Μίλτος Σκούρας: Black and White Stories

44 εικόνες που φλερτάρουν, συνθέτουν και συνομολογούν μια ζωγραφική αφήγηση, που όμως συνομιλεί ευθέως με το σινεμά και το κόμιξ, τη φωτογραφία, τη διαφήμιση και τη λογοτεχνία. Παλιά του τέχνη κόσκινο: αν ξέρεις τη ζωή και το έργο του Σκούρα, τις περιπλανήσεις του, σπουδαστικές και επαγγελματικές, στην Ευρώπη και την Αμερική, τότε αυτό το εικαστικό τζετ λαγκ και αυτή η πολυκύμαντη αφηγηματική φόρμα που παρουσιάζει στην έκθεσή του στη Θεσσαλονίκη δεν είναι παρά μια crossover επιτομή του τάλαντού του, που ποτέ δεν σταμπιλαρίστηκε σε μία και μόνο διακονία.

Πολυτεχνίτης και προικισμένος, με σπουδές αρχιτεκτονικής στο Μιλάνο και σημειολογείας/επικοινωνίας στη Σορβόνη/Paris 3, ο Σκούρας συμμετείχε από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 στην πρωτοπορία του ευρωπαϊκού graphic novel, δημοσιεύοντας στην αφρόκρεμα των εντύπων: στο γαλλικό «Metal Hurlant», στο ιταλικό «Alter» και στο αμερικάνικο «Heavy Metal». Θυμάμαι με συγκίνηση τις δουλειές του στα δικά μας «Βαβέλ» και «Αντί», αυτή τη μιξ ματς γραμμή, όπου ήρωες, σενάριο, χρώματα και δράση μαρτυρούσαν άνθρωπο παθιασμένο με τον Βέντερς και τον Ρέιμοντ Τσάντλερ, την Κίνσκι του «Παρίσι - Τέξας» και του «Αντίο γλυκιά μου», της «Αρρώστιας του θανάτου» της Ντιράς και των ατέρμονων δρομολογίων του Κέρουακ, χωρίς εισιτήριο επιστροφής.

Έργα δίχως στέγη και δίχως νόμο, δίχως νόρμα, αταξινόμητα μα και την ίδια στιγμή δομημένα με τόσο στέρεα και διακριτή από πλευράς επιρροών εικαστική γλώσσα. Μεγαλουργώντας και στη διαφήμιση, αφού σχεδίασε και ζωγράφισε καμπάνιες για τους Armani, Versace, Fiat, Pirelli, Rolex, Persol, Παπαστράτος κι ένα κάρο ελληνικά και ξένα μπραντς που του χάρισαν διεθνή βραβεία σε Κάννες και Μιλάνο, το 2010 εγκαταλείπει τη διαφήμιση και ασχολείται αποκλειστικά με τη ζωγραφική.

Με τη Θεσσαλονίκη των ημερών να φιλοξενεί τις εικόνες του 18ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, αλλά και το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης να παρουσιάζει μια ενότητα-σπουδή στην «Τυπογραφία ως Καλλιτεχνική Πράξη, 1900-1980», δεν θα μπορούσε να υπάρξει ιδανικότερο timing για την έκθεσή του «Black and White Stories: 44 ζωγραφικά μονοπλάνα». Μια ενότητα ζωγραφικών συνθέσεων όπου η σκοτεινή πλευρά των ανθρώπινων σχέσεων, ο αδιέξοδος κοινωνικός περίγυρος, τα λαχανιασμένα συναισθήματα και η διαρκής αίσθηση εκκρεμότητας που περιλούζει ανθρώπους και πόλεις, αποτυπώνονται και οπτικοποιούνται με τη «σκούρεια» γραμμή: ιστορίες που κρύβουν άγριο σασπένς και ερωτισμό, κίνδυνο, υπαρξιακά αδιέξοδα και μυστηριώδη αχλύ. Μητροπολιτικές no man’s land που θα μπορούσαν να έχουν δραπετεύσει από πλάνα του Μικελάντζελο Αντονιόνι ή σελίδες του Μουρακάμι, επικινδυνότητες βαθμού Τζέιμς Ελρόι και Στάνλεϊ Κιούμπρικ, εκλεκτικές συγγένειες με Τζορτζ Πελεκάνος και αδελφούς Κοέν, Κούντερα, Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο, Τζακ Λόντον και Τρούμαν Καπότε.

Κάθε ένας από τους πίνακες εμπεριέχει μια εν δυνάμει ιστορία που εκκρεμεί να αποκαλυφθεί, ενώ παράλληλα οι εικόνες συνοδεύονται και από αποσπάσματα κειμένων λογοτεχνίας συνθέτοντας έτσι μια πιθανή αφηγηματική εκδοχή. Η έκθεση θα συνοδεύεται από λεύκωμα με την πλήρη ενότητα των έργων, από τις εκδόσεις Νήσος. «Μια φωνή μέσα μου μού έλεγε να μην ανακατευτώ, αλλά ποτέ μου δεν την άκουσα. Πλησίασα το αυτοκίνητο. Γυάλιζε ακόμα και στο σκοτάδι, βουβό, χωρίς φώτα, με τις πόρτες κλειστές. Άδειο. Το κλειδί κρεμόταν από την κλειδαριά με μια λεπτή αλυσίδα. Όλα στη θέση τους. Ξαφνικά πάγωσα στο άκουσμα κάποιου ήχου. Όποιος και να ήταν, μου κατάφερε ένα από τα ωραιότερα χτυπήματα στο κεφάλι. Αργότερα θυμήθηκα πως μάλλον είχα ακούσει ένα σφύριγμα στον αέρα. Εκ των υστέρων πάντα κάτι τέτοια θυμόμουν».

Ανάμεσα σε όρια αισθήσεων και παραισθήσεων, χαμηλοφωτισμένων γειτονιών ή υποφωτισμένων δωματίων, οι πίνακες του Σκούρα επιμένουν να υπενθυμίζουν πως τα όρια είναι ρευστά, οι λέξεις και οι εικόνες, τα καρέ και οι καμβάδες, οι βιβλιοθήκες και οι οθόνες όχι απλώς συνομιλούν μα αφηγούνται το ίδια πράγμα: it’s all about love, danger, travel, cities and bodies, darling. Το τελευταίο δικό μου κι όλο το σέβας μου δικό σου, Μίλτο.

Info: Η έκθεση ζωγραφικής του Μίλτου Σκούρα, «Black and White Stories. 44 Ζωγραφικά Μονοπλάνα», ξεκινά στις 19 Μαρτίου και ολοκληρώνεται στις 9 Ιουλίου 2016, στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Μονή Λαζαριστών). Επιμέλεια έκθεσης: Ειρήνη Παπακωνσταντίνου, ιστορικός τέχνης - επιμελήτρια ΚΜΣΤ