ΘεσσARTλονίκη

Η Εγνατία τη νύχτα. Νέον πολύχρωμες μαρκίζες-πινακίδες ξενοδοχείων και καταστημάτων ένδυσης, φωτοβολούντων γυράδικων και αλυσίδων ηλεκτρικών, μια βαλκανική και υβριδική θαρρείς σκηνική απομίμηση του Blade Runner!

Διαβάζω το δελτίο Τύπου που προαναγγέλει την έκθεση «Στήβεν Αντωνάκος - Τυπώματα» (επιμ. Γιάννης Μπόλης, 27 Νοεμβρίου 2015 - Φεβρουάριος 2016) στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Μονή Λαζαριστών, όπου 67 έργα του Ελληνοαμερικανού εικαστικού θα εκτεθούν για πρώτη φορά, αντιπαραθετικά με έργα της Ρωσικής Πρωτοπορίας της Συλλογής Κωστάκη, και συνειρμικά εκεί πάει ο νους μου. Στην Εγνατία μετά τα μεσάνυχτα. Γεμάτη με νέον κατασκευές και διάστικτη από τα περίφημα αλογονούχα «παρεκκλήσια» του Ελληνοαμερικανού εικαστικού, η Εγνατία ως τόπος διαλογισμού, γεμάτη επιτοίχιες συνθέσεις όπου το νέον του Αντωνάκου θα συνυπάρχει με τα χρώματα της λεωφόρου.

Ok, προχωρημένη εικαστική παρέμβαση, αλλά πάντα θεωρούσα το συγκεκριμένο «τόπο», με την άναρχη και ανυπότακτη νέον αισθητική, ως το ιδανικό κοντράστ με τις μινιμαλιστικές και αυστηρές γεωμετρικές φόρμες του Αντωνάκου, έτσι όπως τις χρησιμοποίησε για να διαδράσει και να παρέμβει στο αρχιτεκτονικό περιβάλλον. Ούτε στην Τσιμισκή, ούτε στις Μητροπόλεως ή Κορομηλά, παρά του ότι κι εδώ υπάρχει πληθώρα από νέον και χρώματα επί των εμπορικών πινακίδων. Δεν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν τα έργα του, καθώς για το μέσο «διαβάτη» θα υπήρχε ο κίνδυνος της «εξομοίωσης», η πιθανότητα δηλαδή να μην αντιληφθεί πως πρόκειται για τέχνη μα για ένα διακοσμητικό side project που ακολουθεί τη νέα φιλοσοφία-διακοσμητική καμπάνια του brand. Όχι. Του Αντωνάκου τού πρέπει η Εγνατία και το δημιουργικό της χάος! Αλλά θα κάνω την καρδιά μου πέτρα και θα πάω αυτό το Σάββατο στη Μονή Λαζαριστών. Δεν γράφω πως θα πάω την Παρασκευή, που τότε ξεκινά η έκθεση, γιατί στη Θεσσαλονίκη καλό είναι τα εγκαίνια να τα αποφεύγεις. Κοσμικός συνωστισμός, στριμωξίδι και μια cocktail society που περισσότερο θέλει να τη δουν παρά να δει!

Η συγκεκριμένη σειρά αποτελεί δωρεά του καλλιτέχνη από το 2012 και παρουσιάζεται πρώτη φορά. Και συνέβη επειδή έστω και αργά, όπως παραδέχτηκε ο Αντωνάκος, συνέλαβε τον εαυτό του, αν και δεν είχε εντρυφήσει στη Ρωσική Πρωτοπορία, να συνομιλεί τόσο με τους κονστρουκτιβιστές όσο και με τους σουπρεματιστές του «κινήματος». Η καθαρή γεωμετρία, ο μυστικισμός αλλά και τα πρωτογενή στοιχεία –γραμμή, φόρμα, επίπεδο, χρώμα, φως– ως εμφανείς και από κοινού συσχετισμοί και παραπομπές στο μορφολογικό λεξικό του, τον ώθησαν στις συγκεκριμένες «πράξεις» αυτών των 67 τυπωμάτων. Να μελετήσει και να στρέψει το βλέμμα του, να συνθέσει εκκινώντας από παρόμοιες τεχνικές. Και να παραδεχτεί πόση σημασία είχαν για την καλλιτεχνική του εξέλιξη τα έργα των «Ρώσων» που συνιστούν και τον κορμό της συλλογής του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.

Και από τα δυτικά της πόλης, πίσω πάλι στο λιμάνι, αυτή τη φορά στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης, υποκατάστημα, υποσταθμός, παράρτημα, ας μου επιτραπεί η έκφραση του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης! «Flying Over the Abyss» το όνομα αυτής ή και η Υπέρβαση της Άβυσσος: Έλληνες και διεθνείς καλλιτέχνες, εμπνεόμενοι από την «Ασκητική» του Νίκου Καζαντζάκη, φωτίζουν διαδρομές της ανθρώπινης ζωής από τη γέννηση έως το θάνατο με ενδιάμεσες στάσεις στον αγώνα για έρωτα, δημιουργικότητα, αυτογνωσία και ελευθερία. (Αποθήκη Β1, έως και 29 Φεβρουαρίου, σε επιμέλεια των Δημήτρη Παλαιοκρασσά και Μαρίας Μαραγκού).

Είναι η πρώτη φορά που ο Οργανισμός Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ δραστηριοποιείται στη Θεσσαλονίκη, αλλά άξιζε η αναμονή, καθώς βαρύ είναι το ρόστερ που έφερε στο Βορρά αυτή η συνεργασία. Αμπράμοβιτς, Ακριθάκης, Μάθιου Μπάρνι και Λουίζ Μπουρζουά, Τσόκλης, Kippenberger, Μιχαλακάκου και 22 ακόμα εικαστικοί συνομιλούν με το χειρόγραφο του Καζαντζάκη, ευγενική παραχώρηση του ομόλογου μουσείου. «Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο. Καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο. Το μεταξύ φωτεινό διάστημα θα το λέμε ζωή… Μα και ευθύς ως γεννηθούμε αρχίζει η προσπάθεια να δημιουργήσουμε, να συνθέσουμε, να κάνουμε την ύλη ζωή».

Τραυματισμένες κούκλες, πιάνο, παιδικά κρεβάτια, θερμοκοιτίδες, μεταλλικές και ξύλινες σκάλες, κηλίδες αίματος στους τοίχους και γυμνά γυναικεία σώματα-κόλποι, αναπαριστούν και «εικαστικοποιούν» το δοκίμιο, ενώ δίπλα τους σχεδόν, στο Kitchen Bar ή τα λοιπά ξέγνοιαστα meeting points της πόλης, αναβλύζουν σιντριβάνια από γαλλικούς καφέδες και κλαμπ σάντουιτς, γέλια, φιλιά, αγκαλιές. Απαραίτητες συμβάσεις-διαλείμματα ανεμελιάς και χαράς στη γεωγραφία μιας Θεσσαλονίκης που αποχαιρετά έναν ζόρικο Νοέμβριο, προετοιμαζόμενη για έναν από τους πιο ασκητικούς Δεκέμβριους της ύπαρξής της. Σπεύσατε…