Μείωση της βιοποικιλότητας και αγωνία για το μέλλον

Κάποτε είχαμε εποχές, ξεχωρίζαμε την άνοιξη από το φθινόπωρο, πλέον όμως η κλιματική κρίση κάνει την εμφάνισή της πιο αισθητή από ποτέ. Ρύπανση του περιβάλλοντος, των υδάτων, καταστροφή δασών και ερημοποίηση των εδαφών μειώνουν σήμερα σημαντικά τη βιοποικιλότητα. Η αστάθεια στο οικοσύστημα είναι πια εμφανής. 

Ως βιοποικιλότητα, ή βιολογική ποικιλότητα, ονομάζεται το σύνολο σύγχρονων μορφών ζωής στη γη, των ειδών και γονιδίων που υπάρχουν στον κόσμο ή σε έναν συγκεκριμένο οικότοπο και είναι αποτέλεσμα χρόνων εξελικτικής ιστορίας. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ένα εκατομμύριο είδη φυτών, εντόμων, πτηνών και θηλαστικών απειλούνται σήμερα με εξαφάνιση σε παγκόσμιο επίπεδο. Η βιοποικιλότητα αποτελεί το θεμέλιο ενός φάσματος αγαθών και υπηρεσιών που παρέχουν τα οικοσυστήματα και, κατ’ επέκταση, συμβάλλουν καθοριστικά στην ευημερία του ανθρώπου. Οι αποφάσεις και οι ενέργειές μας έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη βιοποικιλότητα και ίσως ήρθε η στιγμή να αναγνωρίσουμε την αξία της αλλάζοντας συνήθειες. 

Σε μια εποχή κλιματικής αλλαγής και, δυστυχώς, συνεχών φυσικών καταστροφών, το ενδιαφέρον μας πρέπει να στραφεί υπεύθυνα στην προστασία του πλανήτη. Διεθνείς μελέτες και έρευνες συμφωνούν στο ότι η μείωση των φυσικών πόρων θέτει σε υψηλό κίνδυνο την ικανότητα των οικοσυστημάτων να υποστηρίξουν τις επόμενες γενιές και ας μην ξεχνάμε πως δεν υπάρχει plan(et)-B. Οι φυσικές καταστροφές που προκαλούνται από την υποβάθμιση των οικοσυστημάτων είναι εξαιρετικά κοστοβόρες, την ίδια στιγμή που πάνω από το 50% του παγκόσμιου ΑΕΠ εξαρτάται κυρίως από τη φύση. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, οι μεγαλύτεροι οικονομικοί τομείς (οικοδομική δραστηριότητα, γεωργία και βιομηχανία τροφίμων και ποτών) εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό  από τη φύση συνεισφέροντας από κοινού περίπου 7,3 τρισ. ευρώ στην παγκόσμια οικονομία.

Εκτός από τα οικονομικά προβλήματα που προκύπτουν εξαιτίας της μειωμένης βιοποικιλότητας, ζητήματα εμφανίζονται και στα προϊόντα, τις ύλες που καταναλώνουμε και οι οποίες είναι απαραίτητες για την ανθρώπινη ευεξία. Συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση της κρίσης αυτής, γινόμαστε μέρος μιας προσπάθειας για ένα πιο βιώσιμο μέλλον, τόσο για τον πλανήτη όσο και για εμάς τους ίδιους. Μόνο όταν εκτιμήσουμε και κατανοήσουμε πραγματικά την αλληλένδετη σχέση που έχουμε με το φυσικό περιβάλλον, θα μπορούμε να ξεκινήσουμε μια ουσιαστική συζήτηση για βιωσιμότητα και πράσινη ανάπτυξη.

Συνεργασία κρατών και επιχειρήσεων για διαφύλαξη της βιοποικιλότητας

Το Παγκόσμιο Πλαίσιο για τη βιοποικιλότητα, μετά το 2020 που υιοθετήθηκε από 188 χώρες στη 15η σύνοδο της Διάσκεψης των Μερών (COP15) της Σύμβασης για τη Βιολογική Ποικιλότητα, θέτει συγκεκριμένους στόχους, τόσο για τις κυβερνήσεις όσο και τις τοπικές αρχές. Σύμφωνα με το πλαίσιο αυτό, κρίνεται αναγκαία η παρακολούθηση, αξιολόγηση και γνωστοποίηση κινδύνων από τις μεγάλες επιχειρήσεις και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ώστε να υπάρχει μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης, περιορίζοντας την επιδείνωσή της. Παράλληλα, οι επιδοτήσεις δραστηριοτήτων που είναι επιβλαβείς για τη βιοποικιλότητα θα μειώνονται κατά τουλάχιστον $500 δισ. ετησίως, ενώ προβλέπεται η κινητοποίηση τουλάχιστον $200 δισ. ετησίως προς τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Δεσμεύσεις της ΕΕ και των μελών της για τη βιοποικιλότητα 

Με στόχο τη δημιουργία ενός φιλόδοξου παγκόσμιου πλαισίου για τη βιοποικιλότητα, η ΕΕ και τα κράτη μέλη δεσμεύονται να θέσουν το ζήτημα αυτό σε τροχιά ανάκαμψης, έως το 2030. Σύμφωνα με την ΕΕ, η οποία παρουσίασε τη στρατηγική της το 2020, οι βασικές δράσεις που πρέπει να υλοποιηθούν είναι:

1. Δημιουργία προστατευόμενων περιοχών που καλύπτουν τουλάχιστον το 30% της χερσαίας έκτασης και της θαλάσσιας περιοχής της ΕΕ, επεκτείνοντας την κάλυψη των περιοχών που ανήκουν στο δίκτυο Natura 2000
2. Αποκατάσταση των υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων σε όλη την ΕΕ έως το 2030, μέσω σειράς συγκεκριμένων δεσμεύσεων και μέτρων, όπως ο περιορισμός της χρήσης φυτοφαρμάκων
3. Διάθεση 20 δισ. ευρώ ετησίως για την προστασία και την προώθηση της βιοποικιλότητας από κονδύλια της ΕΕ, από εθνική και ιδιωτική χρηματοδότηση

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Παρ’ όλο που η χώρα μας είναι ιδιαίτερα ευνοημένη σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, το πλαίσιο προστασίας και αποκατάστασης της φύσης παραμένει ασαφές. Λαμβάνοντας υπόψη πως η Εθνική Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα καταρτίστηκε το 2014, δηλαδή δέκα χρόνια πριν, απαιτεί αλλαγή και εκσυγχρονισμό, ώστε να ανταποκρίνεται στα νέα δεδομένα. Η Ελλάδα, όπως και τα υπόλοιπα μέλη της ΕΕ, φέρει βάρος ηθικής ευθύνης για τη διατήρηση, αλλά και την αειφορική χρήση της βιοποικιλότητας, διαμορφώνοντας ένα πιο δίκαιο και ισότιμο μέλλον, τόσο για εμάς όσο και για τις επόμενες γενιές. Η σημασία της βιοποικιλότητας παραμένει ανυπολόγιστη, δεδομένου ότι παρέχει τη δυνατότητα σε εμάς, αλλά και σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς, να επιβιώνουμε σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Αλλάζουμε τρόπο σκέψης και ερχόμαστε σε επαφή με τη φύση, πριν να είναι αργά.