Ο μέγας Θεσσαλονικεύς Γεώργιος Σκαμπαρδώνης

Ο Γεώργιος Σκαμπαρδώνης είναι ο Τσάρλι Πάρκερ των ελληνικών γραμμάτων, όταν διηγηματογραφεί, όπως συμβαίνει με τις 33 ιστορίες του τελευταίου του βιβλίου «Νοέμβριος», ο ρυθμός των λέξεών του μοιάζει να ήταν κρυμμένος ανάμεσα στο Be και το Bop, μέχρι το στόμα και το χέρι του να τα φυσήξει και να εκτοξευθούν. Νότες! Ο Γεώργιος Σκαμπαρδώνης αρχιτεκτονεί το υλικό του, όπως ο Άρης Κωνσταντινίδης τα Xenia του: τίποτα περιττό, πλήρης εναρμόνιση με το τοπίο της μακεδονικής και θρακικής γης, μια λιτότητα και μια πύκνωση που αγγίζει την ποίηση. Όταν τον βλέπω να διασχίζει την οδό Τσιμισκή με το μαύρο σακάκι και το μπλε φουλάρι του, νιώθω όπως ο Σαββόπουλος στη θέα κάποτε του Νίκου Αλέξη Ασλάνογλου: είμαι τυχερός, γιατί τους ποιητές της γενιάς μου πρόλαβα να τους δω και να τους ζήσω.

Και καθώς είναι προεκλογική περίοδος και οι υποψήφιοι δήμαρχοι τάζουν καινοτομίες και εξωστρέφειες, και καραβάκια που συνδέουν τον Θερμαϊκό της πόλης με της Περαίας, και τελεφερίκια που ενώνουν Άνω Πόλη με Λευκό Πύργο, τολμώ να τους προτείνω και το εξής: στήστε στον άνδρα έναν ανδριάντα με την πλάτη στη θάλασσα και το σκαμπαρδώνειο βλέμμα να σκέπει τη Θεσσαλονίκη. Ακόμα πιο πεζά: εξαιτίας αυτών των 33 ιστοριών που μας παρέδωσε διορίστε τον παμψηφεί και διακομματικά μέγα προστάτη των γραμμάτων και των τεχνών. Όπως μέσα στους Rolling Stones κρύβονται οι Τσακ Μπέρι και Σόνι Μπόι Γουίλιαμσον, έτσι και από τις ιστορίες του θα βρεις όλο το γραμματολογικό πλούτο αυτής της χώρας. Η ποιήτρια Σαπφώ κι ο αγιογράφος Πανσέληνος, η λοξή ματιά του Εμπειρίκου και το φαρμακείο του Νίκου Πεντζίκη στην Εγνατία, που για τη Θεσσαλονίκη ήταν το νεοϋορκέζικο πανκ κλαμπ «CBGB’s» στον τομέα των ιδεών και του πνεύματος.

Ο «Νοέμβριος» εν τάχει. Εκδοροσφαγείς που λίγο πριν μπήξουν το χατζάρι στο γουρούνι σφάζονται οι ίδιοι από μια τρυφεράδα απίστευτη, από μνήμες από ρυζόγαλο. Ο Μακεδονομάχος Στέργιος Τσιούμας που σε κάθε επέτειο ζώνεται με τα φυσεκλίκια του ουρλιάζοντας στεντόρεια πως ο Παύλος Μελάς μπορεί να απέθανε, αλλά αυτός ζει. Ο σκηνοθέτης Τάκης Κανελλόπουλος παγώνει το κομπολόι του στην αγαπημένη του θέση στο καφέ «Ντορέ» βλέποντας τη μαύρη καταιγίδα να έρχεται στη Θεσσαλονίκη από το νότο και να την οσμίζεται όπως η οχιά το ποίημα. Το λουρί του σκύλου Έκτορα που ψόφησε αλλά κατά τρόπο μαγικό κάθε απόγευμα βγαίνει βόλτα μόνο. Μια σκύλα, η Μουφ, απέναντι από το ιστορικό βιβλιοπωλείο «Μόλχο» γρυλίζει τα ονόματα των δοσίλογων της σφαγής των Εβραίων, ασχέτως αν ραβίνος και ναζί αξιωματικοί χαριεντίζονται ως αυτό που συνέβη να το περικυκλώνει η λήθη. Ιστορίες για τους 25 απολλώνειους ιππείς, για τις καταπακτές και τα καταφύγια των Ες-Ες κάτω από το γήπεδο του Άρη. Για την Ξάνθη του Χατζιδάκι, των καπνεμπόρων αλλά και των εστέτ κατασκευαστών κοκκάλων για παπούτσια. Λατέρνες που τις τρέχει η Πυροσβεστική να προλάβουν ένα γλέντι στο Καραμπουρνάκι, καστανάδες από το βιβλίο του δημοτικού που δραπετεύουν εικονογραφημένοι στην πλατεία Αριστοτέλους.

Συγκινητικό, συγκλονιστικό, σαν κτερίσματα από ανασκαφή σε καθαγιασμένους τόπους, εκεί όπου μνήμες, άνθρωποι, συνήθειες, ζώα, ούζα, καπνοί, φωτογραφίες, πιάνα και τραγούδια αρνούνται να σβήσουν, ο Σκαμπαρδώνης τα φέρνει στο φως. Μοιάζει σαν ένας βαλσαμωμένος σκαντζόχοιρος αντί για μαξιλάρι να είναι το προσκέφαλό του, να μην τον αφήνει να κοιμηθεί, να τον κρατάει εμπύρετο και πάντα στις επάλξεις. Τα αηδόνια από τα γύρω και από τα μακρινά πλατάνια συνεχίζουν να παραληρούν ευτυχισμένα, όμως αυτόν δεν τον νανουρίζει η χαρούμενη αμεριμνησία. Ξαναγεννά και ξαναπλάθει, μετεωρίζεται αλλά και τροχιοδρομεί, συνδιαλέγεται ευθέως με τον Εγγονόπουλο αλλά και τον Σάλιντζερ, τον Φόκνερ και τον Διονύσιο Αρεοπαγίτη. Ο Γιώργος Σκαμπαρώνης τολμώ να πω πως 25 χρόνια τώρα πολλώ δε περισσότερο τώρα με τον «Νοέμβριο», δεν είναι απλώς ο μεγαλύτερος εν ζωή Θεσσαλονικεύς, αλλά ο μεγαλύτερος όλων των Ελλήνων συγγραφέων. Τελεία.