Ραντεβού στις βρύσες: πώς να βρεις δωρεάν πόσιμο νερό

Ζούμε σε μια χώρα με θερμό κλίμα και καταναλώνουμε μεγάλες ποσότητες νερού. Από αυτές, περίπου ένα δισεκατομμύριο λίτρα αφορούν το εμφιαλωμένο νερό ενώ η αγορά του αναμένεται ότι θα αυξάνεται ετησίως κατά 1,85% την επόμενη τετραετία. Υπολογίζεται επίσης ότι μόνο στις ελληνικές θάλασσες καταλήγουν 500 τόνοι πλαστικών και ότι 2-2,5 δισ. πλαστικά μπουκάλια «καταναλώνονται» τον χρόνο στη χώρα μας. Τα νούμερα αυτά θα ήταν μικρότερα, αλλά το νερό σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας δεν είναι πόσιμο, ενώ σε όσες είναι κατάλληλο δεν γνωρίζουμε από πού μπορούμε να το προμηθευτούμε δωρεάν.

Ραντεβού στις βρύσες app: Οι εθελοντές της Greenpeace εξηγούν πως δουλεύει η εφαρμογή

Έπειτα, υπάρχουν και οι περιπτώσεις στις οποίες οι κοινόχρησες βρύσες δεν συντηρούνται, με αποτέλεσμα να μη λειτουργούν και η αγορά νερού να αποτελεί μονόδρομο. Πώς θα ήταν αν μπορούσαμε να γεμίζουμε τα παγούρια μας με δροσερό νερό, ξανά και ξανά χωρίς κανένα κόστος; Και τι οφέλη θα είχε αυτή η συνήθεια για το περιβάλλον, πέρα από την τσέπη μας; Όπως εξηγούν στην ΑTHENS VOICE oι εθελοντές του ελληνικού γραφείου της Greenpeace, η εφαρμογή «Ραντεβού στις βρύσες» που δημιούργησαν, καταγράφει τα σημεία του χάρτη με καθαρό νερό προκειμένου να είναι γνωστά και προσβάσιμα.

Γιατί δεν είναι επαρκές το δίκτυο κοινόχρηστων βρυσών για όλους, στις ελληνικές πόλεις, αφού πρόκειται για ένα δημόσιο αγαθό απαραίτητο για τη διαβίωσή μας; 
«H άσκηση του ανθρώπινου δικαιώματος στο νερό αναφέρεται σε πολλά διεθνή κείμενα και αναγνωρίζεται τόσο από τα Ηνωμένα Έθνη όσο και από την Ε.Ε. Αυτό σημαίνει ότι όλοι πρέπει να έχουμε πρόσβαση σε επαρκές και ασφαλές πόσιμο νερό, καθώς και στις απαιτούμενες κατάλληλες εγκαταστάσεις υγιεινής. Συνδέεται με άλλα κατοχυρωμένα δικαιώματα, καθώς αποτελεί εκφάνσεις π.χ. του δικαιώματος στην υγεία και την προστασία του περιβάλλοντος. Δυστυχώς, στην Ελλάδα είναι ελάχιστες οι βρύσες και αυτές που υπάρχουν, σε μεγάλο ποσοστό, δεν λειτουργούν. Η υποβάθμιση και η έλλειψη συντήρησης των δημοσίων κρηνών ή και η παντελής σε ορισμένες περιπτώσεις ύπαρξή τους οδηγούν στην απαξίωση της χρήσης τους από το κοινό και καθιστούν μονόδρομο την αγορά μπουκαλιών εμφιαλωμένου. Αυτό όχι μόνο συνεπάγεται αυξημένο κόστος για τους πολίτες και αντιβαίνει στον δημόσιο χαρακτήρα του νερού, αλλά προσκρούει και στους σκοπούς για μείωση της κατανάλωσης των πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης και την αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής ρύπανσης» Θα μου πει η Βίκυ Μαγκλάρα, υπεύθυνη των εθελοντών.

Ενδεχομένως η ανακύκλωση δεν γίνεται σωστά και δεν αποτελεί επαρκή λύση στο πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης; Ρωτάω τη Βίκυ, η οποία μου δείχνει μια πρόσφατη μελέτη του αμερικανικού γραφείου της Greenpeace, κατά την οποία, το 2021 τα νοικοκυριά στις ΗΠΑ δημιούργησαν περίπου 51 εκατομμύρια τόνους πλαστικών σκουπιδιών, κι από αυτά ανακυκλώθηκαν μόλις οι 2,4 εκατομμύρια τόνοι. Όπως μου εξηγεί, τα πλαστικά απορρίμματα είναι εξαιρετικά δύσκολο να συλλεχθούν, κι αυτό εξαιτίας της τεράστιας ποσότητας πλαστικού που μας κατακλύζει από παντού. Χρειάζονται διαλογή πριν ανακυκλωθούν, άρα ακόμα κι αν συλλέγονταν θα ήταν αδύνατο να γίνει διαλογή σε τρισεκατομμύρια πλαστικά απορρίμματα.

«Θα χρειαζόταν πολύ μεγαλύτερες κρατικές επενδύσεις για τη διαλογή και έτσι θα θυσιάζονταν τα χρήματα των φορολογούμενων πολιτών σε κάτι που θα είχε ελάχιστο αποτέλεσμα. Το πλαστικό συχνά περιέχει τοξικές ουσίες, οι οποίες δεν “φεύγουν” με την ανακύκλωση αλλά παραμένουν και στο ανακυκλωμένο πλαστικό. Αυτό το καθιστά επικίνδυνο για χρήση από τους ανθρώπους. Έπειτα είναι πανάκριβη: η συλλογή των πλαστικών απορριμμάτων, η διαλογή τους, η μεταφορά και η επεξεργασία τους κοστίζει εκατομμύρια, την ώρα που η παραγωγή νέου πλαστικού είναι φθηνότερη από το ανακυκλωμένο.Τα πλαστικά μίας χρήσης δεν φεύγουν ποτέ από το περιβάλλον, αντίθετα διασπώνται σε πολύ μικρά κομμάτια, στην ουσία σαν τρισεκατομμύρια κομματάκια κομφετί που βρίσκονται κυριολεκτικά παντού. Κατά μέσο όρο κάθε ένας από εμάς καταπίνει 5 γραμμάρια μικροπλαστικών την εβδομάδα (ή αλλιώς ¼ του κιλού ετησίως).

Πόσες βρύσες έχουν χαρτογραφηθεί στην Ελλάδα

Στην εφαρμογή https://vryses.greenpeace.gr/ έχει ξεκινήσει η προσπάθεια καταγραφής δημόσιων βρυσών στην Ελλάδα και παράλληλα αναφέρονται αυτές που δεν είναι λειτουργικές, και το ενδιαφέρον είναι έντονο, σύμφωνα με την Βίκυ.

«Είμαστε πολύ χαρούμενοι γιατί το “Ραντεβού στις Βρύσες” γνώρισε μεγάλη αποδοχή από το κοινό από την αρχή. Ξεκινήσαμε την προσπάθειά μας με περίπου 38 βρύσες στον χάρτη, οι οποίες αυτή τη στιγμή έχουν πολλαπλασιαστεί και έχουν φτάσει να είναι περισσότερες από 500! Χάρη στη βοήθεια των πολιτών, υπάρχουν πλέον καταγεγραμμένες βρύσες σε όλη τη χώρα: στην Αττική υπάρχουν ήδη περισσότερες από 170, ενώ θα βρείτε σε κάθε περιφέρεια της Ελλάδας. Ταυτόχρονα, οι εθελοντικές μας ομάδες σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Κρήτη πραγματοποιούν περιπάτους στις πόλεις τους ώστε να καταγράψουν ποιες βρύσες υπάρχουν αλλά και ποιες είναι λειτουργικές. Τέλος, κάποιοι δήμοι μας παρέχουν λίστες με τις βρύσες στον δήμο τους τις οποίες στη συνέχεια εντοπίζουμε και ελέγχουμε. Παρόλο που δεν έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε το ίδιο σε όλους τους δήμους της χώρας, δυστυχώς αυτό που έχουμε παρατηρήσει σε γενικές γραμμές είναι ότι κάποιες βρύσες από τις λίστες αυτές δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα, ενώ αρκετές δεν λειτουργούν ή δεν είναι καθόλου συντηρημένες. Όμως, κάθε πολίτης έχει το δικαίωμα να μάθει ποιες βρύσες υπάρχουν στην περιοχή του, γι’ αυτό μπορεί να απευθυνθεί στον δήμο του και να ζητήσει λίστα με τις δημόσιες βρύσες στη γειτονιά!»

Το project αυτό περιλαμβάνει την ενημέρωση και κινητοποίηση των πολιτών καθώς και τη διεκδίκηση από Δήμους που διαθέτουν δίκτυο πόσιμου νερού, να διαθέτουν και κοινόχρηστες βρύσες προς τη δωρεάν διάθεση του. Ποιες είναι οι υποχρεώσεις που θα έπρεπε να τηρούν οι τοπικές αρχές σχετικά με τα υδροδοτικά δίκτυα και την ποιότητα του νερού και δεν εφαρμόζονται;

«Σύμφωνα με την εγκύκλιο του Υπουργείου Υγείας, προκειμένου να διασφαλίζεται η παροχή καθαρού και υγιεινού νερού σε όλους τους πολίτες της χώρας, πρωταρχικής σημασίας είναι ο προγραμματισμός και ο σχεδιασμός των απαραίτητων έργων ύδρευσης, καθώς και η ανελλιπής τήρηση των διαδικασιών ελέγχου από τους αρμόδιους φορείς, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Για τον λόγο αυτό, οι φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης ως υπεύθυνοι φορείς ύδρευσης θα πρέπει: Να αξιολογούν με προτεραιότητα τα έργα εκσυγχρονισμού των δικτύων ύδρευσης. Να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των πηγών ύδρευσης (γεωτρήσεις, υδρομαστεύσεις, φυσικές δεξαμενές ύδατος κλπ.). Να συντηρούν και να ελέγχουν τακτικά τα συστήματα ύδρευσης (εξωτερικά και εσωτερικά δίκτυα), ενώ τα φθαρμένα δίκτυα να αντικαθίστανται κατά προτεραιότητα. Να διενεργούν συστηματικά τους προβλεπόμενους από την κείμενη νομοθεσία ελέγχους. Με βάση τα όσα έχουμε δει μέχρι τώρα, τις περισσότερες φορές οι παραπάνω υποχρεώσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν εφαρμόζονται πρακτικά, αφού δεν υπάρχουν αρκετές βρύσες ή πολύ συχνά δεν συντηρούνται. Άρα οι πολίτες της χώρας είτε δεν βρίσκουν δημόσια βρύση για να πιούν νερό είτε συναντούν παλιές, κακοσυντηρημένες, βρώμικες ή μη λειτουργικές βρύσες. Είναι λογικό λοιπόν το γεγονός ότι τις έχουν απαξιώσει, γι’ αυτό και πιέζουμε ώστε να αποκτήσει κάθε γειτονιά ένα δίκτυο δημόσιων και πλήρως λειτουργικών βρυσών σε κοινόχρηστους χώρους».

Πώς μπορεί να βοηθήσει το project Ραντεβού στις βρύσες οποιοσδήποτε από εμάς;

«Υπάρχουν αρκετοί τρόποι να βοηθήσει το πρότζεκτ ο κάθε πολίτης. Καταρχάς, σε οποιαδήποτε βόλτα μας στη γειτονιά ή οπουδήποτε αλλού, μπορούμε να κοιτάξουμε αν θα βρούμε βρύσες και να τις προσθέσουμε στον χάρτη της εφαρμογής, ακόμα κι αν δεν είναι λειτουργικές. Επίσης, μπορούμε να ζητήσουμε από τον δήμο μας να μας πει ποιες και πού είναι οι δημόσιες βρύσες στην περιοχή μας, και να τις εντοπίσουμε ώστε να δούμε αν είναι συντηρημένες. Τέλος, και πολύ σημαντικό, αυτή την εποχή διαμορφώνονται τοπικές ομάδες εθελοντών που θα ασχολούνται με το πρότζεκτ, γι’ αυτό και αν θέλεις να αναλάβεις πιο ενεργή δράση, μπορείς κι εσύ να γίνεις μέλος των ομάδων αυτών συμπληρώνοντας τη φόρμα που θα βρεις στην ιστοσελίδα του προγράμματος».