Explainer: 9 απροσδόκητες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής

Οι σαύρες που αλλάζουν φύλο, οι κατσίκες που αδυνατίζουν και ζυγίζουν πλέον περίπου 25% λιγότερο, ο λιγότερος διαθέσιμος καφές και η ποιότητα του κρασιού που χειροτερεύει είναι μερικές μόνο από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, στον κόσμο που ζούμε.

Ποια είναι όμως τα 9 απροσδόκητα πράγματα που προκαλεί η κλιματική αλλαγή στον κόσμο μας και ίσως δε γνωρίζαμε μέχρι σήμερα;

Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής που ίσως δε γνωρίζαμε

1. Σαύρες που αλλάζουν φύλο

Ο γενειοφόρος δράκος είναι μια σαύρα που κατάγεται από την Αυστραλία. Όπως και με ορισμένα άλλα ερπετά, το φύλο των εμβρύων του επηρεάζεται από τη θερμοκρασία. Όταν γίνεται πιο ζεστή, τα μωρά του γενειοφόρου δράκου είναι πιο πιθανό να είναι θηλυκά, αναφέρει το περιοδικό Smithsonian.

Τα αυγά με αρσενικά φυλετικά χρωμοσώματα καταλήγουν να αναπτύσσονται ως θηλυκά εάν επωαστούν σε θερμοκρασία 32°C ή υψηλότερη, αναφέρει η βρετανική εφημερίδα The Guardian.

Αυτό δημιουργεί ανησυχία στους επιστήμονες ότι τα αρσενικά θα μπορούσαν να γίνουν όλο και πιο σπάνια καθώς οι θερμοκρασίες συνεχίζουν να αυξάνονται, με αποτέλεσμα ολόκληρο το είδος να κινδυνεύει με εξαφάνιση. Ο λεγόμενος εξαρτώμενος από τη θερμοκρασία προσδιορισμός του φύλου επηρεάζει επίσης όλους τους κροκόδειλους, τις περισσότερες χελώνες και πολλά ψάρια.

2. Τα κατσίκια αλλάζουν τη μάζα του σώματός τους

Οι θερμότερες θερμοκρασίες δεν κάνουν τις αρσενικές κατσίκες να γίνουν θηλυκές, αλλά κάνουν τις κατσίκες που ζουν στις ιταλικές Άλπεις να μικραίνουν. Η ορεινή κατσίκα Alpine Chamois ζυγίζει τώρα κατά μέσο όρο 25% λιγότερο από ό,τι τη δεκαετία του 1980, αναφέρει το Science Daily.

Τα θερμόαιμα ζώα μπορεί να χάσουν σωματικό βάρος επειδή οι υψηλότερες θερμοκρασίες σημαίνουν ότι δεν χρειάζονται πλέον τόση σάρκα για να διατηρηθούν ζεστά, σημειώνει το Bloomberg.

Γιατί αυτό έχει σημασία; Θα μπορούσε να έχει αντίκτυπο σε άλλα φυσικά συστήματα, καθώς οι μικρότερες κατσίκες θα χρειάζονται λιγότερη τροφή και θα μπορούσαν γενικά να περνούν περισσότερο χρόνο ξεκούρασης και λιγότερο χρόνο αναζήτησης τροφής για να προσπαθήσουν να αποφύγουν την υπερθέρμανση, επισημαίνει το National Geographic. Οι πληθυσμοί των κατσικιών μπορεί επίσης να αλλάξουν, καθώς οι ελαφρύτερες κατσίκες είναι πιο πιθανό να παγώσουν μέχρι θανάτου τους κρύους χειμώνες.

3. Γιατί αλλάζει το κρασί που πίνουμε;

Κάθε λάτρης του κρασιού γνωρίζει ότι τα σταφύλια είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις αλλαγές της θερμοκρασίας. Μπορεί να σαπίσουν ή να μην ωριμάσουν αν οι συνθήκες δεν είναι κατάλληλες, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι φιάλες από ορισμένες χρονιές έχουν καλύτερη γεύση - και έχουν μεγαλύτερη αξία - από την παραγωγή άλλων ετών.

Οι πυρκαγιές έχουν ήδη καταστρέψει αμπελώνες σε περιοχές από την Ισπανία μέχρι τη διάσημη κοιλάδα Νάπα της Καλιφόρνιας. Αλλά ακόμη και όταν τα σταφύλια επιβιώνουν από τη ζέστη, ο τρόπος που έχουν γεύση αλλάζει. «Η ποιότητα του κρασιού ... καταλήγει στην επίτευξη ισορροπίας μεταξύ τριών ευρέων πτυχών των μούρων: ζάχαρη, οξύ και δευτερογενείς ενώσεις», αναφέρει δημοσίευμα του BBC. «Σε θερμότερες θερμοκρασίες, η ωρίμανση επιταχύνεται, οδηγώντας σε γλυκιά, σταφιδόμορφη γεύση στα σταφύλια».

Αυτό μπορεί επίσης να αυξήσει την περιεκτικότητα του παραγόμενου κρασιού σε αλκοόλ, οδηγώντας σε γεύση καψίματος και μειώνοντας τη λεπτότητα των γεύσεων και των αρωμάτων. Η κλιματική αλλαγή σημαίνει ότι θα μπορούσε να υπάρξει ακόμη και 73% μείωση των παγκόσμιων εκτάσεων που είναι κατάλληλες για την καλλιέργεια κρασιού μέχρι το 2050, αναφέρει το αμερικανικό επιστημονικό περιοδικό PNAS.

4. Πολύ λιγότερος καφές στη διάθεσή μας

Οι παγκόσμιες ζώνες καφέ και κρασιού βρίσκονται σε εντελώς διαφορετικά γεωγραφικά πλάτη και δεν επικαλύπτονται, αλλά οι καλλιέργειες καφέ επηρεάζονται επίσης από την κλιματική αλλαγή. Οι αγρότες στη Βραζιλία, τον μεγαλύτερο εξαγωγέα καφέ στον κόσμο, αντιμετώπισαν φέτος σημαντικά χαμηλότερες αποδόσεις κόκκων Arabica λόγω παγετού και ξηρασίας, αναφέρει το Bloomberg.

Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό PLOS One μοντελοποιεί τις συνθήκες καλλιέργειας καφέ, κάσιους και αβοκάντο για τα επόμενα 30 χρόνια και διαπίστωσε ότι ο καφές είναι «ο πιο ευάλωτος, με τις αρνητικές κλιματικές επιπτώσεις να κυριαρχούν σε όλες τις κύριες παραγωγικές περιοχές».

Λέει ότι θα μπορούσε να υπάρξει μείωση κατά 50% του αριθμού των περιοχών που είναι περισσότερο κατάλληλες για την καλλιέργεια καφέ έως το 2050 και μείωση κατά 31-41% των περιοχών που είναι μέτρια κατάλληλες.

Ο καφές αναπτύσσεται καλύτερα σε περιοχές όπου οι θερμοκρασίες είναι σταθερές μέρα και νύχτα, καθώς και καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Αυτό σημαίνει ότι οι μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες μπορεί όχι μόνο να οδηγήσουν σε έλλειψη καφέ, αλλά και να απειλήσουν τα εισοδήματα εκατομμυρίων ανθρώπων - κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες.

5. Περισσότερες αναταράξεις στα αεροπορικά ταξίδια

Τα πρότυπα κυκλοφορίας του αέρα γίνονται λιγότερο προβλέψιμα λόγω της κλιματικής αλλαγής, οδηγώντας σε πολύ πιο ανώμαλες πτήσεις - σε τέτοιο βαθμό που οι αναταράξεις έχουν γίνει η πιο κοινή αιτία αεροπορικών ατυχημάτων, δήλωσε πέρυσι στο Bloomberg ο Bruce Landsberg του Εθνικού Συμβουλίου Ασφάλειας Μεταφορών των ΗΠΑ (NTSB).

Περισσότερο από το 65% των σοβαρών τραυματισμών σε αεροπλάνα που καταγράφηκαν από τους ερευνητές ατυχημάτων στις ΗΠΑ την περίοδο 2017-20 ήταν αποτέλεσμα της εισόδου των αεροπλάνων σε ταραγμένους ουρανούς.

Τα σχέδια του αέρα γίνονται λιγότερο προβλέψιμα λόγω της αύξησης των «αναταράξεων καθαρού αέρα», η εμφάνιση των οποίων αναμένεται να αυξηθεί δύο ή τρεις φορές τις επόμενες δεκαετίες. Οι αναταράξεις καθαρού αέρα προκαλούνται από ακανόνιστα ρεύματα αέρα. Όπως υποδηλώνει και το όνομά της, εμφανίζεται σε καθαρό αέρα και όχι σε σύννεφα, γεγονός που καθιστά δυσκολότερο τον εντοπισμό της με το μάτι ή ακόμη και με εξοπλισμό ραντάρ, αναφέρει η ιστοσελίδα αεροπορικών ειδήσεων Simple Flying.

Το πλήρωμα της πτήσης δεν είχε προειδοποιήσεις πριν από το 28% των ατυχημάτων που σχετίζονται με αναταράξεις μεταξύ 2009 και 2018, σύμφωνα με το NTSB. «Έχουμε αεροσυνοδούς που έχουν πεταχτεί στο ταβάνι με αποτέλεσμα να σπάσουν τα άκρα τους», δήλωσε στο CNN Travel η πρόεδρος της Ένωσης Αεροσυνοδών των ΗΠΑ, Σάρα Νέλσον.

6. Περισσότεροι κεραυνοί

Οι κεραυνοί χτυπούν τη Γη περίπου 8 εκατομμύρια φορές την ημέρα, αλλά ο αριθμός αυτός θα μπορούσε να αυξηθεί σημαντικά καθώς επιταχύνεται η υπερθέρμανση του πλανήτη. Μια μελέτη υπολόγισε ότι κάθε 1°C αύξησης της θερμοκρασίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των κεραυνικών πληγμάτων κατά 12%.

«Η κλιματική αλλαγή κάνει τον αέρα θερμότερο, γεγονός που του επιτρέπει να συγκρατεί περισσότερη υγρασία, και οι δύο αυτοί παράγοντες μπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισης καταιγίδων», αναφέρει ο ιστότοπος Inside Climate News.

Αυτό σημαίνει ότι οι ζημιές από κεραυνούς είναι πιθανό να αυξηθούν. Οι πιθανές επιπτώσεις περιλαμβάνουν περισσότερες δασικές πυρκαγιές, καθώς οι κεραυνοί μπορούν να προκαλέσουν πυρκαγιές ανάμεσα στην ξηρή βλάστηση, και εκτεταμένες ζημιές στον ηλεκτρικό εξοπλισμό και στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας.

7. Έκρηξη ηφαιστείων

Πολλοί παγετώνες καλύπτουν τις πλευρές ενεργών ηφαιστείων. Καθώς αυτοί οι παγετώνες λιώνουν, η μείωση της πίεσης στην επιφάνεια της Γης θα μπορούσε να αλλάξει την κίνηση του ηφαιστειακού μάγματος και να οδηγήσει σε περισσότερες εκρήξεις.

Οι επιστήμονες που συνέκριναν ιστορικά ηφαιστειακά αρχεία με την κάλυψη από τους παγετώνες είδαν ότι ο αριθμός των εκρήξεων μειώθηκε σημαντικά καθώς το κλίμα ψύχθηκε και τα επίπεδα των πάγων επεκτάθηκαν.

Περισσότερες μελέτες βρίσκονται σε εξέλιξη για να βελτιωθεί η κατανόηση των δεσμών μεταξύ των παγετώνων και της ηφαιστειακής δραστηριότητας. Αλλά ακόμη και μακριά από τις ψυχρότερες περιοχές, οι μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες ενδέχεται να προκαλέσουν εκρήξεις.

8. Πιο φωνακλάδικα βατράχια

Ο βάτραχος coquí του Πουέρτο Ρίκο πήρε το όνομά του από το δυνατό κάλεσμα που κάνουν τα αρσενικά τη νύχτα καθώς προσπαθούν να προσελκύσουν ένα ταίρι. Αυτές οι φωνές φαίνεται να γίνονται όλο και πιο δυνατές, αλλά αυτό δεν οφείλεται στην περίοδο ζευγαρώματος - οφείλεται στην παγκόσμια θέρμανση, λένε οι επιστήμονες.

Οι υψηλότερες θερμοκρασίες φαίνεται να κάνουν τους βατράχους coquí μικρότερους και αυτό με τη σειρά του αυξάνει την ένταση του κοάσματός τους, σύμφωνα με τον Peter Narins του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες.

Τα αμφίβια είναι εξαιρετικά ευαίσθητα στις μεταβολές της θερμοκρασίας και αν οι θερμοκρασίες συνεχίσουν να αυξάνονται, ολόκληρο το είδος του βατράχου coquí θα μπορούσε να απειληθεί, προσθέτουν οι επιστήμονες.

9. Περισσότερες μέδουσες;

Τα ζώα μεταναστεύουν για να βρουν πιο κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης και να διατηρήσουν την πρόσβαση σε πηγές τροφής όταν αλλάζουν τα καιρικά φαινόμενα. Όμως, καθώς η κλιματική αλλαγή διαταράσσει τον παραδοσιακό εποχιακό κύκλο, η μετανάστευση των ειδών δείχνει σημάδια ότι θα γίνει και αυτή ασταθής.

Οι μέδουσες είναι ένα παράδειγμα αυτού, με τον αριθμό τους που εμφανίζεται στα ύδατα του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας να αυξάνεται κατά 400% σε σχέση με το προηγούμενο έτος τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με έρευνα της βρετανικής Marine Conservation Society.

Συνολικά οι θεάσεις μεδουσών αυξήθηκαν κατά ένα τρίτο σε σχέση με το έτος μεταξύ Οκτωβρίου 2022 και Σεπτεμβρίου 2023. Αυτό περιελάμβανε ορισμένους σπάνιους τύπους που προτιμούν ειδικά τα θερμότερα νερά - πιθανότατα προσελκύονται στην περιοχή μετά από ένα θαλάσσιο κύμα καύσωνα στο Ηνωμένο Βασίλειο στα μέσα του 2023 που ώθησε τις θερμοκρασίες του νερού έως και 5°C πάνω από τον μέσο όρο.

Πολυάριθμα θαλάσσια είδη - από χελώνες έως καρχαρίες - είναι πιθανό να αλλάξουν τα πρότυπα μετακίνησης και μετανάστευσής τους λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας των υδάτων και της απόρριψης γλυκού νερού από το λιώσιμο των πάγων, σύμφωνα με έρευνα της Ζωολογικής Εταιρείας του Λονδίνου για τη Σύμβαση του UNEP για τα μεταναστευτικά είδη.

Πηγή: World Economic Forum