Φάρμακα, ορμόνες και περιττώματα: Στα άδυτα των μονάδων που προμηθεύουν χοιρινό κρέας στον πλανήτη

Το Μεξικό είναι κορυφαίος διεθνώς παραγωγός χοιρινού κρέατος, αλλά οι κάτοικοι του Γιουκατάν υποστηρίζουν ότι τα απόβλητα που αναβλύζουν από τις εκατοντάδες τεράστιες χοιροτροφικές μονάδες καταστρέφουν το περιβάλλον.

Η δυσοσμία των περιττωμάτων των χοιρινών ήταν το πρώτο πράγμα που παρατήρησαν οι κάτοικοι του Sitilpech στο Μεξικό όταν άνοιξε η φάρμα το 2017. Κρέμεται πάνω από τα πολύχρωμα μονώροφα σπίτια και τους λαχανόκηπους της πόλης των Μάγια στο Γιουκατάν και δεν έφυγε ποτέ. Στη συνέχεια, τα δέντρα σταμάτησαν να παράγουν καρπούς, τα φύλλα τους αντ' αυτού καλύφθηκαν με μαύρες κηλίδες. Στη συνέχεια, το νερό από τον τεράστιο, πορώδη υδροφόρο ορίζοντα βγήκε από το πηγάδι με μια φρικτή δυσοσμία.

«Πριν, χρησιμοποιούσαμε αυτό το νερό για τα πάντα: για μαγείρεμα, για πόση, για μπάνιο. Τώρα δεν μπορούμε να το δώσουμε ούτε στα ζώα. Σήμερα, πρέπει να δίνουμε στα κοτόπουλα καθαρισμένο νερό γιατί αλλιώς παθαίνουν διάρροια», λέει ένας κάτοικος. «Τα ραπανάκια αδυνατίζουν και ο κόλιανδρος συχνά κιτρινίζει. Αυτή ήταν πάντα μια ήσυχη πόλη, όπου η ζωή ήταν πολύ καλή μέχρι που ξεκίνησε αυτή η φάρμα», λένε.

Η εξάπλωση των μεγαλοεκτροφείων χοιρινού αποτελεί ανθρωπιστική και οικολογική καταστροφή

Το Sitilpech βρίσκεται στην άκρη του δακτυλίου των Cenotes, ενός τεράστιου δικτύου λιμνών και υπόγειων ποταμών που σχηματίστηκαν από την πρόσκρουση μετεωρίτη πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια. Η μεγα-κτηνοτροφική φάρμα χοίρων απέχει μόλις ένα χιλιόμετρο από το πρώτο σπίτι στην πόλη. Αποτελεί μέρος ενός δικτύου 500 έως 800 εγκαταστάσεων που έχουν εμφανιστεί σε όλη τη χερσόνησο του Γιουκατάν τα τελευταία 20 χρόνια, συχνά φωλιασμένες στη μέση του διεθνούς σημασίας υγρού δάσους του Γιουκατάν.

Μια μεγα-κτηνοτροφική μονάδα μπορεί να φιλοξενήσει έως και 50.000 χοίρους, στοιβαγμένους μεταξύ τους σε μικρά μαντριά. Τα ούρα και τα περιττώματα, τα αντιβιοτικά και οι ορμονικές θεραπείες διαρρέουν κάτω από τα μαντριά τους και στη συνέχεια αποξηραίνονται σε υπαίθριες λίμνες αποβλήτων στην τροπική ζέστη.

Για όσους ζουν γύρω τους, η εξάπλωση των χοιροτροφικών μεγαλοεκτροφείων αποτελεί ανθρωπιστική και οικολογική καταστροφή. Ορισμένα χωριά των Μάγια στο Γιουκατάν υπερτερούν σε αριθμό από τα γουρούνια 100 προς ένα. Κατά την περίοδο των βροχών, οι φάρμες αντλούν τα απόβλητα των χοίρων μέσω συστημάτων καταιονισμού -αυτά εισχωρούν στην πορώδη ασβεστολιθική λεκάνη απορροής που συνδέει τον δακτύλιο των Cenotes. Οι ντόπιοι λένε ότι όσοι πίνουν το νερό της βρύσης αρρωσταίνουν, ενώ υπάρχουν σοβαρές συνέπειες για τη βιοποικιλότητα της περιοχής.

«Περισσότερο από το 90% των 800 εργοστασίων χοιροτροφίας που υπολογίζεται ότι υπάρχουν στο Γιουκατάν λειτουργούν χωρίς κανενός είδους περιβαλλοντική άδεια», υποστηρίζει η Lourdes Medina Carrillo, δικηγόρος περιβαλλοντικών θεμάτων.

«Πρόκειται για έργα χωρίς αρχείο προηγούμενης διαβούλευσης με τους ιθαγενείς, τα οποία προκύπτουν από την καταστροφή δασών που θεωρούνται τα δεύτερα σημαντικότερα στην ήπειρο, χωρίς άδειες για αλλαγές στη χρήση γης και με επιπτώσεις όπως η μόλυνση των υδάτων», υποστηρίζει.

Μη αναστρέψιμη βλάβη στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον

Για πολλούς κατοίκους, η οργή στρέφεται κατά της μεξικανικής μάρκας χοιρινού κρέατος Kekén, του μεγαλύτερου εξαγωγέα χοιρινού κρέατος της χώρας. Τα ζώα που προμηθεύει η μάρκα πωλούνται σε όλο τον κόσμο, τροφοδοτώντας τις αγορές της Νότιας Κορέας, της Ιαπωνίας και των ΗΠΑ. Η Kekén είναι μέρος του ομίλου Kuo Group, ο οποίος περιλαμβάνει εταιρείες της αυτοκινητοβιομηχανίας και της χημικής βιομηχανίας. Τα έσοδά της ξεπέρασαν πέρυσι τα 1,9 δισ. δολάρια, με τα μισά να προέρχονται από το τμήμα χοιρινού κρέατος.

Η ώθηση σε αυτή την περιοχή του Μεξικού ξεκίνησε με τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου Nafta, αλλά επιταχύνθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2000, αφότου οι υγειονομικές αρχές των ΗΠΑ ανακήρυξαν το Γιουκατάν ζώνη ελεύθερη από την κλασική πανώλη των χοίρων. Οι περιορισμοί στις εξαγωγές χοιρινού κρέατος καταργήθηκαν και οι εταιρείες κινήθηκαν γρήγορα για να επωφεληθούν.

Καθώς ο αντίκτυπος των μεγαλο-κτηνοτροφικών μονάδων έχει αυξηθεί, οι κάτοικοι του Sitilpech αντιστάθηκαν οργανώνοντας διαμαρτυρίες το 2023 κατά των εγκαταστάσεων. Αλλά τον Φεβρουάριο του 2023, λένε ότι έγιναν θύματα βίαιης καταστολής από την αστυνομία, η οποία εισέβαλε σε έναν καταυλισμό διαμαρτυρίας, χτυπώντας τους παρευρισκόμενους. Άλλες κοινότητες Μάγια έχουν ξεκινήσει νομικές διαμάχες κατά της Kekén.

Τουλάχιστον μία από αυτές επικυρώθηκε από το ανώτατο δικαστήριο, αφού οι κάτοικοι του Χομούν άσκησαν αγωγή στην οποία περιγράφεται λεπτομερώς «σοβαρή και μη αναστρέψιμη βλάβη στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον» που προκλήθηκε από μια φάρμα 48.000 χοίρων, συμπεριλαμβανομένης της «μόλυνσης των υδάτων... της εκπομπής επιβλαβούς ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της εξάπλωσης επικίνδυνων παθογόνων μικροοργανισμών».

«Όταν η εταιρεία ήρθε να εγκατασταθεί, είδαμε πως δυστυχώς άρχισε να κόβει τα δέντρα που φροντίζουμε τόσο πολύ για τη μελισσοκομία. Άφησαν μεγάλες εκτάσεις κατεστραμμένης γης», ισχυρίζονται τα μέλη μιας οικογένειας από το Kinchil, μια ώρα από την πρωτεύουσα Mérida του Γιουκατάν. «Ήταν πολύ λυπηρό. Έκοψαν δέντρα ηλικίας άνω των 100 ετών, τα οποία είναι αυτά που μας ωφελούν περισσότερο όταν υπάρχει ξηρασία», υποστηρίζουν.

Οι ορμόνες που δίνουν στα γουρούνια, εκτός από τα περιττώματά τους, καταλήγουν στο νερό

Στις αρχές του περασμένου έτους, το ομοσπονδιακό υπουργείο Περιβάλλοντος του Μεξικού διαπίστωσε ότι η λεκάνη απορροής γύρω από τις φάρμες στο Γιουκατάν ήταν κορεσμένη με συγκεντρώσεις αζώτου και φωσφόρου από τα περιττώματα των χοίρων.

Οι αναλύσεις δειγμάτων νερού από πηγές και πηγάδια στο Γιουκατάν από επιστήμονες, τις ίδιες τις κοινότητες και την Ομοσπονδιακή Επιτροπή για την Προστασία από Υγειονομικούς Κινδύνους (Cofepris) διαπίστωσαν μόλυνση από E coli και άλλα βακτήρια. Οι κοινότητες ανέφεραν αύξηση των κρουσμάτων εντερικών λοιμώξεων στο Γιουκατάν μεταξύ 2012 και 2019, μια περίοδο επέκτασης των χοιροτροφείων.

Σε απάντηση, εκπρόσωπος της Kekén αναφέρει ότι η εταιρεία ειδικεύεται στην παραγωγή χοιρινού κρέατος υψηλής ποιότητας και είναι ένας από τους μεγαλύτερους εργοδότες στην περιοχή. Η εταιρεία λέει ότι χρησιμοποιεί βιοδιυλιστήρες για να διασφαλίσει την πιο αποτελεσματική χρήση του νερού, προσθέτοντας ότι το 90% των εγκαταστάσεών της βρίσκεται σε προστατευόμενες περιοχές για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Είπαν ότι παρέχουν μια σειρά από οφέλη για τον τοπικό πληθυσμό, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης της γεωργίας στις κοντινές κοινότητες των Μάγια.

«Τα φάρμακα, οι ορμόνες που δίνουν στα γουρούνια, εκτός από τα περιττώματά τους, καταλήγουν στο νερό. Και αυτό το νερό που χρησιμοποιεί η βιομηχανία ταξιδεύει στη συνέχεια μέσα στις σπηλιές, τα σπήλαια, τα πηγάδια μέσω του δακτυλίου των Cenotes. Αυτό είναι το κοινό νερό που χρησιμοποιεί η φύση και οι κοινότητες για την τροφοδοσία τους. Αυτή η ρύπανση σπάει όλες τις οικολογικές ισορροπίες, επηρεάζει την αυτοφυή πανίδα και χλωρίδα, προκαλεί απώλεια της βιοποικιλότητας και ακόμη και περίσσεια οργανικής ύλης», λέει η Medina Carrillo.

«Πρόκειται για ένα εξαιρετικά σοβαρό πρόβλημα επειδή ο υδροφόρος ορίζοντας της χερσονήσου, τα πηγάδια και τα cenotes, είναι αλληλένδετα», λέει.

Η νέα πρόεδρος του Μεξικού, Claudia Sheinbaum, δήλωσε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής της εκστρατείας ότι δεν θα προωθήσει το κλείσιμο των μεγα-κτηνοτροφικών μονάδων στο Γιουκατάν. «Καταλαβαίνω ότι υπάρχουν κανονισμοί για τις χοιροτροφικές μονάδες, υπάρχει τεχνολογία για την αποφυγή της μόλυνσης... το θέμα είναι να τηρούνται οι κανονισμοί», δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου τον Μάρτιο. «Αυτή η ιδέα ότι πρέπει να κλείσουν οι μεγαλο-κτηνοτροφικές μονάδες επειδή μολύνουν, όχι. Υπάρχει τεχνολογία».

(Με πληροφορίες του Guardian)