90 χρόνια ΠΑΟΚ – Νοσταλγώντας το Μέλλον

Στις 8 Δεκεμβρίου βγαίνει στους κινηματογράφους η ταινία του Νίκου Τριανταφυλλίδη. Και υπάρχουν λόγοι, ειδικά αν είσαι Θεσσαλονικιός, για να τρέξεις και να την κάνεις blockbuster.

1981, ΠΑΟΚ η δύναμή σου, είναι οι οπαδοί σου

Τι είναι ΠΑΟΚ; Πολλά είναι ο ΠΑΟΚ, αλλά πρόσφατα, στο Ελευθέριος Βενιζέλος, περιμένοντας να πετάξω πίσω πάλι από Αθήνα για Θεσσαλονίκη, τέρμα ΠΑΟΚ θεωρώ πως είναι κι η κάτωθι ιστορία που θα σας διηγηθώ. Πριν γράψω μερικά λόγια και για την ταινία του Νίκου Τριανταφυλλίδη, «90 χρόνια ΠΑΟΚ - Νοσταλγώντας το Μέλλον». Μια ταινία που μιλά ολιστικά για το τι είναι ο ΠΑΟΚ. Εξαιτίας της άλλωστε θυμήθηκα την ιστορία, κι είπα να υπενθυμίσω μερικά τι και πώς και γιατί ο ΠΑΟΚ είναι ο θεός κι άλλα τέτοια συνθηματικά. Γιατί μπάλα είναι, γήπεδο, ιαχή, ποίηση βωμόλοχη και τρέλα, ασχέτως κι αντάμα αν ο ΠΑΟΚ είναι και κουλτούρα. Μεγάλη κουλτούρα.

1974, ο πρώτος σκόρερ στην ιστορία μας, Σταύρος Σαράφης, σκοράρει κατά της Μίλαν στην Τούμπα

Περιμένω την πτήση μου λοιπόν και κρυφακούω δυο Θεσσαλονικείς συνταξιδιώτες, μηχανικός ο ένας και δικηγόρος ο άλλος, να αναλύουν το νέο ασφαλιστικό του Κατρούγκαλου. Πόσα τους ζητά να καταβάλουν εισφορά στα ταμεία, πόσα θα πάρουν αν βγουν στη σύνταξη (τα @ρχίδι@ μου θα πάρουν, μιας και λόγω ΠΑΟΚ μπορούμε να τα μιλάμε και να τα γράφουμε άφοβα και... γηπεδικά). Μετά η κουβέντα γυρίζει στον ΠΑΟΚ, μιας και εκείνη την Κυριακή που εμείς επιστρέφαμε στη Θεσσαλονίκη, η ομάς έπαιζε στον Πειραιά με τον κόκκινο, αιώνιο και ακατονόμαστο αντίπαλο. (Πάλι τον μπούλο πήραμε, έριξε ο μπαμπέσης γαύρος γκολίδι νικητήριο στο 97’ των καθυστερήσεων, αλλά καλοί μ@λ@κες κι εμείς, χάσαμε τα άχαστα, οπότε λογικό ήταν). Και λέει ο μηχανικός στο δικηγόρο: «Τρέμει, ρε, ο Μαρινάκης τον Ιβάν». Κι απαντά ο δικηγόρος στο μηχανικό: «Ε, ναι, επιτέλους έχουμε πρόεδρο που δεν το λυπάται το χρήμα αλλά και δεν μασά από τα τσαμπουκαλίκια του Πειραιά. Και ξες κάτι; Αν όχι φέτος, του χρόνου σίγουρα θα το πάρουμε το πρωτάθλημα. Και μετά σερί θα τους το κλέβουμε κάθε χρονιά. Μπαμπέσικα, πούστικα, φτιαγμένα, μιλημένα, εμείς θα το παίρνουμε, γιατί ο Ιβάν θα τους πληρώνει με το ίδιο νόμισμα». Εδώ είναι που μπαίνω σφήνα κι εγώ ο λαθρο-ωτακουστής και λέω: «Αδέλφια, σόρι, που διακόπτω, αλλά ακούω την κουβέντα, παοκτσάκι είμαι, εννοείται, συμφωνώ με όλα περί μπαμπέση γαύρου, αλλά για στάκαμαν. Ναι, έχει ο Ιβάν τη δύναμη και τα κονέ για να κρασάρει τα κυκλώματά τους, αλλά μήπως να χαλαρώσουμε; Τι να τα κάνω εγώ τα πρωταθλήματα έτσι στο μούχτικο τα κερδισμένα; Δεν είμαι γαυρί εγώ, Θέμος, Πέτρος, να θέλω να κερδίζω με το έτσι θέλω και το πλάγιο το παρασκηνιακό. Για αυτό δεν γίναμε ΠΑΟΚ; Ή λεβέντικα ή τίποτα. Μια χαρά είμαστε κι έτσι, αν είναι να απωλέσουμε δερβισιλίκι και τιμιότητα και μεταλλαχθούμε σε κόκκινες σουπιές».

Ναι, αυτό είναι ΠΑΟΚ, ΠΑΟΚ είναι η απάντηση που πήρα από τον μηχανικό και τον δικηγόρο εν χορώ: «Έχεις δίκιο, ρε αγόρι, όντως τι να τα κάνουμε έτσι τα πρωταθλήματα; Αλλά τρώμε τέτοιες ήττες από τον Μαρινάκη, που, εντάξει, τίμια να τα πάρουμε, αλλά από την άλλη χρονιά. Μετά δηλαδή από εκείνη που θα σηκώσουμε τη λίγκα. Πούστικα και μούχτικα, για να δει ο γαύρος τι θα πει να σε κλέβουν και να σε στήνουν όπως αυτός. Φάγαμε πολύ καταπίεση, αδελφέ, πρέπει ο Ιβάν να τους την φορέσει με τον ίδιο τρόπο. Αλλά μετά, ναι, πρέπει να είμαστε πάλι ΠΑΟΚ, τίμιοι και μπεσαλήδες».

1980, Καυτανζόγλειο, λαός σε αγώνα ΠΑΟΚ-Άρης 2-0 (κύπελλο)

Αυτό είναι ΠΑΟΚ: χεστήκαμε για πρωταθλήματα παρμένα έτσι. Με την αξία μας ή καθόλου. Αλλά να πάρουμε κι ένα, ακόμα και «μαρινίσια», όπως είπαν ο μηχανικός και ο δικηγόρος, όχι για να χαρούμε εμείς, αλλά για να συνετιστεί ο γαύρος και να μάθει, έστω κι έτσι, στρεβλά, τι πάει να πει αδικία. Ξεκάθαρα πράγματα κι όχι μόνο για τον ΠΑΟΚ, αλλά και για τον Άρη και για τον Ηρακλή: στη Θεσσαλονίκη δεν διαλέγουμε ομάδα για να κερδίζουμε και να χαιρόμαστε, μπα, την ξέρουμε τη μοίρα μας. Διαλέγουμε ομάδα από πετριά, από γειτονιά-εντοπιότητα, από ρομαντισμό ή από σόι, μιας κι έγινα ΠΑΟΚ εξαιτίας ενός γιατρού πάλι, φίλουτου πατέρα μου, που κυριολεκτικά στα οκτώ μου χρόνια με έκλεψε και με πήγε στην Τούμπα, αρχές '70, για να δω τον Κούδα, και να μην γίνω ΑΕΚ, που ήταν ο μπαμπάς μου και την επόμενη εβδομάδα θα με πήγαινε στην Αθήνα και τη Φιλαδέλφεια για να δούμε τον Αρδίζογλου. Έγινα κοινώς ΠΑΟΚ από κανονικό παιδομάζωμα: μαγεύτηκα, είδα και Παρίδη, Τερζανίδη, αυτό ήταν, προσηλυτίστηκα. Και παραμένω. Κι αν διάβασες το τελευταίο βιβλίο του Πέτρου Τατσόπουλο, «Γκαγκάριν - ο κόσμος από χαμηλά», αφιερωμένο στον βίο και την πολιτεία του αδικοχαμένου Νίκου Τριανταφυλλίδη, του σκηνοθέτη της ταινίας για το σύλλογο, τότε θα ξέρεις πως κι αυτός, παρότι ο πατήρ Χάρρυ Κλυνν, ένεκα προσφυγιάς και Καλαμαριάς, Απολλωνάρα ήταν, εντούτοις ο Νικόλας έγινε δικέφαλο πουλί. Μιας και ο Κλυνν, Απόλλων Καλαμαριάς επαναλαμβάνω, έβαλε λεφτά στο μετοχικό κεφάλαιο μιας φάσης του ΠΑΟΚ και κάθε Κυριακή ο Νικόλας πήγαινε στην Τούμπα ντυμένος μασκότ και κυνηγούσε μπάλες και αυτόγραφα.

Στέφανος Αθανασιάδης

Θόδωρος Ζαγοράκης

Μόνο στη Θεσσαλονίκη γίνονται αυτά κι ας κυλά ανάμεσα στις ομάδες μας κόντρα αιώνια και διχασμός εμφύλιος. Μόνο στη Θεσσαλονίκη, αυτήν την αλλοπρόσαλλη, μπαγιάτικη πόλη, μα και συνάμα τρελή, αδέσποτη και ρομαντικά φουλ, αν είναι να παρηγορήσεις ακόμα και τον εχθρό σου, προκειμένου να τη βγεις στην Αθήνα και τον Πειραιά. Φροϋδικό, «σε λέω» είναι το τραύμα μας!  Αν και δεν ξέρω, μπορεί και να το βλέπω λάθος: Όταν παίζει ο ΠΑΟΚ με τον γαύρο και βλέπω το ματς στην ΤιΒί, η δοσίλογη αρειανή φόλα σύντροφός μου μπορεί και να προσεύχεται να το πάρει ο Μαρινάκης, παρά εμείς - εγώ, ο βδελυρός μικρός Τουμπανιστής (έρχονται και Χριστούγεννα, παρά παπάμ, παμ, ρα παπάμ, παμ).

1930, μία από τις πρώτες ενδεκάδες

Αλλά ο Νικόλας, παοκτσάκι από κούνια. Κι αν δεν τη γύριζε την ταινία για τα 90χρονα του συλλόγου μας αυτός, και αιωνία του, ποιος θα τη γύριζε; Ο Λάνθιμος ή η Τσαγκάρη; Α, ο καθείς στο είδος του κι ο Νικόλας στο ροκ εν ρολ του, κι αυτό είναι ΠΑΟΚ: μπίρα, πετσινιά, παπί φτιαγμένο, σαν από αυτά που ακόμα κυκλοφορούν στα δυτικά της Θεσσαλονίκης. Αλλά και Μερσεντέζζζ ή «Μπέμπα», μιας και έφυγε η παλιά, η ταξική διαστρωμάτωση, που ήθελε την ομάδα μας μόνο φτώχεια, προσφυγιά και πείνα. Παλιά ναι, ήμασταν μνήμη και χαμένη πατρίδα, ήμασταν η προσδοκία ενός μέλλοντος αβρού για τους ξεριζωμένους. Φάση Αλ Πατσίνο στο «Δικαιοσύνη για Όλους». Τώρα όχι, μιας και, 90 χρόνια μετά, ΠΑΟΚ είναι και οι φραγκάτοι και οι χίπστερς οι μουσατοτρεντουράτοι, και ρετσίνα και μαρτίνι και τούμπα λίμπρε μπικικίνι!

1973, Γιώργος Κούδας

Γιατί ο ΠΑΟΚ είναι ένα σύνθημα! Ανά πάσα ώρα και στιγμή είναι ένα σύνθημα: «Κρύο, γαμιέται η μάνα σου», που φώναξαν και τα χουλιγκάνια στην Πράγα με τον «Μπάοκ». Φοβερό κρύο, αλλά ποιον να δείρεις; Επομένως: Κρύο, γαμιέται η μάνα σου!

Φερνάντο Σάντος

Αυτόν τον σουρεαλισμό, αυτό το ταξίδι στο χρόνο και τους τόπους, αυτά τα ανεκπλήρωτα αιτήματα και τους σημαντικούς σταθμούς της ομάδας, φιλμογράφησε ο Νικόλας. Απέσπασε συγκινητικές εξομολογήσεις και κουβέντες, από γηραιούς θρύλους παικταράδες μας, αλλά και από παράγοντες και οπαδούς.

Μυρίζει ιδρώτα και φανέλα λερωμένη η ταινία του, έχει και τσίκνα καντινιέρικη, σαν τις «βρώμικες» κάθε Κυριακή έξω από την Τούμπα. Πέντε μήνες, κατακαλόκαιρο, «έλιωσε» κυριολεκτικά ο Τριανταφυλλίδης, που πρέπει αιώνια να του χρωστάμε εμείς οι δικέφαλοι. Γιατί ο καρκίνος ο καργιόλης (έλα, δε θέλω χαζά για βωμολοχίες, γήπεδο ήρθες, όχι σε φιλολογικό σουαρέ), ο καρκίνος ο καργιόλης του έτρωγε το είναι και το κορμί. Μα ο Νικόλας το λιοντάρι τα κατάφερε. Ντίσελντορφ, Κωνσταντινούπολη, Λισσαβόνα, τιμή και δόξα στον Πάμπλο τον Γκαρσία, «Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς».

1976, το πρώτο πρωτάθλημα

Γιατί αυτό που είναι ο ΠΑΟΚ, αυτό είναι και η ταινία του Τριανταφυλλίδη: ένα διαρκές πέσιμο, μια τρικλοποδιά, ένα μπαμπέσικο φάουλ ή πέναλτι, αλλά... κλάιν μάιν: σηκωνόμαστε και την άλλη Κυριακή είτε είμαστε εκεί ή ρωτάμε μέσα στο άγχος τον ταξιτζή ή το κινητό: Τι έκανε, αδελφέ, ο ΠΑΟΚ; Σντρο, και ζήτω, και όλοι στα σινεμά, ασπρόμαυρα αδέλφια, αλήτες, πουλιά μου, για να τιμήσουμε δύο στα δύο: και τον Νικόλα, που χάσαμε, και την ομάδα μας, που όπου και να σταθούμε ή βρεθούμε, εμείς για εσέ, για εσέ θα τραγουδούμε, ΠΑΟΚ ολέ, τρελαινομαί. Πάντα ο τόνος στην τελευταία συλλαβή. Τρελαινομαί. Γιατί αν ήταν να τα λέγαμε σωστά ή εγγράμματα, άσε, γινόμασταν όλοι Ηρακλής ή Άρης! 

Ευκλείδης Τσακαλώτος

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΡΧΕΙΟΥ: Praktorinos