PhotoBiennale 2010

Η μεγαλειώδης εγκατάλειψη του θεσσαλονικιώτικου άστεως κι ο διακτινισμός των πάντων στη Χαλκιδική την ημέρα της Πρωτομαγιάς, εγκατάλειψη τόσο μαζική που είχε ως αποτέλεσμα η γοητεία της άδειας πόλης να αγγίξει επίπεδα καρτποσταλικής ομορφιάς πιστοποίησε μια αλήθεια: όσο άσχημη κι αν είναι η Θεσσαλονίκη, εντούτοις κρύβει χαρές υπέρμετρες όταν μένει χωρίς τους κατοίκους της. Ιδανικός καιρός για εσωτερικό πολιτιστικό τουρισμό, αποφασίσαμε, και αναπτύσσοντας ταχύτητα που μόνο ο Μπαγκς Μπάνι ή ο γάτος Σιλβέστρος μπορούν να πιάσουν, αλωνίσαμε και βρεθήκαμε σε μερικά από τα σποτ που φιλοξενούν το πρώτο μέρος της PhotoBiennale 2010, με άξονα τον Τόπο.

Στάση πρώτη, Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης. Niemandsland της Inge Rambow. Συντρίμμια αεροπλάνων, αποσύνθεση, χορταριασμένα μνημεία ενδόξων πεσόντων. Μια περιπλάνηση στην Ουκρανία αλλά και την Ανατολική Γερμανία, διάστικτη από εικόνες οικολογικής καταστροφής. Μολυσμένα νερά, ημιθανατωμένες βλαστήσεις, που όμως τα χρώματά τους, καρποί επικίνδυνης και τοξικής χημείας, φωτοβολούν γοητευτικά όπως ο θάνατος για μερικούς. Παραδίπλα, τα κάδρα του Νίκου Μάρκου και η ενότητα Τόπος - Πτυχές του Χώρου. Προσωπικό φλασμπάκ: Όταν παλιά η Καλλιθέα έπαιζε στην Α΄ Εθνική και η τηλεόραση μετέδιδε παιχνίδια από το Ελ Πάσο, πόσο με μάγευε το τεράστιο βραχώδες όρος που στεκόταν σαν φύλακας φρουρός πίσω από τους πάγκους των ομάδων! Μπορείς να δεις αυτή τη φωτογραφία στην έκθεση του Μάρκου να στέκεται δίπλα σε άδειες πισίνες, που εντός τους υπάρχει πινακίδα “To the beach”, παιδάκια που παίζουν με το αυτοκινητάκι τους παγιδευμένα σε μπαλκόνια ακάλυπτων χώρων, περικυκλωμένα από άλλα παγιδευμένα μπαλκόνια, και άψογες εικόνες χωραφιών, φύσης, κυνηγητικών δρόμων σπαρμένων με φυσίγγια ή ογκώδεις πέτρες που το ιδεολογικό πλαίσιο του φωτογράφου τα βλέπει σαν έργα τέχνης τα οποία δίνουν άλλο νόημα στους τόπους. 

Έξω, απόγευμα Σαββάτου, η ζέστη κόχλαζε σαν καλοκαίρι, στο σπίτι τα ρεπορτάζ των καναλιών περιέγραφαν τις φασαρίες κατά τον εορτασμό της Πρωτομαγιάς στις φραπεδερί της Αριστοτέλους. Το στόρι: Αγωνιστές νέοι του ΠΑΜΕ προσπάθησαν να μοιράσουν φυλλάδια και να αφυπνίσουν καλογυμνασμένους συνομήλικούς τους, μανιακούς με την καφεΐνη και εθισμένους στα τελευταία νέα για την πορεία της σχέσης της Τζούλιας Αλεξανδράτου με τους γονείς της. Οι φουσκωτοί των μπαρ στάθηκαν εμπόδιο στη διαφώτιση, καρέκλες και τραπέζια εκσφενδονίστηκαν, συνθήματα, ψιλές, μέγα πρόβλημα! Ποιο θα είναι από δω και στο εξής το πρόσωπο-τόπος της Αριστοτέλους; Αγωνιστικό, ένεκα περισσότερων κινητοποιήσεων και απεργιών που μας φέρνουν οι μέρες του ΔΝΤ, ή φρέντικο και καπουτσινιάρο, με Μάρω Λύτρα αντί για Θεοδωράκη και κόκκινα μπλουζάκια πόλο αντί για ανεμίζουσες κόκκινες σημαίες; Αυτή την έδρα ποιος θα την πάρει;

Τούμπα πάμε και κοιτάμε
Το πρωί της επομένης, Κυριακή εξίσου καυτερή σαν καλοκαίρι και πόλη συνεχίζουσα εγκαταλειμμένη από τις μάζες, μεσημέρι, ώρα μιάμιση, στο τσακ πριν κλείσει, μπήκαμε στο Κέντρο Πολιτισμό του Δήμου Θεσσαλονίκης στην Τούμπα. Οι ευγενέστατοι υπάλληλοι δήλωσαν πως θα μας περιμένουν μέχρι να τελειώσουμε. Με το πάσο μας, επομένως. Η PhotoBiennale είναι σαν ένα τεράστιο μεταγωγικό αεροπλάνο να προσγειώθηκε στην πόλη φέρνοντας χιλιάδες εικόνες, που πριν ξεφορτωθούν ένας αέρας τις πήρε και τις έσπειρε παντού στη Θεσσαλονίκη. Τα ασπρόμαυρα ξενοδοχεία του Παναγιώτη Φωτιάδη, σε Ελβετία ή Ιταλία, αποτυπώνουν παρόμοιας προδιαγραφής σχεδιασμένα καταφύγια, όπου όσοι και να μείνουν δεν θα αφήσουν ποτέ τη σφραγίδα τους. 

Cemetery: After Death Shape. Εμπνευσμένα  από τη σουπρεματιστική σαρκοφάγο του Μάλεβιτς, τα φέρετρα του Χαράλαμπου Πολιτάκη, αν ξεπεράσεις το μακάβριο της καρέ-καρέ αποκάλυψής τους, απα-θανατίζουν τη μανία με τη σχηματοποίηση και την οικοδόμηση ακόμα και στο θάνατο. Η Ολλανδή Jackie Maria Wessels στην ενότητα The Birdman παρουσιάζει πορτρέτα μεταναστών από το Σουρινάμ, που τις Κυριακές παρέα με τα ωδικά πτηνά τους στήνουν διαγωνισμούς καλλιφωνίας. Παραδίπλα, τα νυχτερινά εσταντανέ του Σπύρου Στάβερη και της ενότητας Nocturno, οι συναρμολογημένες αναμνήσεις μέσω οικογενειακών φωτογραφιών ανάμεικτων με καθεστωτικές εικόνες προπαγάνδας της Πολωνέζας Karolina Miller και το Wboxes του Χριστόφορου Δουλγέρη. Εδώ sos. Ξύλινα κουτιά στους δρόμους του Λονδίνου, που αν δεν σου πουν τι κρύβουν θα πεις πως κάποιος μετακομίζει. Μόνο που αυτοί που έρχονται είναι οι διαδηλωτές των ταραγμένων ημερών, που φέρνουν βανδαλισμό, γκρεμίσματα ή βεβήλωση με σπρέι. Στο πρότζεκτ του ο Δουλγέρης φωτογραφίζει τα αγάλματα του Λονδίνου, έτσι όπως προσπάθησαν να τα περισώσουν οι αρχές για να συνεχίσουν να στέκουν αρτιμελή την επόμενη μέρα.

PhotoΕλληνάλε!
«Τι τέλειες που είναι οι αργίες στην άδεια πόλη!» ουρλιάζαμε σπινιάροντας για την επόμενη στάση μας στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Το γουρσουζέψαμε, το ματιάξαμε, η μαγεία εξαφανίστηκε, πάψαμε να είμαστε ήρωες κινουμένων σχεδίων και με το που σταθήκαμε στο γκισέ των πληροφοριών νιώσαμε και πάλι Ελληνόπουλα στο έλεος Ελλήνων. «Από πού πάνε για τη PhotoBiennale;» ρωτήσαμε. Ο ένας από τους τρεις υπαλλήλους δεν ήξερε. Ο δεύτερος μας μίλησε αγγλικά (λογικό, μόνο περίεργοι ξένοι επισκέπτονται μουσεία στις 3 το μεσημέρι, που το έθνος πιάνει το Μάη). Ο τρίτος έγνεψε ένα ξερό «κατά κει». Στο «κατά κει» έπαιζε ένα slide show με τις εικόνες των Αλέξανδρου Λαμπροβασίλη, Θεόδωρου Τέμπου, Christian Ureta, Vittorio Mortarotti και Δημήτρη Κοιλαλού. Εικόνες δυνατές, από το εγκαταλελειμμένο αεροδρόμιο του Ελληνικού μέχρι ένα ιταλικό πουθενά απαθανατισμένο ποιητικά, που όμως σχεδόν «καίγονταν» από τον ήλιο και το φως που πλημμύριζαν από παντού την αίθουσα προβολής. (Μεριμνήστε, κύριε Ιωακειμίδη, αδικούνται.) Ήταν μια «άτυχη» στιγμή, συμφωνήσαμε και τραβήξαμε ντουγρού για το Γεντί Κουλέ, για να δούμε Sarkissian, Bevilacqua, Λάμπρου, Φωτιάδου και Μανουσάκη. Έξω από τις πρώην φυλακές του Επταπυργίου, αμπάρες σφραγισμένες, μόνος ήχος το τσούγκρισμα των απέναντι μερακλήδων της ταβέρνας «Γεντί». Τι διάολο, ας ρωτήσουμε τους υπαλλήλους της παρακείμενης Εφορίας Αρχαιοτήτων. «Δεν είναι ανοιχτά σήμερα λόγω έλλειψης προσωπικού» μας κατατόπισε η κοπέλα. Σημειωτέον πως στον εκθεσιακό χώρο του Γεντί δεν υπάρχει τηλέφωνο, άρα δεν μπορείς να μάθεις πότε θα προσλάβουν προσωπικό ή πότε θα επιστρέψει ο υπάλληλος που κανονικά θα έπρεπε να είναι στη θέση του για να μας ανοίξει (αλλά κλάιν μάιν, Μάης είναι, ποιος θα έρθει κυριακάτικα στην άλλη άκρη της Θεσσαλονίκης). Ξενερώσαμε οικτρά και πήραμε το δρόμο για το σπίτι, πριν η πόλη ξαναφουλάρει από τα στίφη των εκδρομέων. Παρ’ όλα αυτά, τολμήστε το! Πάτε παντού. Η PhotoBiennale 2010 είναι μια μορφή αντίστασης στις άγριες μέρες και τα βάρβαρα ήθη που από δω και μπρος θα ξεχειλίσουν. 

Νίκος Μάρκου, Τόπος-Πτυχές του Χώρου, Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης

stefanostsitsopoulos@yahoo.gr