Παγκόσμια Ημέρα Γης: Πότε και γιατί ξεκίνησε να γιορτάζεται

Από το 1970 έως σήμερα, γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 22 Απριλίου η Παγκόσμια Ημέρα Γης. Συντονίζεται από το Earth Day Network και πλέον περισσότερες από 180 χώρες συμμετέχουν, διοργανώνοντας εκδηλώσεις και δράσεις για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κόσμου. Κάθε χρόνο ανακοινώνεται μια συγκεκριμένη θεματική, με στόχο την ανάδειξη ζητημάτων γύρω από τη σημασία της βιωσιμότητας και της ηθικής, υπενθυμίζοντας ταυτόχρονα τις επιπτώσεις των ανθρώπινων ενεργειών στο περιβάλλον. Τα τελευταία χρόνια η κλιματική αλλαγή παρατηρείται όλο και πιο έντονη, ενώ σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό, το 2023 υπήρξε επισήμως το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί. Η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί πλέον επιτακτική ανάγκη και πρόκειται για μια προσπάθεια στην οποία οφείλουμε να συμβάλουμε όλοι.

Από ποιον ξεκίνησε η ιδέα για την ημέρα της γης;

Πίσω στα τέλη της δεκαετίας του 1960, ο Αμερικάνος Γερουσιαστής Γκέιλορντ Νέλσον προτείνει την ιδέα για την ημέρα της γης, χωρίς όμως να καθιερώνεται απευθείας. Πρόκειται για μια εποχή που ο κόσμος δεν είχε αντιληφθεί ακόμα τις συνέπειες του τρόπου ζωής του στο περιβάλλον, όμως τον Ιανουάριο του 1969 ο Γκέιλορντ Νέλσον αναλαμβάνει δράση. Τη χρονιά εκείνη προκλήθηκε μία από τις  μεγαλύτερες πετρελαιοκηλίδες των ΗΠΑ, με τη θαλάσσια πανίδα της περιοχής να έρχεται αντιμέτωπη με μία απειλή τεραστίων διαστάσεων. Πάνω από 3.500 θαλάσσια πουλιά πέθαναν στο κανάλι της Σάντα Μπάρμπαρα και έτσι ο Αμερικάνος Γερουσιαστής αποφασίζει να συγκεντρώσει ομάδα 85 ατόμων, με σκοπό να αναδείξουν τη σημασία  δημιουργίας ξεχωριστής ημέρας για την προστασία του πλανήτη.  

Έχοντας περάσει ένας χρόνος από το τραγικό συμβάν στις ακτές της Σάντα Μπάρμπαρα, όπου αφανίστηκαν σχεδόν 10.000 θαλάσσιοι οργανισμοί, οι δρόμοι της Αμερικής στις 22 Απριλίου του 1970 γεμίζουν από 20 εκατομμύρια διαδηλώτες, οι οποίοι σε πάρκα και πλατείες φωνάζουν υπέρ της βιώσιμης ανάπτυξης. Ο Γκέιλορντ Νέλσον κατάφερε όχι μόνο να ξεσηκώσει τους Αμερικάνους, αλλά την ίδια χρονιά να ψηφιστεί νόμος για καθαρό αέρα, νερό και προστασία απειλούμενων ειδών. Έτσι η 22α Απριλίου του 1970 αναδείχθηκε ως η πρώτη Παγκόσμια Ημέρα Γης και αναγνωρίζεται ευρέως ως η επέτειος της γέννησης του σύγχρονου περιβαλλοντικού κινήματος, σύμφωνα με το Graphic News. Το 1995 αποδίδεται στον Γκέιλορντ Νέλσον η ανώτατη διάκριση πολίτη στις ΗΠΑ, απονέμοντάς του το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας.

Δημιουργία περιβαλλοντικού κινήματος 

Εκτός από τον Αμερικανό Γερουσιαστή, ιδιαίτερα σημαντικός ήταν και ο ρόλος του βιβλίου της Rachel Carson, το πρωτοποριακό «Silent Spring», το οποίο θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα βιβλία στην ιστορία του περιβαλλοντικού κινήματος. Δεδομένου ότι εξέθετε πολλές από τις επιβλαβείς επιπτώσεις των φυτοφαρμάκων και άλλων χημικών ουσιών στο περιβάλλον, το βιβλίο δέχτηκε πολλές αρνητικές κριτικές, ξεσηκώνοντας αντιδράσεις. Ταυτόχρονα όμως, συνέβαλε στην αφύπνιση της οικολογικής συνείδησης των πολιτών. 

Πώς γιορτάζεται σήμερα η Παγκόσμια Ημέρα Γης;

Ερχόμενοι στο σήμερα, πάνω από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι κάθε χρόνο συμμετέχουν στον εορτασμό της μητέρας γης, δίνοντας το παρών στον αγώνα για έναν πιο πράσινο και βιώσιμο πλανήτη. Με αφορμή τη γιορτή, οργανώνονται εκδηλώσεις, πορείες, δράσεις καθαρισμού, μέχρι και εκπαιδευτικά προγράμματα, ώστε να καλλιεργείται η οικολογική συνείδηση και ευθύνη από νωρίς στις επόμενες γενιές. 

Μια αφορμή για να καθαριστούν οι παραλίες, να γεμίσουν πράσινο οι γειτονιές, να γίνει μια υπενθύμιση πως ο πλανήτης μας χρειάζεται. Για αυτό και η WWF (World Wide Fund for Nature) καθιέρωσε από το 2007 την «Ώρα της Γης». Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα κινήματα έμπρακτης υποστήριξης, σβήνοντας για μια ώρα τα φώτα σε κάθε γωνιά του πλανήτη, το τελευταίο Σάββατο του Μαρτίου. Εδώ και 22 χρόνια, πολίτες σε περισσότερες από 190 χώρες συντονίζονται και συμμετέχουν στην ξεχωριστή αυτή προσπάθεια. Για αυτό και στις 23 Μαρτίου του 2024, τα κατεβάσαμε διακόπτες στις 20:30, δείχνοντας έστω και με αυτόν τον τρόπο το ενδιαφέρον μας. Βέβαια, μία ώρα δεν είναι αρκετή για να σωθεί η κατάσταση στην οποία βρίσκεται αυτή τη στιγμή η γη, δεν παύει όμως να παραμένει μια προσπάθεια που φανερώνει πως  μπορούμε να κάνουμε πολύ όμορφες πράξεις, όταν νοιαζόμαστε πραγματικά. 

Παγκόσμια Ημέρα Γης: Ποια είναι η θεματική για το 2024;

Κάθε χρόνο επιλέγεται μια συγκεκριμένη θεματική, γύρω από την οποία φωτίζονται διάφορα ζητήματα και προβληματικές καταστάσεις, με στόχο την ανάδειξη αλλά και επίλυση τους. Το θέμα της χρονιάς 2023 ήταν «Επενδύοντας στον πλανήτη μας», ενώ φέτος τη σκυτάλη αναλαμβάνουν τα πλαστικά, με το 2024 να συνοδεύεται από τον τίτλο «Πλανήτης εναντίον Πλαστικών». Στο σημείο αυτό να σημειωθεί, πως φέτος στις 22 Απριλίου, εκτός από την Παγκόσμια Ημέρα Γης, θα συγκεντρωθούν χώρες από όλο τον κόσμο στην Οτάβα, ξεκινώντας τον τέταρτο γύρο διαπραγματεύσεων για την ανάπτυξη μιας διεθνούς συνθήκης για την πλαστική ρύπανση. 

Οι επιστήμονες έρχονται για να «χτυπήσουν καμπανάκι», τονίζοντας πως η παραγωγή και μη ανακύκλωση πλαστικών δεν αποτελεί πρόβλημα που επηρεάζει μόνο το περιβάλλον, αλλά και εμάς τους ίδιους. Οι χημικές ουσίες των πλαστικών αντικειμένων μπορούν να προβούν υπαίτιες για πολλά ζητήματα υγείας, όπως τον καρκίνο αλλά και τις καρδιακές παθήσεις. Εάν συνεχιστεί η αλόγιστη χρήση τους και μη υιοθέτηση εναλλακτικών προϊόντων, τα απόβλητα αναμένεται να τριπλασιαστούν σχεδόν μέχρι το 2060. Και μπορεί κάποιοι να αδιαφορούν για το μακρινό μέλλον, όμως αν δεν ξεκινήσει από τώρα μια συλλογική προσπάθεια φροντίδας του πλανήτη, η κατάσταση δεν θα επιδέχεται διόρθωση ούτε το 2060. Ήδη έχουν αρχίσει να «χάνονται» οι εποχές. Για αυτό ας δούμε την 22α Απριλίου ως μια ημέρα που θα μας δώσει κίνητρο και να ασχοληθούμε πιο ουσιαστικά και ενεργά με τον πλανήτη, σε καθημερινή βάση, να μην περιμένουμε μια φορά τον χρόνο. Άλλωστε η γη, είναι το σπίτι μας.