To μεγάλο βήμα της Βόρειας Θάλασσας προς την ενεργειακή μετάβαση

Tου Niels Anner

Κάθε ώρα στο Kassø, κοντά στα σύνορα Δανίας-Γερμανίας, η εταιρεία ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας – European Energy – θα παράγει έναν τόνο υδρογόνου για την απο-ανθρακοποίηση της ναυτιλίας. Στα ανατολικά, στην απέναντι ακτή, οι ανεμογεννήτριες του υπεράκτιου αιολικού πάρκου Moray West θα ξεκινήσουν άμεσα να λειτουργούν στα ανοικτά των ακτών της Σκωτίας και θα συνδέονται μέσω θαλάσσιων υποσταθμών, παρέχοντας ηλεκτρική ενέργεια αρκετή για να τροφοδοτήσει το ισοδύναμο 1,3 εκατομμυρίων νοικοκυριών. Την ίδια στιγμή, η Viking Link, η μεγαλύτερη στον κόσμο διασύνδεση HVDC μήκους 765 χλμ, θα επιτρέψει τη διασυνοριακή ανταλλαγή ενέργειας, λειτουργώντας ως ηλεκτρικός «αυτοκινητόδρομος» που θα συνδέει τα δίκτυα ενέργειας της Βρετανίας και της Δανίας.

Η Βόρεια Θάλασσα, μια άγρια θάλασσα με πελώρια κύματα και δυνατούς ανέμους, αναδεικνύεται σε πρότυπο για το πώς μπορεί να λειτουργήσει ένα ποικίλο μείγμα πράσινης τεχνολογίας για παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ, με τις κατάλληλες υποδομές και με το πρότυπο Power-to-X (όρος που περιγράφει όλες τις τεχνολογίες που μετατρέπουν τον ηλεκτρισμό σε συνθετικά καύσιμα χωρίς άνθρακα, όπως υδρογόνο, συνθετικό φυσικό αέριο, υγρά καύσιμα και χημικά). Εφόσον η ενεργειακή μετάβαση μπορεί να επιτευχθεί εδώ, το ίδιο μπορεί να γίνει και οπουδήποτε στον κόσμο.

Η Βραζιλία, για παράδειγμα, θα μπορούσε να συνδέσει με το δίκτυο τα αναξιοποίητα γιγαβάτ υπεράκτιου αιολικού δυναμικού. Το αιολικό πάρκο High Plains του Τέξας θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες 9 εκατ. νοικοκυριών στις ΗΠΑ. Και οι έρημοι της δυτικής Κίνας, με πολλούς ανέμους και ηλιοφάνεια, θα μπορούσαν να βοηθήσουν τη χώρα να σταματήσει να προσθέτει νέες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου έως το 2030, παρά την αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας.

Τα επόμενα πέντε χρόνια είναι κρίσιμα για τη λήψη μέτρων. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου πρέπει να μειωθούν κατά 43% έως το 2030 (σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2019) για να περιοριστεί η υπερθέρμανση του πλανήτη στους 1,5°C, σύμφωνα με την IPCC. Στη Διάσκεψη COP28, 118 κυβερνήσεις δεσμεύτηκαν να τριπλασιάσουν έως τότε το παγκόσμιο δυναμικό παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, και οι μεγάλες βιομηχανίες έχουν δεσμευτεί να αυξήσουν την παραγωγή καυσίμων μηδενικών εκπομπών από πράσινο υδρογόνο στα 11 εκατ. τόνους.

Σύμφωνα με την πρόβλεψη του Παγκόσμιου Συμβουλίου Αιολικής Ενέργειας για την επόμενη δεκαετία, με το σωστό κανονιστικό πλαίσιο μπορούν να αναπτυχθούν 410 γιγαβάτ υπεράκτιας αιολικής ισχύος μέχρι το 2033. Όμως η γρήγορη επέκταση των υπεράκτιων αιολικών «πρέπει να βασιστεί σε μια αυξανόμενη συνεργασία μεταξύ της βιομηχανίας και των κυβερνήσεων, και τον σχεδιασμό εξορθολογισμένων, αποτελεσματικών πολιτικών και ρυθμιστικών πλαισίων». Η ενεργειακή μετάβαση δεν περιορίζεται στην παραγωγή, αφού είναι αναγκαία η μεταφορά της ενέργειας και του υδρογόνου εκεί όπου υπάρχουν ανάγκες.

Τα έργα στη Βόρεια Θάλασσα αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς η συνεργασία μπορεί να βοηθήσει στην επίτευξη αυτών των στόχων. Το 2022, οι κυβερνήσεις του Βελγίου, της Δανίας, της Γερμανίας και της Ολλανδίας υπέγραψαν τη Διακήρυξη του Esbjerg, ξεκινώντας μια διασυνοριακή συνεργασία που θα αναδείξει τις χώρες τους στο κορυφαίο «πράσινο εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας της Ευρώπης». Πέρυσι, μαζί με τους ηγέτες της Γαλλίας, της Νορβηγίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και του Λουξεμβούργου, αύξησαν τους στόχους υπεράκτιας αιολικής ενέργειας από 30 γιγαβάτ σήμερα σε 120 γιγαβάτ για το 2030 και σε 300 γιγαβάτ μέχρι το 2050, καλύπτοντας περισσότερο από το ήμισυ της δυναμικότητας σε ΑΠΕ που απαιτείται για να πετύχει η ΕΕ ένα ουδέτερο ανθρακικό αποτύπωμα.

Διασύνδεση πράσινης ενέργειας στη Βόρεια Θάλασσα

Διάφοροι σημαντικοί παράγοντες καθιστούν τη Βόρεια Θάλασσα έναν ολοκληρωμένο ενεργειακό κόμβο. Η βορειοδυτική Ευρώπη, με τη μεγάλη ακτογραμμή της, τις άγριες καταιγίδες και τα πανύψηλα κύματα, είναι ένα άγριο περιβάλλον και ένα από τα μέρη στον πλανήτη με τους ισχυρότερους ανέμους, εξηγεί η Lottie Edwards, Platform Package Manager της Siemens Energy.  Το μικρό βάθος της θάλασσας διευκολύνει την εγκατάσταση ανεμογεννητριών, ενώ οι γεωλογικές συνθήκες που διατήρησαν το φυσικό αέριο στη θέση του για εκατομμύρια χρόνια την καθιστούν ιδανική για την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα.

Η Lottie Edwards είναι υπεύθυνη για την εγκατάσταση και λειτουργία του εξοπλισμού μετάδοσης για το Moray West, ένα υπεράκτιο αιολικό πάρκο 882 μεγαβάτ, σε απόσταση 22,5 χλμ. από τις ακτές της Σκωτίας. «Όταν ολοκληρωθεί το έργο θα αντισταθμίζει 1,1 εκατ. τόνους εκπομπών CO2 κάθε χρόνο», σημειώνει «και θα παρέχει αρκετή ηλεκτρική ενέργεια για ισοδύναμο 1,3 εκατ. νοικοκυριών». Η Siemens Energy παρέχει τον υπεράκτιο υποσταθμό που αποτελείται από μονάδες μετασχηματιστών (OTMs) για το υπεράκτιο αιολικό πάρκο και τον χερσαίο υποσταθμό, ενώ η Siemens Gamesa είναι υπεύθυνη για τις ανεμογεννήτριες.

Διασυνοριακή ανταλλαγή ενέργειας

Το Viking Link είναι ένα άλλο έργο που αποδεικνύει ότι η διασυνοριακή συνεργασία είναι το κλειδί για την δημιουργία κόμβων πράσινης ενέργειας: ένας διασυνδετήριος αγωγός HDVC μήκους 765 χλμ. συνδέει τη Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτός ο αμφίδρομος «αυτοκινητόδρομος» επιτρέπει τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των δύο χωρών και προς τις δύο κατευθύνσεις.

Τέτοιες διασυνδέσεις συμβάλλουν στη βελτιστοποίηση της χρήσης του πλεονάσματος ανανεώσιμης ενέργειας, αναφέρει ο Peter Weinreich-Jensen, Διευθύνων Σύμβουλος της Siemens Energy στη Δανία. «Μπορούμε να στείλουμε αιολική ενέργεια στη Δανία και, μετά από μερικές ώρες, όταν φυσούν οι άνεμοι στη Δανία, μπορούμε να στείλουμε ηλεκτρισμό πίσω στο Ηνωμένο Βασίλειο, εκμεταλλευόμενοι το πλεόνασμα ενέργειας και σταθεροποιώντας το δίκτυο».

Οι διασυνδετήριοι αγωγοί επιτρέπουν στις χώρες να συνδεθούν με τους γείτονές τους για να στείλουν την πλεονάζουσα ενέργεια πέρα ​​από τα σύνορά τους, όπου χρειάζεται, και αντίστροφα. Για παράδειγμα, το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της Δανίας συνδέεται επίσης με το γερμανικό και επιτρέπει την εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας σε όλη την Ευρώπη, επηρεάζοντας θετικά την πράσινη ενεργειακή μετάβαση της Ευρώπης και αυξάνοντας την ενεργειακή της ασφάλεια.

Επιτάχυνση της πράσινης ναυτιλίας μέσω του υδρογόνου

Η Βόρεια Θάλασσα προσφέρει έναν ακόμη τρόπο χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με την παραγωγή και αποθήκευση πράσινου υδρογόνου μέσω ηλεκτρόλυσης. Στο Kassø της Δανίας, κατασκευάζεται το μεγαλύτερο εργοστάσιο παραγωγής πράσινης μεθανόλης στον κόσμο, το οποίο θα παράγει 42.000 τόνους ετησίως, από υδρογόνο και αποθηκευμένο CO2. Σύμφωνα με τον κύριο του έργου, η ηλεκτρική ενέργεια για τη λειτουργία της μονάδα ηλεκτρολυτών ισχύος 50 MW θα προέρχεται από ένα τοπικό φωτοβολταϊκό και ένα υπεράκτιο αιολικό πάρκο. Μέσω μιας διαδικασίας σύνθεσης, το υδρογόνο συνδυάζεται με διοξείδιο του άνθρακα και τελικά παράγει πράσινη μεθανόλη.

Το μεγαλύτερο μέρος της παραγόμενης ποσότητας θα απορροφάται από τον ναυτιλιακό όμιλο Maersk της Δανίας για την τροφοδοσία των πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων. Τα «πράσινα» καύσιμα θεωρούνται ζωτικής σημασίας για την ενεργειακή μετάβαση της ναυτιλίας που ευθύνεται για το 3% των παγκόσμιων εκπομπών. Σήμερα υπάρχουν κάπου 55.000 πλοία που κινούνται με ορυκτά καύσιμα. Η πράσινη μεθανόλη θεωρείται μία από τις καλύτερες λύσεις για να αποκτήσουν τα πλοία ουδέτερο ανθρακικό αποτύπωμα».

Πέρα από τη ναυτιλία, το υδρογόνο θα χρησιμοποιηθεί επίσης για τη μείωση των εκπομπών από χαλυβουργεία, τα διυλιστήρια και τη χημική βιομηχανία. Ωστόσο, αυτό θα απαιτήσει εκατομμύρια τόνους νέων καυσίμων. Για την πράσινη μετάβαση, ο κόσμος θα χρειαστεί πολλούς ενεργειακούς κόμβους – όπως η Βόρεια Θάλασσα – με μεγάλης κλίμακας παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, διασυνδεδεμένα δίκτυα και μεγάλες μονάδες για την παραγωγή καθαρών καυσίμων.

Επενδύοντας στην ενεργειακή μετάβαση: πράσινες θέσεις εργασίας και οικονομική ανάπτυξη

Σύμφωνα με την Διεθνή Επιτροπή Ενέργειας, για να επιτευχθεί ο στόχος των μηδενικών εκπομπών έως τα μέσα του αιώνα, «οι παγκόσμιες ετήσιες επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια θα πρέπει να υπερτριπλασιαστούν έως το 2030 και να φτάσουν τα $4 τρις. Αυτό θα δημιουργήσει εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας, θα αυξήσει σημαντικά την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη, και θα δώσει πρόσβαση σε καθαρό ηλεκτρισμό σε όλο τον κόσμο ως τα τέλη της δεκαετίας».

Δεν είναι παράξενο που η δημιουργία πράσινου ενεργειακού κόμβου στη Βόρεια Θάλασσα προσελκύει παγκόσμιο ενδιαφέρον. Πολιτικοί παράγοντες από χώρες όπως η Αυστραλία, η Ιαπωνία και το Βιετνάμ θέλησαν να δουν τι χρειάζεται προκειμένου να εγκαταστήσουν ένα ανάλογο σύστημα που όχι μόνο θα παρέχει καθαρή ενέργεια αλλά και θα φέρνει πράσινες θέσεις εργασίας.

Η δημιουργία ενός προτύπου για αυτά τα νέα έργα είναι σημαντική, μια και η απόκτηση εμπειρίας από την κατασκευή παρόμοιων εγκαταστάσεων και η χρήση των προδιαγραφών από  προηγούμενα έργα διευκολύνουν τη διαδικασία . Η εμπειρία αυτή είναι χρήσιμη και για έργα σε άλλα μέρη του κόσμου: «Αν μπορούμε να το κάνουμε εδώ», λένε στη Βόρεια Θάλασσα, «μπορούμε να το πετύχουμε οπουδήποτε».

Ο Niels Anner είναι ανεξάρτητος δημοσιογράφος με έδρα την Κοπεγχάγη, που καλύπτει θέματα για τις επιχειρήσεις, την επιστήμη, την τεχνολογία και την κοινωνία στη Βόρεια Ευρώπη.

Δείτε περισσότερα άρθρα σχετικά με την κλιματική αλλαγή στο www.clima21.gr