Οι Superstar Cities και η πανδημία

Οι βιντεοκλήσεις που κάνουμε με τις πιτζάμες μας είναι μέρος μιας καινούργιας βιομηχανικής επανάστασης, αλλά η μετάβαση στην τηλε-εργασία έχει σημαντικές  συνέπειες για τις μεγάλες παράκτιες πόλεις των ΗΠΑ.

Αν οι περισσότεροι άνθρωποι που μπορούν να εργαστούν εξ αποστάσεως -είναι προφανές ότι δεν μπορούν να ασκηθούν όλα τα επαγγέλματα με τηλε-εργασία- επιλέξουν να μείνουν στο σπίτι, θα δημιουργηθεί μια τεράστια αγορά προσωπικών υπερ-υπολογιστών. Κάθε σπίτι θα αποκτήσει όχι μόνο ένα κλασικό λάπτοπ αλλά πιθανότατα ένα μηχάνημα που τα κάνει όλα. Τον «super-commuter», τον άνθρωπο που διανύει μεγάλες διαδρομές καθημερινά για να πάει στο τόπο της εργασίας του, θα αντικαταστήσει ο super computer, με τον οποίον μέχρι πρότινος δεν ήταν εξοπλισμένοι όλοι οι άνθρωποι. Ωστόσο, οι λιγότερες μετακινήσεις από το σπίτι στον χώρο της δουλειάς ενδέχεται να αλλάξουν τη φυσιογνωμία των μεγαλουπόλεων, χαρακτηριστικό γνώρισμα των οποίων είναι οι μεταφορές, δημόσιες και ιδιωτικές. Προπάντων, η τηλε-εργασία ήδη προκαλεί μια τάση μετανάστευσης από τις ακριβές μεγαλουπόλεις σε μικρότερες πόλεις ή στην επαρχία-εφόσον η γεωγραφική απόσταση δεν παίζει πια κανένα ρόλο στην εργασία.

Ο γενικός κανόνας του ανθρώπινου πολιτισμού είναι ότι οι άνθρωποι ζουν όπου εργάζονται. Πάνω από το 90% των Αμερικανών πηγαίνουν στη δουλειά οδηγώντας: η μετακίνησή τους διαρκεί κατά μέσον όρο 27 λεπτά. Αλλά η πανδημία δημιουργεί ακαταμάχητη τάση τηλε-εργασίας: το 2018, ήταν παράξενο και αγενές να ζητήσουμε από ένα αφεντικό να μιλήσουμε στο Skype αντί πρόσωπο με πρόσωπο ή να πούμε σε έναν επιχειρηματικό συνεργάτη να ενεργοποιήσει έναν σύνδεσμο Zoom λίγο μετά το μεσημεριανό μας και όχι κατά τη διάρκεια του. Η τεχνολογία τηλεδιάσκεψης υπήρχε, αλλά θεωρούνταν υποκατάστατο στις διαδικασίες των επιχειρήσεων: πριν από την πανδημία λιγότερο από 10% των Αμερικανών εργάζονταν εξ αποστάσεως σε καθεστώς πλήρους απασχόλησης. Σήμερα αυτά τα δεδομένα έχουν αλλάξει.

Οι παράκτιες μεγαλουπόλεις ενδέχεται να χάσουν μέρος του πληθυσμού τους: οι τιμές  πέφτουν στο κέντρο των μητροπολιτικών περιοχών. Δεκαετίες μετά την κατασκευή των αμερικανικών αυτοκινητόδρομων που επέτρεψε στις οικογένειες υψηλού εισοδήματος να μετακινηθούν από τα κέντρα στο κέντρο της πόλης στα απομακρυσμένα, πράσινα, προάστια, το Zoom κάνει σήμερα το ίδιο. Η τηλε-εργασία θα μπορούσε να μεταμορφώσει την Αμερική στη δεκαετία του 2020 όπως τη μεταμόρφωσαν οι αυτοκινητόδρομοι στις δεκαετίες του 1940 και 1950. Η έννοια του «super-commuter», δηλαδή του ανθρώπου που εργάζεται στο κέντρο της πόλης αλλά δεν μπορεί να πληρώσει στέγη κοντά στον τόπο εργασίας και κάνει μεγάλες διαδρομές κάθε μέρα, γίνεται σήμερα ηλεκτρονικός. Ο εργαζόμενος ταξιδεύει μέσα από τον ηλεκτρονικό του υπολογιστή και καλύπτει μεγάλες αποστάσεις.

Παραλλήλως, παρατηρούνται τάσεις φυγής από μεγαλουπόλεις σε μικρότερες πόλεις. Αυτή η «flight» σημαίνει μείωση εσόδων για πόλεις όπως το Σαν Φρανσίσκο, το Λος Άντζελες και η Νέα Υόρκη, όπου οι δημοτικές υπηρεσίες βασίζονται σε φόρους ιδιοκτησίας, φόρους επί των πωλήσεων και έσοδα αστικών συγκοινωνιών. Ίσως πρόκειται για την εκδίκηση της γεωγραφίας: καθώς οι τιμές των ακινήτων έχουν εκτοξευτεί, πολλοί κάτοικοι των αμερικανικών μητροπόλεων θα βρουν ευκαιρία να αναζητήσουν φτηνότερη διαβίωση αλλού. Ωστόσο, αν μειωθούν τα έσοδα των μεγαλουπόλεων θα υποβαθμιστούν οι υπηρεσίες τους και οι υποδομές τους πράγμα που θα τις κάνει ακόμα λιγότερο ελκυστικές.

Η απομάκρυνση από τις μεγαλουπόλεις μπορεί να δώσει ώθηση στην υπόλοιπη χώρα: Η εγκατάλειψη των πόλεων σούπερ σταρ θα μπορούσε να είναι κέρδος για την αμερικανική ενδοχώρα, όχι μόνο επειδή θα μειωθεί το κόστος στέγασης στις ακριβές πόλεις δημιουργώντας χώρο για μετακινούμενους της μεσαίας τάξης, αλλά και επειδή θα γονιμοποιήσει την ανάπτυξη σε άλλα μέρη. Πολλοί Αμερικανοί, καθώς είναι απομονωμένοι στο σπίτι, αναζητούν ευκαιρίες ακινήτων σε πιο μακρινά μέρη, από το Φοίνιξ της Αριζόνα μέχρι τα περίχωρα της Σεϊγιέν στο Γουαϊόμινγκ. Οι αναζητήσεις σε ιστοτόπους αγοραπωλησίας ακινήτων έχουν αυξηθεί κατακόρυφα κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης. Ήδη παρατηρείται αυξημένη ζήτηση για πόλεις της λεγόμενης Sun Belt, όπως το Φοίνιξ, το Νάσβιλ, το Όστιν του Τέξας, καθώς και ολόκληρη η πολιτεία της Φλόριντα. Το 2020 η ταχύτερα αναπτυσσόμενη πόλη ήταν το Φορτ Μάιερς της νοτιοδυτικής Φλόριντα.

Η επόμενη Silicon Valley δεν βρίσκεται πουθενά. Ή βρίσκεται παντού: Μια παράξενη πιθανότητα είναι ότι η επανάσταση της εξ αποστάσεως εργασίας θα εξαλείψει εντελώς την έννοια του μητροπολιτικού βιομηχανικού κόμβου, καθώς οι επιχειρήσεις θα έχουν εργατικό δυναμικό παντού στον κόσμο. Στην Καλιφόρνια, ιδιαίτερα στην πολύ ακριβή Bay Area, παρατηρήθηκαν οι περισσότερες διαρροές από κάθε άλλη περιοχή της χώρας, ενώ το Σιάτλ -το οποίο εκτοξεύτηκε από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 όταν έγινε το κέντρο της πληροφορικής και, κατά συνέπεια, κέντρο πολιτισμού, νεολαίας και κινητικότητας- εμφανίζει μεγάλες εκροές. Σήμερα, η οικονομία της καινοτομίας κατανέμεται άνισα. Τρεις πολιτείες -Νέα Υόρκη, Μασαχουσέτη και Καλιφόρνια- αντιπροσωπεύουν τα τρία τέταρτα όλων των επενδύσεων επιχειρηματικών κεφαλαίων  στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, αν μία από τις εταιρείες γίγαντες αποφάσιζε μετεγκατασταθεί στο Μαϊάμι ή στο Όστιν, θα προκαλούσε το περίπλοκο φαινόμενο ντόμινο που δημιουργεί ένα νέο κόμβο: μια κοιλάδα Quantum στο Όστιν ή μια «Wall Street South» στο Μαϊάμι.

Μετά την πανδημία, θα ήταν καλύτερα να σκεφτούμε τη Silicon Valley ως μια ιδέα διασκορπισμένη σε πολλά μέρη παρά σε ένα συγκεκριμένο κομμάτι γεωγραφίας: το 42% των επιχειρήσεων της Silicon Valley δηλώνουν σήμερα ότι η ιδέα της εξ αποστάσεως, χωρίς συγκεκριμένη έδρα δραστηριότητα είναι προτιμότερη από εκείνη με την παραδοσιακή έδρα.  Με τι ακριβώς θα μοιάζει αυτή η διευθέτηση; Ας πούμε ότι ένας ιδρυτής τεχνολογικής εταιρείας που εδρεύει στο Νάσβιλ προσλαμβάνει έναν σχεδιαστή στη Μισούλα της Μοντάνα, μηχανικούς στο Σαν Χοσέ και το Μαϊάμι, και έναν προϊστάμενο προϊόντων στην Αλμπουκέρκη, οι οποίοι συνδιασκέπτονται κάθε απόγευμα στο Zoom.

Aυτό δεν σημαίνει ότι το Διαδίκτυο θα μπορούσε να αντικαταστήσει την αστική ζωή, αν και «αστική ζωή» με την έννοια της εγγύτητας, της κοινής χρήσης μέσω μεταφοράς και αστικού κέντρου υπάρχει μόνο στις παράκτιες μεγαλουπόλεις και λιγότερο σε ορισμένες πόλεις της ενδοχώρας που έχουν καταφέρει να διατηρήσουν κάποιου είδους παραδοσιακό ιστό: όπως το Όστιν ή το Σαν Αντόνιο τους Τέξας. Οι συνέπειες της εξ αποστάσεως εργασίας, εκτός από τις προφανείς αλλαγές στην κοινωνικοποίηση και το αίσθημα συλλογικότητας, θα έχουν αντίκτυπο σε λιγότερο φανερές πτυχές της ζωής όπως για παράδειγμα την κατανάλωση βενζίνης, τα έσοδα των δήμων από τα πάρκινγκ, ακόμα κι από τα πρόστιμα της τροχαίας. Αν λείψουν τα πρόστιμα της τροχαίας, ίσως λείψει η συντήρηση των πάρκων και των σιντριβανιών. Κι αν λείψουν τα έσοδα από τα πάρκινγκ θα λείψει η συντήρηση των δρόμων-χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι πόλεις θα γίνουν φιλικές για τους πεζούς.