Πάσχα στη Θεσσαλονίκη

Νωχελικοί, μελαγχολικοί αντίλαλοι, το αεράκι της Άνω Πόλης παίρνει τον ήχο της καμπάνας έτσι όπως χτυπά στον Όσιο Δαβίδ και τον κάνει share παντού στα σοκάκια της. Είναι η τελευταία γειτονιά της Θεσσαλονίκης όπου οι μέρες βιώνονται κατανυκτικά για τους ένθεους followers, μα και αγνωστικιστής αν είσαι και δεν σε πιάνει καμιά μεταφυσική φαγούρα ή δεν κατάφερες να βρεις αποκούμπι υπαρξιακό στη θρησκεία και στο χάσταγκ #ipistissozei, πάλι κατανυκτικά και σχεδόν στοργικά θα νιώσεις – σ’ το υπογράφω. 

Κάτω στην Τσιμισκή και τη Μητροπόλεως βοούν οι βιτρίνες, τα ψώνια, οι βόλτες και ο ανθρώπινος συνωστισμός της Σαλόνικα ουάου, μα εδώ στην Άνω Πόλη είναι που θα τα δεις και θα τα νιώσεις όλα κι αλλιώς. Λόκαλ εκατό τοις εκατό, όχι σαν τους Γιαπωνέζους ή τους Ιταλούς στον «Χάρτη και την Επικράτεια» του Μισέλ Ουελμπέκ και το δυστοπικό φολκλόρ μέλλον των ταξιδιών και των «περιηγήσεων» όπως το καταγράφει. Άνω Πόλη για ανήσυχους ταξιδιώτες, εδώ που απαγορεύονται οι πολυκατοικίες: κήποι γεμάτοι ανθισμένες κι ευωδιαστές πασχαλιές, που το άρωμά τους διαχέεται παντού, και προσδίδουν στο σκηνικό μια αίγλη εξοχής, ραχατλήδες γάτοι και τα αγαθά σκυλιά που λιάζονται στις αυλές και οσμίζονται τα αυγά και τα τσουρέκια όπως ψήνονται και βράζουν μαζί με τα χρώματα στις κουζίνες. Ανοιχτά παράθυρα, νοικοκυρές που μαγειρεύουν, κατάσταση γειτονιάς, το ξαναγράφω, γι’ αυτό και σε ξεναγώ στα ενδότερα. Όχι με αυτά που γράφουν οι τουριστικοί οδηγοί για τα ταβερνάκια και τα καφέ, ή κάτι παλιότερες εποχές που στα λάιφ στάιλ έγραφαν και φωτογράφιζαν τη «Μονμάρτη» της Θεσσαλονίκης. Ή επεδείκνυαν μεζονέτες και λοιπά χλιδοαστικά κατασκευάσματα, μιας και μετακόμισαν εδώ ευκατάστατοι άνθρωποι κι η λαϊκή προσφυγική αρχιτεκτονική «συνομίλησε δημιουργικά» ως και με τον Ταντάο Άντο! 

Αυτά για τις φυλές του ίνστα που αντιλαμβάνονται την Άνω Πόλη σαν «μια λήψη ακόμα από την αστική ουρμπανιτέ και τις μεταπτώσεις της»! Γιατί ηδονή παθαίνουν οι χίπστερ και οι βινταζοεραστές με την εικόνα της Άνω Πόλης κάθε στιγμή του χρόνου που την περιπολούν. Αλλά και οι μοντερνοντιζαϊνάτοι, αφού υπάρχουν και κατοικίες ανακαινισμένες ή νεόδμητες που μαγνητίζουν. Ή οι γκουρμεκλήδες, που τραβούν για ουζάκια στο Γεντί, το Ίνγκλις, το Τσινάρι και μετά για καφέ στο Αίθριο ή στο Τοίχο-Τοίχο. Ειδικά τα Σαββατοκύριακα η Άνω Πόλη είναι προορισμός για φουντ και ντρινκ. Περί ορέξεως… τριπ αντβάιζορ, περί αυθεντικά, γνήσια, αναστάσιμα και κάτι περισσότερο από «αχ, κοίτα μια γατούλα, καλέ εδώ στα ερείπια που ήταν η ταβέρνα Τζότζος», εδώ! 

Και νομίζω πως η πιο ωραία της εποχή είναι αυτή η πασχαλινή, καθώς τα καλντερίμια οδηγούν στον Όσιο Δαβίδ. Καθώς χτυπά η καμπάνα ή ακούγονται από τα μεγάφωνα τα Ευαγγέλια. Είτε τα ανηφορίζεις τα καλντερίμια ερχόμενος από το κάτω πάτωμα της Θεσσαλονίκης, κόβοντας την Αγίας Σοφίας με τα πόδια ίσια στο τέρμα της, είτε κατηφορίζεις, στρίβοντας από τη μικρή σκαλίτσα παράκαμψη της Δημητρίου Πολιορκητού. Οι ξένοι τουρίστες- περιηγητές προτιμούν τη δεύτερη διαδρομή, μιας και στη Λατόμου, όπως αποκαλούν τον Όσιο Δαβίδ κάποιοι άλλοι, κρατώντας το όνομα της καθολικής κτήσης, εξαιτίας της πέτρας και των λατομείων που υπήρχαν στην περιοχή, πας μετά το προσκύνημα ή την επίσκεψη στη Μονή Βλατάδων. Παγκόσμιος θησαυρός θεωρείται, αφού εδώ τα μάτια ψάχνουν το σπάνιο ψηφιδωτό του 5ου αιώνα που απεικονίζει τον Χριστό σε νεαρή ηλικία. Για την ακρίβεια το «Όραμα του προφήτη Ιεζεκιήλ με τον Χριστό αγένειο» να κάθεται πάνω σε ένα πολύχρωμο φωτεινό τόξο. Την εποχή της εικονομαχίας (813 - 820) η ψηφιδωτή εικόνα καλύφθηκε με δέρμα βοδιού και κονίαμα. Τον 12o αιώνα πέρασε στην κατοχή των Καθολικών, τον 16o μετατράπηκε σε τζαμί, αλλά παρά τις επεμβάσεις της Τουρκοκρατίας, ο Όσιος Δαβίδ παραμένει ο πρόδρομος του Σταυροειδούς ναού με τρούλο, που αρχιτεκτονικά θα εμφανιστεί μαζικά πολύ αργότερα, στη δεύτερη χιλιετία. 

Όσιος Δαβίδ: Οι πιο κατανυκτικές ακολουθίες για όσους αναζητούν μια «χειροποίητη» Μεγάλη Εβδομάδα.

Έχει χέντμεϊντ επιτάφιο ο Όσιος Δαβίδ. Τα λουλούδια και την περιποίηση, τον στολισμό και την επιμέλεια τον φτιάχνουν οι μεγάλες γυναίκες από τα πέριξ. Λουλούδια κηπένια, όχι ετοιματζίδικα δηλαδή, που την προηγούμενη βραδιά μπορεί και να πετάχτηκαν σε ευαγή γλεντοκομεία. Κι αν στο κέντρο της Θεσσαλονίκης οι λειτουργίες είναι πιο κοσμικές, μιας και «συχνάζουν» ο Άνθιμος, οι πολιτικοί και διάφορα Θεσσαλονικέμπριτις (Θεσσαλονικείς celebrities), εδώ –και ήρθε η ώρα να προσθέσω και τις εκκλησιές της Λαοδηγήτριας, της Αγίας Αικατερίνης και του Νικόλαου του Ορφανού–, οι λιτανείες είναι ανθρώπινες. Κάνουν τσεκ ιν τέρμα άνθρωποι, σκέτοι, ίχνος γκλαμ. Κι όταν όλοι αυτοί οι επιτάφιοι συναντώνται στην υπερλιτανεία που ανταμώνει στη γωνία Αγίου Δημητρίου με Πελοποννήσου κι η φιλαρμονική παιανίζει, τότε μια μέθεξη, μια συγκίνηση, ένα κάτι απροσδιόριστα νοσταλγικό, θες δεν θες, το παθαίνεις κι εσύ ο «κουλ». 

Και μετά ταχινόπιτα από τον Σκαντζέλη, είπαμε Άνω Πόλη ήσουνα, Τερκενλήδες, Χατζήδες, Μίλτος και λοιπές ζαχαροπλαστικής γαστρονομίας θεσπέσιες μεν, ντάουντάουν δε, δυνάμεις είναι για τους «κάτω»! Αν θες δηλαδή να κάνεις Πάσχα όπως οι κάτοικοι του «άνω πατώματος» ή όπως παλιά έκανε ο κυρ-Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης. Εσωτερικό, διαφοροποιημένο, αυτονομημένο, με λεπτομέρειες και στο ρυθμό μιας ζωής με χροιά βυζαντινή, για να ανατρέξω και στον άγιο πεζογράφο που να, λόγω ημερών, καλή ευκαιρία σου δίνεται για να διαβάσεις το «Ο Πεθαμένος και η Ανάσταση» (Άγρα): «Γνώση, μάθηση, ικανότητα, λόγος, σοφία, είναι άδικα και μάταια όταν δεν τα καθιστά πλατιά, ευρύχωρα, η αγάπη, η αδελφότητα του ενός προς τον άλλο».

Κι ας κλείσω, πάντα λόγω ημερών και κλίματος, με ένα μεγαλοπρεπές Yolo, μιας και you only live once κι είναι αμαρτία, αν σε βγάλει ο δρόμος Θεσσαλονίκη, να την περάσεις μόνο με σελφάρες στον Λευκό Πύργο. Αν και, για στάσου: μια χαρά είναι οι σελφάρες στον Λευκό Πύργο, γρήγορα όμως, γιατί από αυτό το σημείο αναχωρεί για Άνω Πόλη και το κόκκινο λεωφορείο του sightseeing. 

Το περίφημο ψηφιδωτό που απεικονίζει τον Ιησού Χριστό αγένειο: ο πόλος έλξης για χιλιάδες θρησκευτικούς τουρίστες από όλον τον κόσμο.