένων ουσιών επιπλέει και καταλαμβάνει μεγάλο κομμάτι της. Παρ’ όλα αυτά η λίμνη επιμένει να προσφέρει χαρές, τέτοιον καιρό πριν από δυο χρόνια η πόλη ήταν στους δρόμους πανηγυρίζοντας το χάλκινο της Χριστίνας Γιαζιτζίδου, αθλήτριας του ντόπιου Ναυτικού Ομίλου, στο διπλό σκιφ ελαφρών βαρών των Ολυμπιακών του Λονδίνου.

Οι Καστοριανοί είναι άνθρωποι αλέγροι και χαμογελαστοί, η κρίση μπορεί να χτυπά αδυσώπητα, είναι όμως η πόλη τους, παλεύουν να αναστηλώσουν το μεγαλείο που χάθηκε και να χτίσουν το αύριο με αυτά που έχουν. Ραντεβού στα «μελλοντάδικα», για να παραφράσω και το βουλευτή τους Βαγγέλη Διαμαντόπουλο, της γνωστής «κόκκινης» οικογένειας, που εκλέγεται εδώ!

Σάββατο βράδυ στο Ενυδρείο της πόλης μια εκατοστή άνθρωποι συζητάμε για τους «Ιχθύες ως Σύμβολο και ως Τεχνούργημα». Το βιβλίο των Γιάννη Πάσχου και Μαίρης και Ευαγγελίας Γκούβα, είναι άλλωστε και ο λόγος που βρίσκομαι εδώ. Μια λαμπρή έκδοση του Ίνδικτου, όπου ο Γιουνγκ και ο Νίκος Εγγονόπουλος, ο Φρόιντ, ο Ιησούς, τα χρυσόψαρα του Κόπολα στον «Αταίριαστο», η θάλασσα και τα ψάρια ακτινογραφούνται στο πλαίσιο μιας διεπεστημονικής αφήγησης με τρόπο μαγικό. Ενθουσιάζομαι!

Νυχτερινές δροσούλες που το βράδυ επιβάλλουν κλειστά παράθυρα και ύπνο με κουβέρτα, εφόσον το κρύο επισκέπτεται την Καστοριά λίγο πιο γρήγορα από τη Θεσσαλονίκη, και καλή ζωή! Στην ταβέρνα «Χρουπίτσα», μερικά χιλιόμετρα παρά έξω, στο Άργος Ορεστικόν, με δεινά, καλοψημένα και τρισεύγευστα κρέατα, η Πέπη και ο Παύλος μου μιλούν για τη ζωή στην περιοχή: παλιά δεν ήταν τίποτα να πετάγεσαι στη Θεσσαλονίκη ή την Αθήνα για δουλειές ή συναυλίες, θέατρα και μουσικές. Όμως η κρίση και οι βενζίνες κάνουν τις εξόδους από το νομό αποτρεπτικές, οι άνθρωποι περιχαρακώνονται στα εντός και επί τα αυτά.

Μια ώρα δρόμο, διασχίζοντας δάση και πινακίδες που γνέφουν για Φλώρινα, Γράμμο-Βίτσι και Κρυσταλλοπηγή-Αλβανία, κατρακυλούμε στο χωριό Μικρολίμνη που φιλάει την Πρέσπα. Η λίμνη είναι ανταριασμένη, σκοτεινή, καθώς αντανακλά τα μαύρα σύννεφα που κράζουν πάνω από τα νερά της. Στην ταβέρνα της Άρτεμης με μυούν στη γεύση της αλεσμένης πιπεροσαλάτας αϊβάρ και στα παντζάρια που κονιορτοποιημένα με κάρι και καρότο παράγουν γλυκιά γεύση σαν τσουρέκι με μαχλέπι, με αποτέλεσμα να πιστεύω πως τα έφτιαξε ο Τερκενλής.

Με κοροϊδεύουν οι συνδαιτημόνες, τσουγκρίζουμε ποτήρια, ανασκοπούμε: Δύο ώρες μακριά από τη Θεσσαλονίκη βρίσκεται ο πλανήτης Καστοριά. Η ζωή κυλά δύσκολα αλλά και γλυκά. Παρέχει μια ραχάτικη ασφάλεια, όπως κάθε επαρχία, αναπολεί τα περασμένα κλέη αλλά και προσπαθεί να ανορθωθεί. Μέσω ανθρώπων όπως η Άννα, ψυχή του Ενυδρείου. Ή των παιδιών του συλλόγου Σπασμένο Ρόδι, που στήνουν θέατρα και μουσικές, εικαστικά και δράσεις που ξεφεύγουν από τα χάλκινα όργανα και την ορθόδοξη μόνο πατριδογνωσιακή αφήγηση ιστοριών του τόπου. Η άλλη Καστοριά, το παράθυρο στο μέλλον, χτίζεται αργά, με πείσμα και σαράκι. Αλλά υπάρχει και ταράζει το χθες, που πεισματικά μόνο αναπολεί και μεμψιμοιρεί προτάσσοντας ακινησία και ατολμία. Υπόσχομαι πως θα ξανάρθω και μάλιστα πιο γρήγορα από το Ραγκουτσάριο καρναβάλι του Ιανουαρίου».