Όχι παρόν, μόνο μέλλον

Πρώτος κανόνας της εν Θεσσαλονίκη φιλότεχνης διαβίωσης: δεν πηγαίνουμε ποτέ στα εγκαίνια, παρεκτός κι αν είμαστε συγγενείς του καλλιτέχνη και πρέπει να παραστούμε για να δείξουμε μπούγιο. Δεν βλέπεις έργα από την πολυκοσμία και καταλήγεις να χαζεύεις τις κάμερες, το μπουφεδάκι με κρασί, αναψυκτικό και καναπεδάκια, και τους δημοσιοσχεσίτες να αλληλοασπάζονται.

Ο δεύτερος κανόνας της εν Θεσσαλονίκη φιλότεχνης διαβίωσης είναι αλάθητος επίσης, καθώς προστάζει πως, αν θέλεις να απολαύσεις και να χαρείς στο μάξιμουμ μια έκθεση που γίνεται τον Σεπτέμβρη, κάν’ το Σάββατο. Ο καιρός είναι καλός και οι μισοί έχουν φύγει για Χαλκιδική, ενώ οι άλλοι μισοί είναι στα τσίπουρα.

Με το που περνάω την είσοδο του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, πρώτη στάση μου στο χάρτη της biennale:4, ο δεύτερος κανόνας επαληθεύεται, καθώς είμαστε εμείς (δύο), το info girl, δύο υπάλληλοι του μουσείου και άλλη μία φιλότεχνη ψυχή. Με το καλημέρα, η βιντεοεγκατάσταση του Γιώργου Σαπουντζή «Night Life» με ενθουσιάζει. Ένα αγόρι περιπλανιέται στην άδεια πόλη σαββατόβραδο, στο δρόμο αυτός και τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα.

Ύστερα στροβιλίζομαι σε ένα σύμπαν από καθρέφτες, διπλωματικά διαβατήρια, καρτ ποστάλ από βόρειες θάλασσες, χαμένα φιστίκια, άμμο και μυγοσκοτώστρες. Το μάτι μου το γραπώνει μια φωτογραφία της Αμπράμοβιτς, όπου γύρω από τον αφαλό της έχει χαράξει ένα αστέρι. Παραδίπλα, μια ασπρόμαυρη ζωγραφιά του Καβαλιεράτου με κορίτσια καλλίγραμμα να αναδύονται από το βυθό, σχεδόν σαν χορεύτριες, ξερνώντας νερό από το στόμα και το αιδοίο με υπνωτίζει. Και είμαι εδώ μόλις είκοσι λεπτά, σκέφτομαι.

Κανόνας τρίτος της εν Θεσσαλονίκη φιλότεχνης διαβίωσης: είτε σε ταινία είτε σε βιβλίο είτε σε συναυλία, πολύ δε περισσότερο σε έκθεση, αν το «πράμα» δεν σε γραπώσει με το καλημέρα, σήκω και φύγε. Όμως εδώ μυρίζει Μεσόγειο, ιδεές και μεγάλη τέχνη. Όπως μια φωτογραφία του Σταύρου Ντόντση με τρία κορίτσια, τέρμα αθωότητα, να με κοιτούν στα μάτια περικυκλωμένα από περιστέρια, σχολικές στολές και καρό φουστίτσες. Το χάπενινγκ του Γαΐτη στη Θεσσαλονίκη του ’80 με εθελοντές να ντύνονται ασπρόμαυρα ανθρωπάκια. Μια «Παρέλαση» όνομα και πράμα.

Βγαίνοντας από το Μακεδονικό Μουσείο και καθώς ο ήλιος μας καίει στο δρόμο για το Περίπτερο 6, όπου φιλοξενείται το βαρύ πυροβολικό της biennale:4 «Παντού αλλά τώρα», σε επιμέλεια της Αντελίνας φον Φίρστενμπεργκ, συγχαίρουμε τον εαυτό μας που προτίμησε την τέχνη από τη Χαλκιδική και το «Underdog» της Λιλιάνα Μόρο από τους φραπέδες: πέντε άγρια μπρούτζινα σκυλιά φυλάνε την εγκατάσταση «Anti-Apparatus» της Μαρίας Παπαδημητρίου. Χρήσιμο τιπ: η video art του Περιπτέρου 6 είναι μέθεξη. «Οι ροές κοριτσιών στην Ευρώπη» της Τουρκάλας Ίντσι Εβίνερ είναι ένας θλιμμένος μπλουζ αμανές σαν καταθλιπτικό νανούρισμα για μια Ευρώπη που για τη μέση Τουρκάλα μοιάζει με άπιαστο όνειρο ελευθερίας, μέχρι που ο χάρτης γεμίζει με εξίσου τυραννισμένες και μελαγχολικές Ευρωπαίες.

Η εγκατάσταση των Ρουμάνων Νταν και Λία Περτζόφσκι είναι λεπτοδουλεμένη σαν σταυροβελονιά. Το «All of it» είναι ένα σχόλιο για το πώς η ζωή και η γνώση όσο κι αν θέλεις να τα ταξινομήσεις σε παράθυρα, χάρακες, κουτάκια και λοιπές ευταξίες, από κάπου θα δραπετεύσει. Τα συνθήματά τους θερίζουν: «Μεσαία τάξη σημαίνει και μεσαία όνειρα;», «Μη λες κόσμος, πες Κέιτ Μος», «Δεν βλέπουμε τα πράγματα όπως είναι, αλλά όπως είμαστε». Συνθήματα γύρω από έναν εγκιβωτισμένο Ευρωπαίο διαθέτει και η εγκατάσταση «Ευρώπη» του Φίλιπ Ράντζερ. «Οι πανκ δεν είναι νεκροί ούτε όμως και ο μπαγλαμάς. Όλα ζουν και βασιλεύουν».

Το Περίπτερο 6 αναδεικνύεται σε τέχνη Τόμαχοκ, η ζωγραφική του Μανέτα και του Χαλίλ Ραμπάχ, τα δέκα πορσελάνινα βάζα με σκηνές πολέμου με υπογραφή Ραέντ Γιασίν και όχι Καρίμ Ρασίντ, αλλά και το σύνολο των εκθεμάτων καταγράφουν μια Μεσόγειο που «βρέχει» διαφορετικά την κάθε χώρα. Νομισματοκοπεία στο Παρίσι και γαλλικό χιπ χοπ, ερειπωμένες πολυκατοικίες στο Κάιρο, εκθέσεις τέχνης στο Ιράν (μαντίλες και Ιβ Σεν Λοράν), σέρφερ στη Γάζα αντάμα με ανώνυμες πόλεις στην Ισπανία και νησιά φυλακές ή στρατώνες.

Τέταρτος αλάθητος κανόνας της εν Θεσσαλονίκη φιλότεχνης διαβίωσης: μπορεί όλες τις παραπάνω εικόνες που σου περιέγραψε να τις ζεις σερφάροντας σε δίκτυο ή χαρτί. Τίποτα όμως δεν συγκρίνεται με αυτό που θα βιώσεις αν σταθείς μπροστά στα έργα. Συναίσθημα, δηλαδή, αντί για εγκυκλοπαιδική γνώση. Τρέχα!