Με όλο το σεβασμό στο διαπρεπή Γάλλο καθηγητή βυζαντινής ιστορίας Κάρολο Ντηλ, που προς τιμήν του ονομάστηκε έτσι ο δρόμος ανάμεσα στις πλατείες Αγίας Σοφίας και Αριστοτέλους, αλλά ποτέ δεν κατάλαβα τη χρησιμότητα της οδού. Άντε, όχι όλης, γιατί το κομμάτι κάτω από την Τσιμισκή έχει μια γοητεία για το βλέμμα του διαβάτη που βουτάει στη θάλασσα ή ξαποσταίνει κάτω από τις ακακίες και τα τραπεζάκια του ομώνυμου καφέ-μπαρ του κυρίου Λάμπρου, αφού προηγουμένως ψώνισε «κροκοδειλάκια» από την μπουτίκ της Lacoste. Όμως εκείνο το κομμάτι της Καρόλου Ντηλ, το πάνω από την Τσιμισκή κι έως Ερμού, μου φαίνεται παντελώς αναποφάσιστο. Στενάκι σκέτο blind date, σκέφτομαι κάθε φορά που το διασχίζω. Οk, έχει το campingάδικο του «Πετρίδη», τα υπέρκομψα παπούτσια του «Σπανίδη», το πρώην 3o Θηλέων και πλέον 15o Γυμνάσιο-Λύκειο, που το κοσμεί η προτομή του μυθικού γυμνασιάρχη Κωνσταντίνου Γκράτσιου. Έχει και τα couleur locale καφέ «Γαζία», «Zucca» και «Stretto», αλλά αρκούν αυτά για να μείνει ο δρόμος στη θέση του και να μη μεταφερθεί ή να απορροφηθεί και να γίνει μέρος της Αριστοτέλους ή να πάει με τη μεριά της Αγίας Σοφίας;
Σουρεαλιστική η πρότασή μου, αλλά δεν φταίω εγώ που ο δρόμος δεν μου βγάζει συναίσθημα, δεν μου δίνει κάτι να γαντζωθώ, «ένας δρόμος λογαριασμός» σκέφτομαι κάθε φορά που μπαίνω στον ΟΤΕ της γωνίας Ντηλ με Ερμού για να τα στάξω, μαζί με εκατοντάδες άλλους Θεσσαλονικιούς που πλημμυρίζουν κάθε μέρα τα γκισέ. Ίσως αυτό να είχαν στο μυαλό τους και οι άγιοι άνθρωποι που πήραν την απόφαση όλη τη γυάλινη πρόσοψη του ΟΤΕ που βλέπει στην Καρόλου Ντηλ να τη μεταμορφώσουν σε γκαλερί, φιλοξενώντας έργα και προσκαλώντας καλλιτέχνες ανά τακτά χρονικά διαστήματα για να προσδώσουν στο δρόμο ένα τσικ, μια εσάνς μητροπολιτικής γοητείας.
Ok, επομένως, παίρνω πίσω όλα τα σκληρά που έγραψα πιο πριν περί «μετανάστευσης» του δρόμου: αυτή η γκαλερί του ΟΤΕ κοινή τη θέα για το διαβάτη, τον περαστικό, το ζευγαράκι ή τους παππούδες που κατηφορίζουν προς το κέντρο, αρκεί για να διασώσει το δρόμο και να τον αφήσει στη θέση του. Και η έκθεση που φιλοξενείται αυτές τις μέρες με τίτλο «Χονδρός - Κατσιάνη: Αναδρομή 1980-2004» ίσως από ένα άχαρο θεσσαλονικιώτικο στενό να μεταμορφώνει την Καρόλου Ντηλ στην πιο αρτιστίκ οδό της πόλης.
Συγκίνηση, δέος και σεβασμός, παράλληλα με κελαρυστό γέλιο και χαρά με πλημμυρίζουν κάθε φορά που τρακάρω είτε με δουλειές αυτών των ανθρώπων είτε με τους ίδιους, όταν τους συναντώ στο δρόμο. Ο Θανάσης Χονδρός και η Αλεξάνδρα Κατσιάνη, εκείνος με γένια πλέον που θα τα ξυρίσει όταν το ελληνικό Δημόσιο του δώσει επιτέλους τη φιλολογική του σύνταξη, κι εκείνη πάντα με το κόκκινο πάνκι μαλλί, συνταξιούχος απλήρωτη ως στιγμής φιλόλογος επίσης, είναι το μεγαλύτερο και σημαντικότερο εικαστικό ντουέτο που γέννησε η πόλη. Και μπράβο στον curator της γκαλερί του ΟΤΕ που τους έδωσε χώρο για να θυμηθώ και να τους νοσταλγήσω. Τέτοιους καταστασιακούς και εννοιολογικούς performers, που με κωδικό τους το χιούμορ, την πολιτική, την αισθητική και την ανένδοτη άποψη περί τέχνης δεν έβγαλε ούτε θα ξαναβγάλει η Θεσσαλονίκη. Υπογράφω.
Το Δημοσιοϋπαλληλικό Ρετιρέ με τους στίχους και τα τραγούδια. Ο δημοτικός συνδυασμός «Θεσσαλονίκη Ίδια Πόλη». Οι performances με τα κομμένα νύχια ή τις live μουσικές όπου οι κιθαρίστες έπαιζαν με γάντια. Τα 51 Σάββατα στο σπίτι τους, λίγο πριν την ανακαίνιση, όπου προσκαλούσαν καλλιτέχνες και κόσμο να ρίξουν ένα χεράκι τέχνης και βανδαλισμού. Το Κέντρο Ερευνών για τον Προσδιορισμό της Ευτυχίας με έδρα ένα τροχόσπιτο. Η απαγγελία σελίδων του τηλεφωνικού καταλόγου. Η κοφτή εικαστική τους γλώσσα, τα ξεκάθαρα μηνύματά τους, η τόλμη τους να μιλούν, να αυθαδιάζουν, να βγάζουν γλώσσα και να συμπαρίστανται πάντα με την τρέλα και την ανυπακοή όλα τα χρόνια που η Θεσσαλονίκη απέπνεε μιζέρια και στεγανά θλιβερής επαρχιακής πόλης.
Αυτό είναι το ζεύγος Χονδρού - Κατσιάνη, κι αυτή η αναδρομή 1980-2004, παρότι μικρή σε σύγκριση με τις δράσεις και την τέχνη τους όλα αυτά τα χρόνια, με κάνει να τους προσκυνώ ακόμα περισσότερο. Τι βλέπεις στον ΟΤΕ; Μια φωτογραφία εκείνης κι εκείνου να κοιτάζονται λατρευτικά, ενώ μια μεζούρα ενώνει τα στόματά τους για να μας υπενθυμίζει πως πάντα στη Θεσσαλονίκη πρέπει να μετράς τα λόγια σου. Ένας κεκλιμένος πύργος από μαύρα ψωμιά πάνω σε αρχαία κολόνα, μείξη Σαββόπουλου στο «Βρόμικο Ψωμί» και αρχαίου κάλλους, που μέσω αυτού οι δύο φιλόλογοι βιοπορίστηκαν. Ένα κόκκινο κουβάρι από αυτό που τρελαίνονται να πλέκουν οι γριές και να ξεμαλλιάζουν τα γατιά, κλωστή κλωστή, περνάει, ενώνει, κόκκινη κλωστή δεμένη στης Αλεξάνδρας και του Θανάση την ανέμη τυλιγμένη. Κι άλλη μια φωτογραφία των δυο τους σαν μωρά να προσπαθούν να πιάσουν τα όνειρα μιας άλλης πόλης που πεισματικά επιμένει να ξεφεύγει.
Ίσως δεν έπρεπε να τα γράψω όλα αυτά, γιατί παρότι ευγενικοί και οι δυο τους, πιθανόν να βγουν από τα ρούχα τους διαβάζοντας τις ερμηνείες μου κι ευστόχως να παρατηρήσουν πως «Στέφανε, λέτε μεγαλειώδεις μπαλαφάρες». Έκαιγε όμως ο ήλιος εκείνο το απόγευμα που στάθηκα μπροστά στην εγκατάστασή τους στην Καρόλου Ντηλ. Ήμουν κουρασμένος και τσατίλας, αλλά και μόνο που τους αντίκρισα, έφτασε και περίσσεψε για να ξαναγαπήσω αυτό το δρόμο και να του δώσω respect. Να τους δώσω respect. Κι ας κλείσω με έναν αφορισμό, γιατί ξέρω πως οι -ισμοί γενικώς τους αρέσουν: στην μπουταρική Θεσσαλονίκη πήξαμε στην pop art, τη skate art, τις εκθέσεις φωτογραφίας, τα αρχιτεκτονικά πρότζεκτ-μακέτες και λοιπή τέχνη, που καλή είναι, καλώς βγαίνει, αλλά τίποτα περισσότερο δεν λέει πέρα από αυτό που δείχνει. Γι’ αυτό, νέοι καλλιτέχνες, μελετήστε, ψάξτε, ερευνήστε και, αν μπορείτε, ανατρέψτε το «Χονδροκατσιανισμό». Αλλιώς, αυτοί οι δυο θα είναι πάντα μπροστά σας και πάντα μπροστά!
11°
