Η ατμοσφαιρική ρύπανση πιο φονική και από το κάπνισμα

Η ατμοσφαιρική ρύπανση αναδυκνείται στον δεύτερο κυριότερο παράγοντα θανάτου παγκοσμίως, σύμφωνα με την πέμπτη έκδοση της έκθεσης State of Global Air (SoGA) που δημοσιοποιήθηκε σε συνεργασία με την UNICEF. Η ατμοσφαιρική ρύπανση ευθύνεται για 8,1 εκατ. θανάτους παγκοσμίως το 2021 -μεταξύ των οποίων 700.000 παιδιά.

Ατμοσφαιρική ρύπανση: Υπεύθυνη για εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως

Συγκεκριμένα, η έκθεση, που δημοσιεύθηκε από το Health Effects Institute (HEI), έναν ανεξάρτητο μη κερδοσκοπικό ερευνητικό οργανισμό με έδρα τις ΗΠΑ, διαπίστωσε ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση ευθύνεται για 8,1 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως το 2021. Πέρα από αυτούς τους θανάτους, εκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι ταλαιπωρούνται από χρόνιες ασθένειες, με τα συστήματα υγείας των χωρών, τις οικονομίες και τις κοινωνίες να δέχονται τεράστια πίεση.

Η έκθεση, που συντάχθηκε σε συνεργασία με τη UNICEF, διαπιστώνει ότι τα παιδιά κάτω των πέντε ετών είναι ιδιαίτερα ευάλωτα, με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία τους, όπως πρόωρη γέννηση, χαμηλό βάρος, άσθμα και πνευμονικές παθήσεις. Το 2021, η έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση συνδέθηκε με περισσότερους από 700.000 θανάτους παιδιών κάτω των πέντε ετών, καθιστώντας την τον δεύτερο κύριο παράγοντα κινδύνου θανάτου παγκοσμίως για αυτήν την ηλικιακή ομάδα, μετά τον υποσιτισμό. Πολλοί από αυτούς τους παιδικούς θανάτους συνδέονται με την κακή ποιότητα αέρα των νοικοκυριών λόγω του μαγειρέματος σε εσωτερικούς χώρους με ρυπογόνα καύσιμα, κυρίως στην Αφρική και την Ασία.

Παγκόσμια ανησυχία για την ατμοσφαιρική ρύπανση

Η νέα έκθεση SoGA δείχνει τις σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία από ρύπους όπως τα αιωρούμενα σωματίδια (PM2,5), η ατμοσφαιρική ρύπανση των νοικοκυριών, το όζον (O3) και το διοξείδιο του αζώτου (NO2). Η έκθεση περιλαμβάνει δεδομένα από 200 χώρες και περιοχές σε όλο τον κόσμο, υποδεικνύοντας ότι σχεδόν κάθε άτομο στη γη αναπνέει καθημερινά διαφόρους ρύπους πάνω από το όριο, με εκτεταμένες επιπτώσεις στην υγεία.

Πάνω από το 90% των θανάτων αυτών (7,8 εκατομμύρια άνθρωποι) αποδίδονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση από PM2,5. Αυτά τα σωματίδια, με διάμετρο μικρότερη από 2,5 μικρόμετρα, είναι τόσο μικρά που παραμένουν στους πνεύμονες και μπορούν να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος, επηρεάζοντας πολλά όργανα και αυξάνοντας τον κίνδυνο για μη μεταδοτικές ασθένειες σε ενήλικες όπως καρδιακές παθήσεις, εγκεφαλικό, διαβήτης, καρκίνος του πνεύμονα και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ).

Τα σωματίδια PM2,5 από την καύση ορυκτών καυσίμων

Η ατμοσφαιρική ρύπανση από σωματίδια PM2,5 προέρχεται από την καύση ορυκτών καυσίμων και βιομάζας σε τομείς όπως οι μεταφορές, οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα, η βιομηχανία και οι πυρκαγιές. Αυτές οι εκπομπές όχι μόνο επηρεάζουν την υγεία των ανθρώπων, αλλά συμβάλλουν επίσης στα αέρια του θερμοκηπίου που θερμαίνουν τον πλανήτη.

Για πρώτη φορά, η φετινή έκθεση περιλαμβάνει τα επίπεδα έκθεσης και τις σχετικές επιπτώσεις του διοξειδίου του αζώτου (NO2) στην υγεία, συμπεριλαμβανομένης της επίδρασης της έκθεσης σε NO2 στην ανάπτυξη παιδικού άσθματος. Το 2021, η μακροχρόνια έκθεση στο όζον συνέβαλε σε περίπου 489.518 θανάτους παγκοσμίως. Τα καυσαέρια από τα οχήματα επίσης είναι μια σημαντική πηγή NO2, πράγμα που σημαίνει ότι οι πυκνοκατοικημένες περιοχές, έχουν συχνά τα υψηλότερα επίπεδα έκθεσης σε NO2 και τις σοβαρότερες επιπτώσεις στην υγεία.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση σκοτώνει 2.000 παιδιά την ημέρα 

Κάποιες από τις σοβαρότερες επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία παρατηρούνται στα παιδιά και η ζημιά μπορεί να ξεκινήσει από την εγκυμοσύνη με επιπτώσεις που μπορεί να διαρκέσουν μια ζωή. Για παράδειγμα, τα παιδιά εισπνέουν περισσότερο αέρα ανά κιλό σωματικού βάρους και απορροφούν περισσότερους ρύπους σε σχέση με τους ενήλικες, ενώ οι πνεύμονες, το σώμα και ο εγκέφαλός τους εξακολουθούν να αναπτύσσονται.

Η έκθεση των μικρών παιδιών στην ατμοσφαιρική ρύπανση συνδέεται με την πνευμονία, που ευθύνεται για 1 στους 5 παιδικούς θανάτους παγκοσμίως, και το άσθμα, την πιο κοινή χρόνια αναπνευστική νόσο, σε μεγαλύτερα παιδιά. Οι ανισότητες που συνδέονται με τον αντίκτυπο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία των παιδιών είναι εντυπωσιακές. Το ποσοστό θνησιμότητας που συνδέεται με την ατμοσφαιρική ρύπανση σε παιδιά κάτω των πέντε ετών στην Ανατολική, Δυτική, Κεντρική και Νότια Αφρική είναι 100 φορές υψηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό σε χώρες υψηλού εισοδήματος.

«Παρά την πρόοδο στην υγεία της μητέρας και του παιδιού, καθημερινά σχεδόν 2.000 παιδιά κάτω των πέντε ετών πεθαίνουν εξαιτίας των επιπτώσεων στην υγεία που συνδέονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση», δήλωσε η αναπληρώτρια εκτελεστική διευθύντρια της UNICEF, Kitty van der Heijden.

«Η αδράνειά μας έχει βαθιές επιπτώσεις στην επόμενη γενιά. Είναι επιτακτική ανάγκη οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις να λάβουν υπόψη αυτές τις εκτιμήσεις και τα τοπικά διαθέσιμα δεδομένα και να τα χρησιμοποιήσουν για ουσιαστική δράση με επίκεντρο τα παιδιά για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και την προστασία της υγείας τους».

Πώς προχωρά η αντιμετώπιση του προβλήματος

Η έκθεση SoGA προσφέρει επίσης και καλά νέα. Από το 2000, το ποσοστό θνησιμότητας που σχετίζεται με παιδιά κάτω των πέντε ετών έχει μειωθεί κατά 53%. Και αυτό λόγω των προσπαθειών που γίνονται για πρόσβαση σε καθαρή ενέργεια για το μαγείρεμα, καθώς και στη πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη, καλύτερη διατροφή και ενημέρωση σχετικά με τις βλάβες που συνδέονται με την ρύπανση σε οικιακού χώρους.

Πολλές χώρες, ιδιαίτερα εκείνες που αντιμετωπίζουν τα υψηλότερα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης, έχουν ξεκινήσει τα πρώτα βήματα για την καταπολέμηση  του προβλήματος. Η εγκατάσταση σταθμών παρακολούθησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε περιοχές όπως η Αφρική, η Λατινική Αμερική και η Ασία, καθώς και η εφαρμογή αυστηρότερων κανονισμών για την ποιότητα του αέρα ή η μετάβαση σε υβριδικά ή ηλεκτρικά οχήματα, έχουν θετικές επιπτώσεις στη βελτίωση της δημόσιας υγείας.

Παγκόσμιοι παράγοντες κινδύνου που προκαλούν θάνατο:

Συνολικός παγκόσμιος πληθυσμός

1. Υψηλή πίεση του αίματος
2. Μόλυνση του αέρα
3. Κάπνισμα
4. Διατροφή
5. Σακχαρώδης διαβήτης

Παιδιά κάτω των 5 ετών

1. Υποσιτισμός
2. Μόλυνση του αέρα
3. Νερό, αποχέτευση και υγιεινή 
4. Υψηλή ή χαμηλή θερμοκρασία
5. Παθητικό κάπνισμα