Πράσινα λιμάνια

Πώς επηρεάζεται μια πόλη που είναι χτισμένη δίπλα από ένα μεγάλο λιμάνι; Ποιες είναι οι επιπτώσεις από την λειτουργία του λιμανιού στην ίδια την πόλη αλλά και στην ποιότητα της ζωής των κατοίκων της; Μπορεί το λιμάνι να ενσωματωθεί στον αστικό ιστό ή οι περιοχές που βρίσκονται πολύ κοντά του είναι καταδικασμένες στην απαξίωση; Απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα προσπαθεί να δώσει το ECOCITY ανοίγοντας το διάλογο μεταξύ όλων των εμπλεκομένων φορέων. Πρόσφατα σε εκδήλωση που οργάνωσε η περιβαλλοντική οργάνωση στη Θεσσαλονίκη εξετάστηκε πως μπορεί το λιμάνι της πόλης να εξακολουθήσει να συνεισφέρει στην οικονομική ζωή της, ενώ συγχρόνως να είναι αναπόσπαστο μέρος του πολιτισμού της και της καθημερινότητας των πολιτών της.

Είναι γεγονός ότι η Θεσσαλονίκη τα τελευταία 30 χρόνια αναζητά να βρει μια πιο λειτουργική σχέση με το ιστορικό της λιμάνι. Και μέχρι ένα βαθμό το έχει πετύχει. Η μετατροπή της μίας προβλήτας σε τμήμα του δημόσιου χώρου και η χρήση των εγκαταλελειμμένων αποθηκών για πολιτιστικά δρώμενα ήταν μια ενθαρρυντική εμπειρία για την πόλη που ωστόσο δεν επεκτάθηκε. «Σε ποιο βαθμό θα γίνει όμως η περαιτέρω επέμβαση, ποιες νέες δραστηριότητες θα φιλοξενηθούν, ποιοι φορείς και ποια επενδυτικά σχήματα θα επιλεγούν, είναι ζητήματα που παραμένουν ανοιχτά» θα πει ο πολεοδόμος-χωροτάκτης Νίκος Παπαμίχος.

Η πολεοδομική διάσταση βέβαια για την ανάπτυξη του λιμανιού και κατ’ επέκταση της πόλης είναι μόνο μια παράμετρος. Η ατμοσφαιρική ρύπανση που προκαλεί η ναυτιλία και οι επιπτώσεις που έχει στην υγεία των πολιτών και στο περιβάλλον είναι συνυφασμένη με την υποβάθμιση των πόλεων που συνδέονται με λιμάνια, ανεξαρτήτως όλων των πολεοδομικών επεμβάσεων και της δημιουργίας πολιτιστικών δρώμενων. Όπως ανέφερε ο καθηγητής του ΑΠΘ Ελευθέριος Ιακώβου η ευθύνη της ναυτιλίας στις παγκόσμιες εκπομπές CO2 ανέρχεται στο 3-4%. Οι εκπομπές CO2 από πλοία που έπλευσαν σε ευρωπαϊκά νερά το 2010 ανήλθε σε 180 εκ. τόνους. Αν οι εκπομπές αυτές αντιστοιχούσαν σε χώρα, η ναυτιλία θα κατατάσσονταν ως η 8η μεγαλύτερη χώρα στην Ευρώπη σε εκπομπές. Και σε αυτό βέβαια δεν ευθύνεται μόνο ότι η ναυτιλία είναι ο μόνος κλάδος της ευρωπαϊκής οικονομίας που δεν καλύπτεται από την κλιματική νομοθεσία αλλά και η διαφθορά, η πειρατεία και τα παράνομα φορτία.

Ο Σωτήρης Ράπτης από το Δίκτυο ΜΚΟ Transport & Environment έκανε αναφορά στις τελευταίες εξελίξεις σχετικά με τη μέθοδο καταγραφής των ρύπων της ναυτιλίας, έτσι ώστε να μειωθεί το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα. Μίλησε για το ρόλο που το σύστημα αυτό μπορεί να διαδραματίσει στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ενώ ανέφερε και καλά παραδείγματα ιδιωτικών πρωτοβουλιών που καταγράφουν τους ρύπους των πλοίων, αλλά και λιμένες που προσφέρουν εκπτώσεις στα τέλη σύμφωνα με την περιβαλλοντική επίδοση των πλοίων.

Για τις προοπτικές της Θεσσαλονίκης να γίνει ένα διεθνές διαμετακομιστικό κέντρο μίλησε ο π. Πρύτανης του ΕΜΠ και Πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Λιμένων Κ. Μουτζούρης. Ο καθηγητής ανέφερε την εκτίμηση του ότι η ανάπτυξη και η αξιοποίηση του λιμανιού μπορεί να συνεισφέρει μακροπρόθεσμα έως και 10% στο ΑΕΠ της περιοχής, ενώ τόνισε ότι η καθυστέρηση υλοποίησης αναπτυξιακών κινήσεων είναι επιβαρυντική, αφού οι επενδύσεις του ανταγωνισμού απαξιώνουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Θεσσαλονίκης.

Στην ημερίδα εξετάστηκαν διεξοδικά όλα τα οφέλη που προσφέρει σε μια πόλη το λιμάνι μέσα από την απασχόληση, τον πλούτο και την εμπορική ανάπτυξη, αλλά και τα προβλήματα που προκαλούν οι ρύποι, ο θόρυβος, ο κυκλοφοριακός φόρτος και η ρύπανση της ακτογραμμής. Αναφέρθηκαν παραδείγματα ευρωπαϊκών πόλεων με λιμάνια που ενώ είχαν οδηγηθεί σε παρακμή κατάφεραν να επαναχρησιμοποιήσουν τα λιμενικά τους διαθέσιμα και να αναζωογονήσουν τις περιοχές που είχαν απαξιωθεί. Αυτά τα παραδείγματα μπορεί να ακολουθήσει η Θεσσαλονίκη αλλά και όλες οι ελληνικές πόλεις με λιμάνια και να γίνουν περισσότερο ανταγωνιστικές αλλά και ελκυστικές για τον επισκέπτη και φιλικές για τους πολίτες τους.