Κάτι ανησυχητικό συμβαίνει με τις σφήκες και πρέπει να το γνωρίζουμε

Η αλήθεια είναι ότι είμαστε μαθημένοι στο να μη συμπαθούμε τα έντομα, πόσω μάλλον τις σφήκες. Κάθε φορά που τις εντοπίζουμε να πετούν σε κοντινή από εμάς απόσταση, η πρώτη μας σκέψη –στην καλύτερη περίπτωση είναι να τρέξουμε μακριά, στη χειρότερη να βρούμε κάτι βαρύ να τις εξοντώσουμε πριν μας τσιμπήσουν.

Όμως οι σφήκες είναι στην πραγματικότητα ένα από τα πιο συναρπαστικά είδη που υπάρχουν- κορυφαία αρπακτικά που σκοτώνουν και διαμελίζουν θηράματα για τα μικρά τους και έχουν πολύπλοκη και συναρπαστική κοινωνική ζωή.

Φέτος βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, αφού οι ειδικοί άρχισαν να παρατηρούν ότι δεν κυκλοφορούσαν στους συνήθεις αριθμούς. Σε αντίθεση με τις πεταλούδες και τις μέλισσες, δεν υπάρχει συντονισμένη προσπάθεια για την καταγραφή του αριθμού των σφηκών.

Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι υπάρχουν περισσότερα από 100.000 είδη σφηκών, με 9.000 από αυτά στο Ηνωμένο Βασίλειο, και οι επιστήμονες εκτιμούν ότι πέντε έως 10 φορές μεγαλύτερος αριθμός σφηκών δεν έχει ακόμη ανακαλυφθεί. Τα περισσότερα από αυτά τα είδη δεν τσιμπάνε, και η μεγάλη πλειονότητα αυτών που τσιμπάνε είναι μοναχικές σφήκες που κυνηγούν μόνο συγκεκριμένους τύπους θηραμάτων. Οι κίτρινες σφήκες που τσιμπούν τον άνθρωπο αντιπροσωπεύουν μόνο περίπου 70 είδη παγκοσμίως.

Η καθηγήτρια Seirian Sumner είναι εντομολόγος στο University College του Λονδίνου και έχει περάσει την καριέρα της μελετώντας σφήκες. Δήλωσε «ενθουσιασμένη» που οι άνθρωποι ανησυχούν για τον χαμηλό αριθμό σφηκών, διότι «συνήθως ασχολούνται μαζί τους, μόνο όταν αρχίζουν να ενοχλούν τους ανθρώπους».

Τι συμβαίνει με τις σφήκες που ανησυχεί τους ειδικούς

«Το γεγονός ότι η σταδιακή εξαφάνιση των σφηκών έχει αρχίσει και μας ανησυχεί, είναι τουλάχιστον συγκινητικό. Ωστόσο η συρρίκνωση του αριθμού τους είναι άσχημα νέα. Οι σφήκες επιτελούν πολλούς σημαντικούς ρόλους στο περιβάλλον, ως φυσικοί ελεγκτές παρασίτων, ως επικονιαστές και επίσης, στην περίπτωση της κίτρινης σφήκας, είναι σημαντικοί αποικοδομητές - γι' αυτό ευχαρίστως σαρώνουν τα ψοφίμια στο μπάρμπεκιου σας», δήλωσε η Σάμνερ. Η ίδια εξήγησε ότι μακροπρόθεσμα ο πληθυσμός των σφηκών θα μειωθεί κι άλλο ακριβώς εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας.  «Θα επηρεαστούν με τον ίδιο τρόπο όπως και άλλα έντομα από χημικές ουσίες όπως τα φυτοφάρμακα - άλλωστε, αυτές οι χημικές ουσίες έχουν σχεδιαστεί για να καταστρέφουν τη φυσιολογία και τη νευρολογία των εντόμων», τονίζει.

Οι τύποι σφήκας που έχουν γοητεύσει πολλούς επιστήμονες τείνουν να είναι τα παρασιτοειδή είδη. Αυτά τα συναρπαστικά πλάσματα δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς και περιλαμβάνουν το μικρότερο έντομο στον κόσμο, τη νεραϊδοσφήκα Dicopomorpha echmepterygis, η οποία δεν έχει φτερά, είναι τυφλή και έχει μήκος περίπου 0,127 χιλιοστά. Συνήθως δεν τις βλέπουμε και είναι ωφέλιμες, καθώς ελέγχουν άλλα έντομα, όπως κάμπιες, τρεφόμενες από αυτά.

Οι κοινωνικές σφήκες είναι αυτές με τις οποίες είναι πιο πιθανό να έρθουμε σε επαφή, ιδίως όταν είναι μεγαλύτερες και αναζητούν ζάχαρη - εξ ου και η έλξη για τα γλυκά σνακ που μπορεί να κρατάμε στο χέρι μας ή να βρίσκονται πάνω στο τραπέζι- φτιάχνουν φωλιές και χωρίζονται σε εργάτριες και βασίλισσες, όπως οι μέλισσες. Στη συνέχεια, υπάρχουν οι μοναχικές σφήκες που επικεντρώνονται στη λεία τους, από μέλισσες μέχρι αράχνες.

Αυτές οι σφήκες, όπως και οι παρασιτοειδείς σφήκες, είναι απίθανο να έρθουν σε επαφή με τον άνθρωπο, εκτός αν χαθούν κατά λάθος και μπουν στα σπίτια μας. Και όλες τους είναι μέλη, μαζί με τα μυρμήγκια και τις μέλισσες, της συνομοταξίας εντόμων που ονομάζονται Hymenoptera, των «μεμβρανοπτέρυγων» εντόμων.

«Οι σφήκες είναι κορυφαίοι θηρευτές που κρατούν τα παρασιτικά έντομα μακριά. Το να βλέπεις μία σφήκα να διαμελίζει μία μεγάλη λιβελούλη προκαλεί δέος. Καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες για να ταΐσουν τα μικρά τους με φρέσκες πρωτεΐνες και μόνο οι ενήλικες, ειδικά στο τέλος της περιόδου φωλεοποίησης, χρειάζονται ζάχαρη, οπότε και έρχονται σε σύγκρουση με τους ανθρώπους», εξηγεί ο υπεύθυνος για τη διατήρηση της συλλογής Σφηκών του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Βρετανίας, Δρ Gavin Broad. Κι όλα αυτά σε μία προσπάθεια να μη λιώσετε με μανία –και τρόμο- την επόμενη σφήκα που θα εμφανιστεί στο διάβα σας...

Με πληροφορίες από Guardian.com