Έχεις ακούσει για την TTIP;

Έχεις ακούσει για την TTIP; Τη Διατλαντική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων; Πιθανόν όχι και είναι λογικό αφού οι διαπραγματεύσεις μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ γίνονται με απόλυτη μυστικότητα και χωρίς να έχουν πρόσβαση όχι μόνο οι πολίτες ένθεν κακείθεν του Ατλαντικού αλλά ούτε καν οι υπουργοί των κρατών. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο υπουργός Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού Γιώργος Σταθάκης, που παρευρέθηκε σε εκδήλωση ενημέρωσης που διοργάνωσαν οι Οικολόγοι Πράσινοι, «πρόκειται για πρωτόγνωρη διαδικασία που οι συζητήσεις γίνονται απολύτως εν κρυπτώ. Για να δει ένας υπουργός τα κείμενα της διαπραγμάτευσης θα πρέπει να απευθυνθεί στην Αμερικάνικη Πρεσβεία». Δεν ισχύει το ίδιο όμως για τις μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες που οι εκπρόσωποί τους συμμετέχουν ενεργά στις διαπραγματεύσεις.

Τι είναι όμως η TTIP; (Transatlantic Trade and Investment Partnership). Πρόκειται για μια συμφωνία μεταξύ Αμερικής και Ευρώπης που έχει ως στόχο την κατάργηση των ρυθμιστικών εμποδίων στο εμπόριο για τις μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις. Και όταν λέμε εμπόδια δεν εννοούμε τη μείωση των δασμών για την τόνωση του εμπορίου, αλλά κατάργηση πολύτιμων κοινωνικών κεκτημένων και κανόνων που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος, την ασφάλεια των τροφίμων, τα εργασιακά δικαιώματα, ακόμη και την κατάργηση των ασφαλιστικών δικλίδων που επιβλήθηκαν στον τραπεζικό τομέα για να αποτραπεί μια επανάληψη της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008. Πρόκειται δηλαδή για την κατάργηση της κρατικής υπόστασης, όπως τη γνωρίζαμε μέχρι σήμερα.

Η TTIP δεν είναι ένα οικονομικό πρόγραμμα είναι ένα πολιτικό πρόγραμμα που μεταφέρει την εξουσία από τα κράτη στις πολυεθνικές. Γι’ αυτό το λόγο και οι διαπραγματεύσεις διεξάγονται με τόσο μεγάλη μυστικότητα, ενώ στην ατζέντα της απορρύθμισης περιλαμβάνεται και νέο κύμα ιδιωτικοποιήσεων σε τομείς ζωτικής σημασίας, όπως η υγεία, η παιδεία και το νερό. Το πιο ανησυχητικό δε όλων είναι ότι η TTIP δίνει το δικαίωμα στους ξένους επενδυτές να ενάγουν κυρίαρχα κράτη, ενώπιον όχι εθνικών ή διεθνών δικαστηρίων αλλά έκτακτων διαιτητικών δικαστηρίων που αποτελούνται από μια κλίκα δικηγόρων εταιρικού δικαίου, και να διεκδικούν αποζημιώσεις για την απώλεια κερδών εξαιτίας αποφάσεων της δημόσιας διοίκησης. Τα «δικαστήρια» αυτά, των διορισμένων κατά περίσταση δικηγόρων, συνεδριάζουν κεκλεισμένων των θυρών και πάντα αποφασίζουν υπέρ των εταιρειών. Ένα τέτοιο παράδειγμα είχαμε πρόσφατα στην Ευρώπη, όπου η σουηδική εταιρεία ενέργειας Vattenfall κινήθηκε κατά της γερμανικής κυβέρνησης διεκδικώντας 3,7 δις ευρώ λόγω της απόφασης της χώρας να καταργήσει σταδιακά την πυρηνική ενέργεια μετά το ατύχημα στη Φουκοσίμα.

Ο Τζον Χίλαρι, εκτελεστικός διευθυντής της οργάνωσης War on Want που έχει αναδείξει το θέμα, ήρθε στην Αθήνα προσκεκλημένος των Οικολόγων Πράσινων και μίλησε τόσο για τις αδιαφανείς διαδικασίες που χαρακτηρίζουν τις διαπραγματεύσεις της TTIP και αποτελούν πλήγμα για τηδημοκρατία στην Ευρώπη και στην Αμερική, όσο και για τους υπόλοιπους τομείς που πλήττουν αυτές οι συμφωνίες.

Στον τομέα της εργασίας, όπως έχει παραδεχτεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η TTIP θα επιφέρει εκτόπιση των ευρωπαίων εργαζομένων από την αγορά εργασίας, καθώς οι εταιρείες θα μπορούν να προμηθεύονται αγαθά και υπηρεσίες από πολιτείες των ΗΠΑ όπου τα εργασιακά πρότυπα είναι χαμηλότερα και τα συνδικαλιστικά δικαιώματα ανύπαρκτα. Επιπλέον εκφράζονται ανησυχίες ότι τα εργασιακά δικαιώματα που θεωρούνται «φραγμοί» για το εμπόριο και την ανταγωνιστικότητα στην Ευρώπη, όπως συλλογικές συμβάσεις εργασίας, θα μπουν στο στόχαστρο. Σε μια Ευρώπη με την ανεργία σε πολλά κράτη μέλη να έχει αγγίξει το 50%, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, αναμένεται λόγω της TTIP να χαθούν πάνω από 680.000 θέσεις εργασίας έναντι 325.000 στις ΗΠΑ.

Η κατάργηση των ευρωπαϊκών κανονισμών για την ασφάλεια των τροφίμων και για το περιβάλλον αποτελεί προτεραιότητα των πολυεθνικών στις διαπραγματεύσεις για την TTIP. Η «αρχή της προφύλαξης» που ισχύει στην Ευρώπη και δίνει τη δυνατότητα να αποσυρθεί ένα προϊόν από την αγορά έστω και με την υπόνοια του κινδύνου για τη δημόσια υγεία στο εξής δεν θα ισχύει αφού η αρχή της προφύλαξης δεν ισχύει στις ΗΠΑ και τα πρότυπα ασφαλείας τροφίμων είναι πολύ χαμηλότερα από αυτά της Ευρώπης. Για παράδειγμα, στην Ευρώπη απαγορεύεται η χρήση 1.200 χημικών ουσιών στα καλλυντικά ενώ στις ΗΠΑ μόνο 12. Αντίστοιχα το 70% των μεταποιημένων τροφίμων που πωλούνται στα αμερικάνικα σουπερ μάρκετ περιέχουν γενετικά τροποποιημένα συστατικά. Αντίθετα στην Ευρώπη τα μεταλλαγμένα απουσιάζουν σχεδόν ολοκληρωτικά από τα σούπερ μάρκετ ή, όπου υπάρχουν, είναι υποχρεωτικό να φέρουν σήμανση. Άλλο ηχηρό παράδειγμα είναι η χρήση αυξητικών ορμονών στην παραγωγή βοδινού κρέατος στην Αμερική, οι οποίες έχουν συνδεθεί με διάφορα είδη καρκίνων στον άνθρωπο, κάτι που η Ευρώπη απαγορεύει τόσο στην δική της παραγωγή όσο και στην εισαγωγή τέτοιου είδους κρέατος.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναγνωρίσει δημόσια ότι η TTIP υπονομεύει τους βασικούς περιβαλλοντικούς κανονισμούς και θα εντείνει την πίεση που ασκείται στο περιβάλλον από την αύξηση της παραγωγής, την κατανάλωση και τη διεθνή μεταφορά των αγαθών. Η Επιτροπή αναφέρει ότι οι εκπομπές αερίων, που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, από την εφαρμογή του TTIP θα επιβαρύνει την ατμόσφαιρα με 11 επιπλέον τόνους διοξειδίου του άνθρακα, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τις δεσμεύσεις της ΕΕ. Επιπλέον η εφαρμογή του TTIP θα ελευθερώσει τις εξαγωγές σχιστολιθικού αερίου από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη, δίνοντας παράλληλα τη δυνατότητα στις αμερικανικές εταιρείες να κινηθούν ενάντια σε ευρωπαϊκές χώρες που έχουν απαγορεύσει αυτή τη τεχνική για τη ζημιά που προκαλεί στα εδάφη, τον κίνδυνο σεισμών και την μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα.

Η TTIP έχει γίνει το πιο καυτό πολιτικό θέμα και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Οι πολίτες σε Ευρώπη και Αμερική αντιδρούν, διαδηλώνουν και μαζεύουν υπογραφές ζητώντας την απόσυρση και την αντικατάστασή της με μια εντολή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η οποία θα βάζει τους ανθρώπους και τον πλανήτη πάνω από τα κέρδη των επιχειρήσεων. Ωστόσο στη χώρα που γέννησε τη Δημοκρατία δεν υπάρχει καμία αντίδραση για τη συμφωνία που καταργεί τη Δημοκρατία.